Στην τελική ευθεία για την επιστροφή τους στις τράπεζες μπαίνουν τα κόκκινα δάνεια που σταδιακά ρυθμίζονται -«θεραπεύονται», κατά την τραπεζική ορολογία- από τους servicers και γίνονται... πράσινα, δίνοντας τη δυνατότητα στις τράπεζες να τα επαναφέρουν στα χαρτοφυλάκιά τους, ώστε σε σχετικά σύντομο χρόνο να τα διευρύνουν, μετά τη μεγάλη συρρίκνωση των τελευταίων ετών.
Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) της κεντρικής τράπεζας υποστηρίζει αυτές τις διαδικασίες, υπό τον όρο βεβαίως ότι θα τηρηθούν σχολαστικά οι εποπτικοί κανόνες της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA). Όπως έχει δηλώσει (στο capital.gr), το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Ελίζαμπεθ Μακόλ, «σίγουρα, τα δάνεια που έχουν καταστεί εξυπηρετούμενα μπορεί τελικά να επιστρέψουν στο τραπεζικό σύστημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπενθυμισθεί ότι υπάρχουν ορισμένες ελάχιστες προσδοκίες που ορίζονται στον κανονισμό και στην καθοδήγηση της EBA, σχετικά με τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ότι ένα δάνειο θεραπεύεται. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ πρέπει να διασφαλίζει τη συμμόρφωση με αυτές τις εποπτικές προσδοκίες».
Οι τράπεζες κινούνται συντηρητικά ενόψει των πρώτων συναλλαγών για επαναγορά «θεραπευμένων» κόκκινων δανείων, τα οποία θα αντλήσουν από τη «δεξαμενή» των δανείων ύψους 40 δισ. ευρώ που έχουν ήδη ρυθμίσει οι servicers. Ο βασικός κανόνας της EBA ορίζει ότι θεωρείται «ρυθμισμένο εξυπηρετούμενο» ένα δάνειο που για ένα χρόνο εξυπηρετείται κανονικά, ενώ μετά την τριετία πλήρους εξυπηρέτησης το δάνειο το δάνειο... πρασινίζει πλήρως, κάτι που σημαίνει ότι δεν απαιτούνται πρόσθετες προβλέψεις.
Οι τράπεζες μπορεί να έχουν μπροστά τους μια «δεξαμενή» δανείων ύψους 40 δισ. ευρώ, όμως οι πρώτες κινήσεις για επαναγορά ρυθμισμένων δανείων θα γίνουν με δάνεια που έχουν κλείσει τον κύκλο της τριετούς κανονικής εξυπηρέτησης, που είναι πολύ λιγότερα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη διεργασίες μεταξύ συστημικής τράπεζας και κορυφαίου servicer, για ένα από τα πρώτα χαρτοφυλάκια δανείων που τιτλοποιήθηκαν με το σχέδιο «Ηρακλής», στο οποίο συγκεντρώνεται ικανός αριθμός πράσινων δανείων που πέρασαν το τεστ της τριετίας. Αυτή η συναλλαγή, αναφέρουν οι ίδιες πληροφορίες, στόχος είναι να έχει προχωρήσει πριν το τέλος του πρώτου εξαμήνου και να αποτελέσει τον «πιλότο» για τις επόμενες αντίστοιχες συναλλαγές.
Ένα βασικό ζήτημα, για το οποίο αυτή η πρώτη συναλλαγή θα δώσει στην αγορά «καθοδήγηση» αφορά την τιμολόγηση των «θεραπευμένων» δανείων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, μπορεί να βρεθεί σχετικά εύκολα ένα σημείο ισορροπίας ανάμεσα στις απαιτήσεις των funds που πωλούν τα δάνεια και στις τράπεζες που θα τα αγοράσουν, καθώς στην Ελλάδα τα κόκκινα δάνεια τιμολογήθηκαν με πολύ χαμηλές αξίες στις αρχικές τιτλοποιήσεις και υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για κέρδος των funds, χωρίς να γίνει η τιμολόγηση μη ελκυστική για τις τράπεζες.
Η διαδικασία της επαναγοράς δανείων θα επιτρέψει στις τράπεζες να λύσουν ένα από τα βασικά, δομικά προβλήματα των ισολογισμών τους, οι οποίοι έχουν χάσει πολύ μεγάλο μέρος των δανείων μέσω τιτλοποιήσεων, με αποτέλεσμα οι ελληνικές τράπεζες να έχουν ένα τεράστιο -το μεγαλύτερο στην ευρωζώνη- πλεόνασμα καταθέσεων και να στερούνται υγιών δανείων για να αντλούν έσοδα τόκων. Όπως έχει γράψει το Σin,
- Οι καταθέσεις στο τέλος του γ' τριμήνου ξεπερνούσαν τα 206 δισ. ευρώ, έναντι δανείων που ανέρχονταν μόλις σε 123,3 δισ. ευρώ.
