Θα μπορούσε να είναι μιά τυπική, διεκπεραιωτική συνάντηση ηγετών γειτονικών χωρών, συμμάχων μεν στους κόλπους του ΝΑΤΟ, “άσπονδων φίλων” δε – και ως ένα βαθμό “αντιπάλων".
Ομως η σημερινή συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν είναι κάτι πολύ περισσότερο, ακόμη κι αν δεν πρόκειται να αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα. Εχει σαφές πολιτικό και διπλωματικό βάρος.
Η Ελλάδα επιδιώκει να ενισχύσει το προφίλ της ως δύναμης σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, γνωρίζοντας ωστόσο ότι στο τραπέζι παραμένουν ανοιχτά τα πιο δύσκολα θέματα της διμερούς ατζέντας: το casus belli, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου και το αμφιλεγόμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι το casus belli του 1995 αποτελεί τοξικό υπόλειμμα μιας άλλης εποχής. Το αίτημα για άρση του έχει τεθεί ως βασική προϋπόθεση για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στις σχέσεις των δύο χωρών, αλλά και για να συμμετάσχει η Τουρκία σε ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το SAFE στον τομέα της άμυνας.
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE για ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας έχει γίνει σημαντικός μοχλός πίεσης προς την Άγκυρα, «Δεν μπορεί μια χώρα να απειλεί με πόλεμο κράτος-μέλος της ΕΕ και ταυτόχρονα να προσδοκά συνεργασίες», είναι το μήνυμα που η Αθήνα μεταφέρει στο διεθνές ακροατήριο.
Αυτό θα ειπωθεί προφανώς και στη σημερινή συνάντηση των ηγετών των δύο χωρών.
Ηλεκτρική διασύνδεση και υδρογονάνθρακες
Στο ενεργειακό πεδίο το ενδιαφέρον στρέφεται στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ μέσω Κρήτης. Ενα έργο στρατηγικής σημασίας που υπόσχεται να αναβαθμίσει την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής και να τερματίσει την απομόνωση της Λευκωσίας.
Η Τουρκία έχει εκφράσει αντιρρήσεις, επικαλούμενη θαλάσσιες αρμοδιότητες,. Ομως η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι το σχέδιο θα προχωρήσει, έχοντας τη στήριξη Βρυξελλών, ισχυρών περιφερειακών εταίρων και διεθνών επιχειρηματικών συμφερόντων.
Μεγάλο αγκάθι παραμένει επίσης το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019. Η Ελλάδα το θεωρεί παράνομο και ανυπόστατο, καθώς αγνοεί τα δικαιώματα ελληνικών νησιών και αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας.
Η πιθανή επικύρωσή του από την Ανατολική Λιβύη θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το κλίμα, χωρίς όμως να αλλάξει τη νομική του αδυναμία.
Αποφασισμένος παίκτης
Ρεαλιστικά, από το σημερινό ραντεβού δεν αναμένονται θεαματικές ανατροπές. Η Αθήνα επιδιώκει να δείξει ότι είναι πρόθυμη να συζητήσει, αλλά μόνο σε πλαίσιο ισότητας και νομιμότητας. Ταυτόχρονα θέλει να καταστήσει σαφές πως τα στρατηγικά της σχέδια – από την ενεργειακή συνεργασία μέχρι τη θαλάσσια κυριαρχία – δεν μπαίνουν σε διαπραγμάτευση.
Το ζητούμενο είναι να μείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι και να αποτραπεί η επιστροφή σε κλίμα όξυνσης, σε μια περίοδο που η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει η πιο ταραγμένη γειτονιά της Ευρώπης.
Το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από αστάθεια, με την Ανατολική Μεσόγειο να παραμένει πεδίο ανταγωνισμών για την ενέργεια και τις θαλάσσιες ζώνες.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προσέρχεται στη συνάντηση με τον Ερντογάν με πρόθεση να δείξει ότι η Ελλάδα είναι ένας αξιόπιστος, υπεύθυνος αλλά και αποφασισμένος παίκτης, που μπορεί να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα, χωρίς να εγκλωβίζεται σε λογικές κλιμάκωσης.
