Παρότι το τουρκικό υπουργείο Οικονομικών έχει ξεκαθαρίσει από τη Δευτέρα ότι δεν σκοπεύει να επιβάλει capital controls για να σταματήσει την έξοδο κεφαλαίων από τη χώρα και την πτώση της λίρας, διαχειριστές διεθνών κεφαλαίων επισημαίνουν ότι ήδη η Τουρκία έχει επιβάλει μια μορφή άτυπων περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, σε μια προσπάθεια να «εγκλωβίσει» ξένα κεφάλαια στη χώρα.
Την ίδια στιγμή, η Fitch απειλεί να υποβαθμίσει κι άλλο την πιστοληπτική αξιολόγηση της Τουρκίας, ενώ η γερμανική Commerzbank υπογραμμίζει ότι μόνο με την εφαρμογή ενός προγράμματος του ΔΝΤ μπορεί να αποκασταθεί η χαμένη αξιοπιστία των τουρκικών αρχών.
Τα «αόρατα» capital controls εφαρμόζονται χωρίς κάποια νομοθετική ρύθμιση, ή παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας, αλλά από τις κρατικές εμπορικές τράπεζες που είναι ενεργές στη διεθνή αγορά συναλλάγματος και είναι οι κύριοι πάροχοι ρευστότητας σε τουρκικές λίρες στο Λονδίνο. Οι κρατικές τράπεζες εφαρμόζουν τις τελευταίες ημέρες, μετά το ξέσπασμα της νέας κρίσης που έχει παρασύρει σε μεγάλη πτώση τη λίρα, μια πολιτική παροχής ελάχιστης ρευστότητας σε λίρες σε ξένους επενδυτές, με αποτέλεσμα να ωθούνται τα επιτόκια των swaps σε... τοκογλυφικά επίπεδα, έως και 1.400% σε ετήσια βάση, ή σχεδόν 4% την ημέρα.
Ακριβό το κλείσιμο short θέσεων στη λίρα
Όπως δηλώνουν διαχειριστές κεφαλαίων στους "Financial Times", αυτή η πρακτική κάνει πολύ ακριβό το κλείσιμο short θέσεων στη λίρα, αποθαρρύνοντας κερδοσκοπικές κινήσεις από το εξωτερικό. Ταυτόχρονα, όμως, όπως τονίζει στέλεχος μεγάλης τράπεζας που θέλησε να μην κατονομασθεί, στόχος αυτής της πρακτικής φαίνεται πως είναι και οι επενδυτές που είχαν πάρει θέσεις σε τουρκικά assets πριν ξεσπάσει η τελευταία αναταραχή, οι οποίοι αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κόστος εξόδου από αυτές τις θέσεις, κάτι που στην πράξη ισοδυναμεί με την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls).
Αυτές οι πρακτικές κλονίζουν ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία και τις αρχές της χώρας, την ώρα που «μπαίνουν στο παιχνίδι» και οι οίκοι αξιολόγησης, προειδοποιώντας ότι η «καρατόμηση» του κεντρικού τραπεζίτη μπορεί να οδηγήσει σε νέες υποβαθμίσεις της ήδη πολύ χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας.
Το μήνυμα της Fitch
Η Fitch ανακοίνωσε ότι θα μπορούσε να υποβαθμίσει την Τουρκία σε «BB-», επικαλούμενη την αποχώρηση του κεντρικού τραπεζίτη Ν. Αμπάλ, ο οποίος είχε αυξήσει το επιτόκιο αναφοράς στο 19% από 10,25% από την ανάληψη των καθηκόντων του στις αρχές Νοεμβρίου για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό και να σταθεροποιήσει τη λίρα. Ο Ερντογάν αντιτάχθηκε δημοσίως στα υψηλότερα επιτόκια λέγοντας ότι ήταν πληθωριστικά.
«Θα εξετάσουμε την κατεύθυνση της πολιτικής υπό τον νέο κυβερνήτη της κεντρικής τράπεζας και την εξέλιξη της εξωτερικής θέσης», ανέφερε η Fitch. «Θεωρούσαμε την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής ένα δύσκολο έργο ακόμη και για τον έμπειρο κ. Aμπάλ, πρώην υπουργό Οικονομικών. Ο κ. Καβτσιόγλου, ο τέταρτος κεντρικός τραπεζίτης τα τελευταία δύο χρόνια, δεν έχει αντίστοιχο βιογραφικό», ανέφερε.
Εξάλλου, σύμφωνα με τη γερμανική Commerzbank, η Τουρκία έχει βρεθεί στη δίνη μιας πτώσης της ισοτιμίας του νομίσματος και αύξησης του πληθωρισμού, ο οποίος μπορεί να ξεπεράσει και το 20%. Η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας είναι πολύ δύσκολο να αποκατασταθεί και πλέον ίσως απαιτείται να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα με την επιτήρηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ερντογάν: Καταθέστε στις τράπεζες
Ο Ερντογάν, εν τω μεταξύ, απευθύνεται στον... οικονομικό πατριωτισμό των Τούρκων, γνωρίζοντας καλά ότι οι ίδιοι οι Τούρκοι πολίτες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στη λίρα και αγοράζουν συνάλλαγμα και χρυσό. Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε χθες ότι οι πολίτες πρέπει να καταθέσουν οποιοδήποτε χρυσό ή ξένο νόμισμα διατηρούν στο σπίτι τους στις τράπεζες της χώρας για να βοηθήσουν τις εταιρείες και την οικονομία, όπως είπε χαρακτηριστικά, μιλώντας στο συνέδριο του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην Άγκυρα.
Κάλεσε επίσης τις τράπεζες να προσφέρουν ελκυστικούς όρους για τις επενδύσεις. Τα γεγονότα στις χρηματοπιστωτικές αγορές της Τουρκίας αυτήν την εβδομάδα δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση της χώρας, υποστήριξε.