- Έτσι, η σχέση Δανείων προς Καταθέσεις διαμορφώθηκε σε ποσοστό χαμηλότερο του 60% (59,24%), τη στιγμή που ο μέσος όρος της ευρωζώνης είναι 104%, καθώς οι τράπεζες χορηγούν δάνεια που ξεπερνούν το ύψος των καταθέσεών τους, χρησιμοποιώντας χρηματοδοτήσεις και από άλλες πηγές. Θεωρητικά, αν οι ελληνικές τράπεζες διαμόρφωναν τον δικό τους δείκτη Δανείων/Καταθέσεων στο 100%, θα έπρεπε να χορηγούσαν επιπλέον δάνεια ύψους 83 δισ. ευρώ!
Πολλαπλά οφέλη
Όπως έχει γράψει ο Θ. Καλαντώνης, εκτελεστικός πρόεδρος της doValue Greece, η διαδικασία επιστροφής των κόκκινων δανείων στις τράπεζες θα φέρει οφέλη σε όλες τις πλευρές:
- Φυσικός χώρος τέτοιων reperforming χαρτοφυλακίων είναι κατά κανόνα οι τράπεζες. Αποκτώντας τα μπορούν να αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη μεσοπρόθεσμη πρόκληση για τον κλάδο, που είναι η σταθερή ροή εσόδων. Οι ελληνικές τράπεζες είναι πλέον υγιείς και κερδοφόρες, ύστερα μάλιστα από το τέλος της περιόδου των μηδενικών ή αρνητικών επιτοκίων. Ωστόσο, τα εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών είναι σήμερα περίπου 135 δισεκατομμύρια ευρώ όταν το 2008 ξεπερνούσαν τα 240 δισ. Πέρα από την ανάπτυξη της οικονομίας και την αντίστοιχη πιστωτική επέκταση, μια άμεσα προσβάσιμη δεξαμενή υγιών δανείων προέρχεται από εκείνους που κατάφεραν να βγουν από τις συμπληγάδες του υπερδανεισμού και μπορούν πλέον να εξυπηρετούν βιώσιμα τις οφειλές τους.
- Για τις εταιρίες διαχείρισης, η μεταφορά των υγιών πλέον δανείων είναι η φυσική ολοκλήρωση του έργου που τους ανατέθηκε. Μεταφέροντας δάνεια που έχουν εξυγιανθεί στο τραπεζικό σύστημα, η ανάκτηση είναι άμεση κι αυτό μεταφράζεται σε ταχύτερη αποπληρωμή των οχημάτων του «Ηρακλή», με τον προφανή θετικό αντίκτυπο για το Ελληνικό Δημόσιο που έχει παράσχει την εγγύησή του στο πρόγραμμα. Με το έσοδο αυτό διευκολύνεται και η τήρηση των στόχων -ιδιαίτερα φιλόδοξων και απαιτητικών- που έχουν προβλεφθεί στα business plan που συνόδευσαν την κάθε τιτλοποίηση μη εξυπηρετούμενων δανείων, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής» και περιλαμβάνουν όχι μόνο γενικούς στόχους ανακτήσεων, αλλά και ειδικότερους στόχους εσόδων συγκεκριμένα από ρυθμίσεις.
- Θετικό θα είναι το πρόσημο της μεταφοράς των χαρτοφυλακίων και για τους δανειολήπτες. Ένας οφειλέτης που είχε δει τους δεσμούς του με την τράπεζά του να διαρρηγνύονται στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, μπορεί με την επανένταξη του δανείου του στο υγιές χαρτοφυλάκιο (με τους νέους όρους της αναδιάρθρωσής του) να επιστρέψει στην τραπεζική κανονικότητα. Είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα για να αποκαταστήσει σε εύλογο χρόνο την πρόσβασή του στο τραπεζικό σύστημα και το πλήρες φάσμα των υπηρεσιών του, από την έκδοση μιας πιστωτικής κάρτας μέχρι τη λήψη ενός νέου δανείου, ανάλογα πάντοτε με τις οικονομικές του δυνατότητες όπως αυτές εξελίσσονται μέσα στο σημερινό, καλύτερο οικονομικό περιβάλλον.
- Για την οικονομία, όλα τα παραπάνω δημιουργούν πολλαπλά οφέλη. Σταθερά έσοδα για τις τράπεζες σημαίνουν αυξημένη δυνατότητα χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, με ό,τι θετικό συνεπάγεται για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Μαζική επανένταξη οικονομικά ενεργών ιδιωτών και επιχειρήσεων σε ομαλή τραπεζική σχέση σημαίνει αυξημένη δυνατότητα υγιούς πιστωτικής επέκτασης, στήριξη της ιδιωτικής κατανάλωσης και της επενδυτικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα στη μικρή κλίμακα της μικρομεσαίας ή ατομικής επιχείρησης και του νοικοκυριού.
