Η κατάληψη ελληνικών πλοίων στον Περσικό Κόλπο από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν προσφέρει την ευκαιρία υπενθύμισης ορισμένων ιστορικών δεδομένων αλλά και πρόσφατων γεγονότων και επιλογών στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, καθώς και στη διατύπωση κρίσιμων ερωτημάτων που αφορούν το παρόν και το μέλλον.
* Άρθρο του Σωτήρη Ρούσσου, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και επιστημονικού υπεύθυνου του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (cemmis.edu.gr), για το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ
Στο πλαίσιο αυτό, είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε επτά εξελίξεις που αφορούν στις σχέσεις Ελλάδας και Ιράν:
(1) Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες η Σαουδική Αραβία υποστήριζε σθεναρά στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης τα ψηφίσματα που προωθούσε η Τουρκία για την Κύπρο και τη Θράκη. Το Ιράν διαρκώς έθετε επιφυλάξεις για τα ψηφίσματα αυτά ή υποστήριζε επιφυλάξεις της Αλγερίας και της Παλαιστίνης.
(2)Το Ιράν ήταν η μοναδική χώρα που παρείχε στην Ελλάδα πετρέλαιο με πίστωση το 2011, όταν η χώρα μας βρισκόταν ουσιαστικά υπό καθεστώς χρεοκοπίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τότε περίπου το 50% των αναγκών μας σε πετρέλαιο καλυπτόταν με εισαγωγές από το Ιράν.
(3) Κάποια στιγμή η Ελλάδα αποφάσισε να συνεργαστεί στενά με το Ισραήλ και να συμμετάσχει σεστρατιωτικές ασκήσεις (αεροπορικές κυρίως) που ήταν φανερό από το σχεδιασμό τους ότι επρόκειτο για προσομοιώσειςεπιχείρησης κατά του Ιράν. Παράλληλα «παγώσαμε» ουσιαστικά τις διμερείς σχέσεις με το Ιράν, αν εξαιρέσουμε τη σημαντική επίσκεψη Τσίπρα–Κοτζιά στην Τεχεράνη το 2016.
(4) Πρόσφατα, το 2020, μιλώντας στο Atlantic Council, κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επικρότησε δημόσια τη δολοφονία, σε ιρακινό έδαφος, του Ιρανού στρατηγού ΚασέμΣουλεϊμανί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η «εξωδικαστική»εξόντωση κρατικού αξιωματούχου αποτελεί κατάφωρη παραβίαση κάθε διεθνούς κανόνα. Σκεφτείτε το ανάλογο: τουρκικές μυστικές υπηρεσίες να δολοφονούν τον αρχηγό των ελληνικών ειδικών δυνάμεων σε επίσκεψή του σε κάποια γειτονική χώρα, γιατί τον θεωρούν υπεύθυνο για ενίσχυση του ΡΚΚ…
(5) Η Ελλάδα εγκαθιστά συστοιχία αντιαεροπορικών πυραύλων Patriot στηΣαουδική Αραβία με σκοπό την προστασία της από το Ιράν.
(6) Η ελληνική κυβέρνηση συλλαμβάνει στην Κάρυστο πλοίο ιρανικών συμφερόντων που δεν εμπίπτει ούτε ως πλοίο ούτε ως φορτίο στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και κατάσχει παράνομα (αφού δεν έχει διαπραχθεί αδίκημα) το φορτίο (ιρανικό πετρέλαιο) έπειτα από αμερικανική παρέμβαση και το αποστέλλει στις ΗΠΑ, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες.
(7) Οι Φρουροί της Επανάστασης -που δεν φημίζονται για… σκανδιναβική τήρηση των διεθνών κανόνων- καταλαμβάνουν δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια και θέτουν εν αμφιβόλω την ασφαλή πορεία άλλων 17 που βρίσκονται στον Περσικό Κόλπο και όσων άλλων πρέπει να φορτώσουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο από εκεί.
Από τις παραπάνω εξελίξεις και τους σημερινούς συσχετισμούς, σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές σκηνικό που χαρακτηρίζεται από διαρκή ρευστότητα, προκύπτει μία σειρά εύλογων ερωτημάτων για την εξωτερική πολιτική της χώρας και τις στρατηγικές επιλογές της:
- Είχε εκτιμηθεί το ρίσκο της συμμετοχής της Ελλάδας στις μεσανατολικές αντιπαλότητες και συγκρούσεις;
- Ποια είναι τα χειροπιαστά οφέλη από την ενεργή συμπαράταξη με τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ στις δικές τους τους αντιπαραθέσεις στη Μέση Ανατολή (με τις γενικές διατυπώσεις περί «ρόλου της Ελλάδας στη διατήρηση της σταθερότητας» να μην πείθουν);
- Αν συνδυάσουμε τη στενή συνεργασία με το Ισραήλ και το «πάγωμα» των διμερών σχέσεων με την Τεχεράνη(3), την εγκατάσταση πυραύλων Patriot στη Σαουδική Αραβία με σκοπό την προστασία της από το Ιράν(5) και το «μπλόκο» στο ιρανικό πλοίο και την κατάσχεση του φορτίου του και αποστολή του στις ΗΠΑ(6), με την απόφαση να εκστρατεύσουμε, εάν κριθεί σκόπιμο, για χάρη των γαλλικών συμφερόντων στο αφρικανικό Σαχέλ, μήπως διεκδικούμε τον ρόλο του επικουρικού «χωροφύλακα» των συμμαχικών συμφερόντων; Κι αν ναι με ποιο «όφελος»;
