Σε μια άσκηση μεγάλης -και πιθανόν αχρείαστης...- πολυπλοκότητας έχει μετατρέψει η κυβέρνηση την επιβολή έκτακτου φόρου στα «ουρανοκατέβατα κέρδη» ("windfall profits", κατά τη διεθνή ορολογία) των ενεργειακών εταιρειών, ενώ στη γειτονική Ιταλία η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι έχει ανακοινώσει ήδη από την περασμένη Παρασκευή μια απλή φόρμουλα υπολογισμού πρόσθετου φόρου στις ενεργειακές εταιρείες και ετοιμάζεται να προχωρήσει στην είσπραξη εσόδων, ώστε να χρηματοδοτήσει τα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Οι αρχικές τοποθετήσεις του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη και υπουργού Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα για τον έκτακτο φόρο στα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών, πριν ανακοινώσει η Κομισιόν ότι πρόκειται για ένα μέτρο που προκρίνεται για να αντιμετωπισθούν οι πιέσεις της ενεργειακής κρίσης στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ήταν μάλλον επιφυλακτικές. Εστίαζαν κυρίως στη ΔΕΗ, για να τονίζουν ότι όποια κέρδη είχε λόγω της ιδιαίτερης συγκυρίας στην ενέργεια, η ΔΕΗ τα είχε μεταφέρει στους πελάτες της με παροχή πρόσθετων εκπτώσεων 30%, με αποτέλεσμα να μην έχει κέρδη το 2021.
Μετά την έγκριση του μέτρου από την Κομισιόν και εν μέσω ισχυρών πιέσεων από την αντιπολίτευση, ο πρωθυπουργός εξήγγειλε χθες την επιβολή έκτακτου φόρου με συντελεστή 90% στα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών για το εξάμηνο Οκτωβρίου 2021 - Μαρτίου 2022, χωρίς να ξεκαθαρίζει πώς ορίζονται τα «υπερκέρδη» και αποφεύγοντας να δημοσιοποιήσει υπολογισμούς για το ύψος τους, άρα και για τα έσοδα που θα μπορούσε να αντλήσει το Δημόσιο.
Ξεκαθάρισε, όμως, κινούμενος στο ίδιο μήκος κύματος με προηγούμενες τοποθετήσεις του, ότι αμφισβητεί τους υπολογισμούς του ΣΥΡΙΖΑ για υπερκέρδη 1,4 δισ. ευρώ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το ποσό είναι πολύ χαμηλότερο. Όπως είπε, απευθυνόμενος στον Αλέξη Τσίπρα, «έχω σοβαρές αμφιβολίες ότι είναι σωστοί (σ.σ.: οι υπολογισμοί για 1,4 δισ.), διότι εκτιμώ ότι δεν προσμετράτε σωστά την έκπτωση την οποία δίνουν, ειδικά οι καθετοποιημένοι παραγωγοί, στη λιανική ως αποτέλεσμα των πραγματικά μεγάλων κερδών που έχουν από την παραγωγή, κυρίως μέσω φυσικού αερίου».
Τόνισε επίσης χαρακτηριστικά: «Ναι, υπερκέρδη υπάρχουν στην Ελλάδα, αλλά τα μεγάλα υπερκέρδη δεν είναι στις ελληνικές επιχειρήσεις. Τα μεγάλα υπερκέρδη είναι στους πρωτογενείς πωλητές και παραγωγούς φυσικού αερίου. Αυτοί που θησαυρίζουν σήμερα είναι αυτοί που παράγουν φυσικό αέριο: η Ρωσία, οι χώρες που πουλάνε LNG. Εμείς εδώ στην Ευρώπη, δυστυχώς, είμαστε καταναλωτές και διαμεσολαβητές».
Οι έως τώρα τοποθετήσεις του πρωθυπουργού και οι διευκρινίσεις που έδωσε σήμερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δείχνουν ότι η κυβέρνηση ανοίγει μια δύσκολη και πιθανόν χρονοβόρα διαδικασία που θα καθορίσει σε ποια κέρδη θα επιβληθεί ο φόρος με συντελεστή 90%. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, επανέλαβε σήμερα ότι το 90% των υπερκερδών των παρόχων ενέργειας θα επιστραφεί στην κοινωνία και σημείωσε ότι ήδη έχει δοθεί εντολή στη ΡΑΕ να αναλύσει τα στοιχεία των εταιρειών ενέργειας από τον περασμένο Οκτώβριο μέχρι σήμερα και με γνώμονα αυτή την ανάλυση θα κινηθεί η κυβέρνηση. Ο κ. Οικονόμου ισχυρίσθηκε ότι καμία κυβέρνηση στην Ευρώπη μέχρι σήμερα δεν έχει εισπράξει ούτε ένα ευρώ από φορολόγηση υπερκερδών γιατί κανείς δεν έχει προσδιορίσει ακόμη αυτά τα υπερκέρδη.
