Ενώ η Ρωσία «διαρρέει» επισήμως πως θα ανοίξει τη στρόφιγγα του Nord Stream 1, αλλά οι ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη θα παραμείνουν περιορισμένες, η Κομισιόν παρουσίασε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την ενεργειακή κρίση.
Το απευκταίο σενάριο για πλήρη διακοπή των ρωσικών ροών προς την Ευρώπη, μετά την 21η Ιουλίου, φαίνεται πως δεν θα λάβει σάρκα και οστά, ωστόσο αυτό δεν καθησυχάζει την αγορά ενέργειας και τους επενδυτές, που δυσπιστούν για τις ρωσικές προθέσεις αλλά και για την ενεργειακή επάρκεια-ικανότητα της Ευρώπης. Απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι σήμερα η τιμή του ολλανδικού συμβολαίου φυσικού αερίου παράδοσης Αυγούστου, που αποτελεί σημείο αναφοράς για την Ευρώπη, αυξήθηκε σημαντικά, καθώς από τα 153 ευρώ ανά μεγαβατώρα, έφτασε τα 163,6 ευρώ.
Η «συνταγή» που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, κυρίως αν οξυνθεί ο ενεργειακός πόλεμος με τη Ρωσία, στηρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες: την οικονομία στο ρεύμα, τη μείωση χρήσης του φυσικού αερίου από την 1η Αυγούστου 2022 έως τις 31 Μαρτίου 2023, αλλά και στην επιστροφή σε άνθρακα και λιγνίτη, για να καλυφθούν τα ενεργειακά κενά.
Μείωση της χρήσης του φυσικού αερίου
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει ένα νέο νομοθετικό εργαλείο - ένα νέο κανονισμό προς το Συμβούλιο, για συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου, βάσει του άρθρου 122 της Συνθήκης. Όταν εγκριθεί ο νέος κανονισμός θα θέτει ως στόχο για όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15% μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023. Ο νέος κανονισμός θα δώσει επίσης στην Επιτροπή τη δυνατότητα να κηρύξει, μετά από διαβούλευση με τα κράτη μέλη, «Ενωσιακό Συναγερμό» (Union Alert) για την ασφάλεια του εφοδιασμού, επιβάλλοντας υποχρεωτική μείωση της ζήτησης αερίου σε όλα τα κράτη μέλη. O Ενωσιακός Συναγερμός μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης αερίου ή εξαιρετικά μεγάλης ζήτησης αερίου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης έως τα τέλη Σεπτεμβρίου για να δείξουν πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τον στόχο μείωσης και θα πρέπει να αναφέρουν στην Επιτροπή την πρόοδο κάθε δύο μήνες. Τα κράτη μέλη που ζητούν προμήθειες φυσικού αερίου αλληλεγγύης θα πρέπει να αποδείξουν τα μέτρα που έχουν λάβει για τη μείωση της εγχώριας ζήτησης.
Για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν τις απαραίτητες μειώσεις της ζήτησης, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης ένα Ευρωπαϊκό Σχέδιο Μείωσης της Ζήτησης Αερίου το οποίο καθορίζει μέτρα, αρχές και κριτήρια για συντονισμένη μείωση της ζήτησης. Το Σχέδιο αυτό εστιάζει στην υποκατάσταση του φυσικού αερίου με άλλα καύσιμα και στη συνολική εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους τομείς. Στοχεύει στη διασφάλιση του εφοδιασμού σε νοικοκυριά και βασικούς χρήστες όπως τα νοσοκομεία, αλλά και βιομηχανίες που είναι καθοριστικές για την παροχή βασικών προϊόντων και υπηρεσιών στην οικονομία, καθώς και για τις αλυσίδες εφοδιασμού και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Το σχέδιο παρέχει κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να λάβουν υπόψη τα κράτη μέλη κατά τον προγραμματισμό της περικοπής.
Επιστρέψτε… προσωρινά στον άνθρακα-λιγνίτη
Ήδη πολλές χώρες, ανάμεσα στις οποίες η Γερμανία αλλά και η Ελλάδα, επιστρατεύουν τις λιγνιτικές εφεδρείες, για να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες ενεργειακές ανάγκες. Η Κομισιόν ανάβει το «πράσινο» φως για τη χρησιμοποίηση αυτών των ρυπογόνων ενεργειακών εργαλείων, με την υποσημείωση, όμως ότι θα έχουν βραχύβιο ορίζοντα.
Η Επιτροπή τονίζει ότι τα κράτη-μέλη, προτού εξετάσουν τις περικοπές, θα πρέπει να εξαντλήσουν όλες τις δυνατότητες υποκατάστασης καυσίμου, τα μη υποχρεωτικά συστήματα εξοικονόμησης και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή καθαρότερες, λιγότερο εντατικές ή ρυπογόνες επιλογές άνθρακα. «Ωστόσο, η μετάβαση στον άνθρακα, το πετρέλαιο ή την πυρηνική ενέργεια μπορεί να είναι απαραίτητη ως προσωρινό μέτρο, αρκεί να αποφεύγεται η μακροπρόθεσμη δέσμευση άνθρακα», επισημαίνει η Επιτροπή.
Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να ξεκινήσουν συστήματα δημοπρασιών ή διαγωνισμών για να δώσουν κίνητρα στη μείωση της ενέργειας από τη βιομηχανία. Τα κράτη μέλη μπορούν να προσφέρουν στήριξη σύμφωνα με την τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις για την κρίση, που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή.
Εξοικονόμηση ενέργειας – Μέτρα για μείωση θέρμανσης και ψύξης
Ο τρίτος κεντρικός πυλώνας του ενεργειακού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι η εξοικονόμησης ενέργειας, μέσω της μείωσης της θέρμανσης και της ψύξης. Η Επιτροπή προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού για την προώθηση της μείωσης της θέρμανσης και ψύξης σε ευρεία κλίμακα και να εφαρμόσουν την ανακοίνωση της ΕΕ «Εξοικονόμηση ενέργειας», η οποία περιλαμβάνει πολλές επιλογές για βραχυπρόθεσμη εξοικονόμηση. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επιβάλουν στοχευμένη μείωση της θέρμανσης και ψύξης σε κτίρια που λειτουργούν από δημόσιες αρχές.
Το σχέδιο μείωσης της ζήτησης θα βοηθήσει επίσης τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν και να δώσουν προτεραιότητα, εντός των «μη προστατευόμενων» ομάδων καταναλωτών τους, των πιο κρίσιμων πελατών ή εγκαταστάσεων με βάση γενικούς οικονομικούς παράγοντες και κριτήρια όπως η κοινωνική κρισιμότητα (π.χ. υγεία, τρόφιμα, διυλιστήρια, άμυνα κτλ).
Καταλήγοντας, η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η ΕΕ έχει αναλάβει σημαντικές δράσεις για να εξασφαλίσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό. «Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο REPowerEU για τον τερματισμό της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατό. Το REPowerEU καθορίζει μέτρα για τη διαφοροποίηση των προμηθευτών ενέργειας, την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση και την ταχεία ανάπτυξη της ανανεώσιμης ενέργειας.
Η ΕΕ έχει επίσης εγκρίνει νέα νομοθεσία που απαιτεί την πλήρωση της υπόγειας αποθήκευσης φυσικού αερίου της ΕΕ στο 80% της χωρητικότητας έως την 1η Νοεμβρίου 2022, προκειμένου να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός για τον ερχόμενο χειμώνα», τονίζει η Επιτροπή.
