Από το PSI στα κόκκινα δάνεια - Ο Αρμαγεδδών που χτύπησε τις τράπεζες

Το θέμα των κόκκινων δανείων παραμένει στο προσκήνιο και γίνεται αφορμή μιάς πρωτοφανούς απαξίωσης των τραπεζών, οι οποίες αντιμετωπίζονται πλέον με δυσπιστία από τους διεθνείς επενδυτές. Οι μετοχές τους βρίσκονται υπό διαρκή πίεση το τελευταίο δίμηνο, η χρηματιστηριακή αξία τους (κεφαλαιοποίηση) έχει πέσει στο ναδίρ και αποτελούν τον πλέον πηγή αστάθειας για το χρηματιστήριο.

Παράλληλα όμως, ανάλογη είναι η παρουσία των τραπεζών και στην πραγματική οικονομία. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έχει επανέλθει στην κανονικότητα και αδυνατεί να επιτελέσει τον ρόλο του. Βρίσκεται ακόμη στο τελευταίο στάδιο συρρίκνωσης και άμυνας, με πρώτο μέλημα την διατήρηση ικανοποιητικών δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας.

Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Η τωρινή κατάσταση των τραπεζών είναι το αποτέλεσμα του "Αρμαγεδδώνα" που έχει προηγηθεί και ισοπέδωσε τον κλάδο, παρά τις συνεχείς μεταγγίσεις κρατικού χρήματος μέσω ανακεφαλαιοποιήσεων. Από το 2011 που ξεκίνησαν  τα μεγάλα προβλήματα, δεν υπήρξε ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση τους. Κυβερνήσεις και ΤτΕ περιορίστηκαν σε αποσπασματικές κινήσεις που υποδείκνυαν οι Θεσμοί των δανειστών και η ευρωπαϊκή εποπτεία.

Μετά το καταστροφικό PSI  του 2012 και την ανακεφαλαιοποίηση που ακολούθησε, οι τράπεζες βυθίζονται σε μια πρωτοφανή δίνη αδιεξόδων, καταγράφοντας σημαντική επιδείνωση όλων των μεγεθών τους. Οι χορηγήσεις τους μειώθηκαν κατά το 1/3 σε τέσσερα χρόνια, τα έσοδα από τόκους περιορίσθηκαν αντιστοίχως.

Προσπάθησαν να "απαντήσουν"  με δραστική μείωση των λειτουργικών δαπανών - με  μειώσεις προσωπικού και συρρίκνωση των δικτύων καταστημάτων. Μέσα σε τέσσερα χρόνια χάθηκαν οι μισές θέσεις εργασίας στον τραπεζικό τομέα - περίπου 45 χιλιάδες θέσεις - και έκλεισαν πάνω από 2.500 καταστήματα τραπεζών. Το  "φάρμακο" αυτό αποδείχθηκε  ανεπαρκές και αναποτελεσματικό. Το τραπεζικό σύτημα παρέμεινε ο "μεγάλος ασθενής" της ελληνικής οικονομίας. 

Τα προβλήματα των τραπεζών κωδικοποίησε σε άρθρο-παρέμβαση ο τραπεζίτης Μιχάλης Σάλλας, ο οποίος δεν διστάζει να επιρρίψει τις ευθύνες για την κατάσταση των τραπεζών στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, αλλά και στους εποπτικούς μηχανισμούς που άφησαν το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα στην τύχη του.

Είναι σοκαριστικές οι διαπιστώσεις για τη δραματική επιδείνωση των βασικών μεγεθών των τραπεζών, από τον Ιούνιο του 2014 έως και τον Ιούνιο του 2018. Ειδικότερα:

1. Η χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών έχει καταρρεύσει, χάνοντας 85,5%(!) σε 4 χρόνια. Συγκεκριμένα υποχώρησε σε 4,837 δισ. ευρώ  (κλείσιμο του Χρηματιστηρίου της 15/10/18)  από 33,247 δισ. ευρώ στις 30 Ιουνίου 2014.
2. Οι καθαρές χορηγήσεις μειώθηκαν στα 147,2 δισ. ευρώ από 219,7 δισ. ευρώ. Κατέγραψαν δηλαδή μείωση 33% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2014.
3. Τα καθαρά έσοδα από τόκους μειώθηκαν κατά 31,25%, υποχωρώντας στα 2,877 δισ. ευρώ από 4,185 δισ. ευρώ,
4. Τα κόκκινα δάνεια μπορεί να άρχισαν να μειώνονται αλλά παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα, στα υψηλότερα της Ευρώπης και με μεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες χώρες. Στο τέλος Ιουνίου του 2018, το ύψος των ΝΡEs  έφθανε στα 88,6 δισ. ευρώ ή στο 47,6% των συνολικών ανοιγμάτων, μειωμένο μεν σε σχέση με τα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2017 -τότε τα ΝΡΕ ήταν 94,4 δισ. ευρώ- αλλά ακόμα πολύ υψηλό.
5. Οι καταθέσεις επιστρέφουν με πολύ αργούς ρυθμούς. Τον Ιούνιο του 2018 μειώθηκαν σε 156,8 δις. ευρώ, από 203,8 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2014, μείωση δηλαδή κατά 23,05%.
6. Το προσωπικό των τραπεζών, εντός και εκτός Ελλάδος, μειώθηκε κατά 44.725 άτομα, που αντιπροσωπεύουν περίπου το μισό, το 48,5%, του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολούσαν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες. Δηλαδή, από τα 92.208 άτομα έχουν μείνει 47.483 εργαζόμενοι.
7. Τα καταστήματα μειώθηκαν δραματικά, καθώς από τα 5.133 τραπεζικά καταστήματα, έχουν απομείνει 2.390, δηλαδή έκλεισαν περισσότερα από τα μισά.
8. Το σύνολο του ενεργητικού τους μειώθηκε κατά 31,26%, στα 237,878 δισ. ευρώ από 346,092 δισ. ευρώ.
9. Τα  συνολικά  ίδια κεφάλαια μειώθηκαν κατά 28,5% και διαμορφώθηκαν σε 26,453 δισ. ευρώ, 
10. Τα καθαρά ίδια κεφάλαια, αυτά που προκύπτουν αφού αφαιρεθούν οι αναβαλλόμενοι φόροι από τα ίδια κεφάλαια, έχουν μειωθεί κατά 77,3%. 
11. Τα ενσώματα ίδια κεφάλαια, όπως τα κατέγραψε η Moody`s, συρρικνώθηκαν στις 30/6/2018, στο ποσό των 2,667 δισ. ευρώ,  από 12,831 δισ. ευρώ τέσσερα χρόνια πριν, καταγράφοντας μείωσης κατά 80%.
12. Τα καθαρά κέρδη από 854 εκατ. ευρώ στα αποτελέσματα πρώτου εξαμήνου 2014 έχουν μετατραπεί σε ζημιές 283 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2018.