Πάντως, η κυβέρνηση της Ιταλίας έχει δώσει ήδη ένα απτό παράδειγμα πρόσθετης φορολόγησης των ενεργειακών εταιρειών με μια πολύ απλή μέθοδο, μέσω της οποίας ξεπερνά το πρόβλημα του καθορισμού των υπερκερδών. Την περασμένη Παρασκευή ανακοίνωσετην καθιέρωση ενός ανώτατου ορίου αύξησης των κερδών, πάνω από το οποίο θα επιβληθεί ένα πρόσθετος φόρος 10% επί της συνολικής κερδοφορίας των εταιρειών. Σύμφωνα με το ιταλικό σχέδιο που δημοσίευσε το Bloomberg, στις ενεργειακές εταιρείες που εμφανίζουν αύξηση κερδών την περίοδο Οκτωβρίου - Μαρτίου η οποία θα ξεπερνά τα 5 εκατ. ευρώ, θα επιβάλλεται ο πρόσθετος φόρος του 10% επί της συνολικής κερδοφορίας, για να εισπραχθούν πρόσθετα έσοδα που θα χρηματοδοτήσουν το πακέτο στήριξης πολιτών και επιχειρήσεων συνολικού ύψους 4,4 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση δεν έχει στη διάθεσή της απεριόριστο χρόνο για μελέτες και αναλύσεις από τη ΡΑΕ και νομοθετικές παρεμβάσεις, καθώς το «παράθυρο» που έχει ανοίξει η Κομισιόν για την επιβολή τέτοιων φόρων από τα κράτη μέλη θα κλείσει στο τέλος Ιουνίου.
Η ανακοίνωση της ΡΑΕ
Η ΡΑΕ εξέδωσε ανακοίνωση όπου αναφέρει τα ακόλουθα: "Εχει εκκινήσει η διαδικασία λήψης και επαλήθευσης των στοιχείων για τον προσδιορισμό της έκτακτης εισφοράς επί των συγκυριακών "ουρανοκατέβατων" κερδών (windfall profits), στην αγορά ενέργειας, αναφέρει η Αρχή σε αποψινή της ανακοίνωση.
Για τον προσδιορισμό της έκτακτης εισφοράς επί των κερδών αυτών, θα ληφθούν υπόψη, μεταξύ άλλων τα εξής στοιχεία:
* Το τελικό ποσό που λαμβάνουν οι μονάδες παραγωγής κατόπιν διευθέτησης των χρεοπιστώσεων, που προκύπτουν στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, την Ενδοημερήσια Αγορά και την Αγορά Εξισορρόπησης.
* Το κόστος λειτουργίας των μονάδων παραγωγής βάσει του απολογιστικού μεταβλητού κόστους, όπως προκύπτει κατά το πραγματικό επίπεδο φόρτισης της κάθε μονάδας, από το σύστημα Supervisory Control and Data Acquisition Systems (SCADA) του ΑΔΜΗΕ.
* Τα οικονομικά αποτελέσματα ανά δραστηριότητα, που αποστέλλουν στην ΡΑΕ οι συμμετέχοντες στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
* Τα αποτελέσματα θα αθροιστούν ανά μονάδα παραγωγής και μήνα αναφοράς.
* Παρελθοντικά στοιχεία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
* Η περίοδος εξέτασης για την ύπαρξη συγκυριακών "ουρανοκατέβατων" κερδών, άρχεται από τον Οκτώβριο του 2021.
Επιπλέον η ΡΑΕ, στο πλαίσιο του μηχανισμού της παρακολούθησης της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας συλλέγει:
1. στοιχεία χρεοπιστώσεων των συμμετεχόντων από τη δραστηριότητά τους στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, την Ενδοημερήσια Αγορά και την Αγορά Εξισορρόπησης,
2. στοιχεία τιμολόγησης για την προμήθεια φυσικού αερίου ανά συμμετέχοντα-παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας,
3. στοιχεία τιμολόγησης για την εισαγωγή φυσικού αερίου, δημοσιεύοντας τη μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου κάθε μήνα".
Τέλος, η ΡΑΕ σημειώνει ότι εξετάζει τη διαμόρφωση πρότασης προς τον ευρωπαϊκό οργανισμό ACER για δυναμικό τρόπο επιστροφής "ουρανοκατέβατων" κερδών στα πρότυπα των ώριμων αμερικάνικων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
