Το νομικό πλαίσιο για τον έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους αποσαθρώσεως το 2026, αυξάνοντας την πιθανότητα μίας δύσκολα διαχειρίσιμης πυρηνικής κρίσης σε μια διεθνή συγκυρία υψηλής ρευστότητας.
Δύο κρίσιμα ραντεβού σηματοδοτούν την αρχή του έτους: η εκπνοή της διμερούς αμερικανορωσικής συνθήκης New Start στις 5 Φεβρουαρίου και η διάσκεψη αναθεώρησης της Συνθήκης Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT, Revcon) τον Απρίλιο στη Νέα Υόρκη.
Η Revcon πραγματοποιείται κάθε τέσσερα με πέντε χρόνια και στόχος της είναι η διασφάλιση της συνέχειας της NPT. Ωστόσο, κατά τις δύο τελευταίες διασκέψεις, τα 191 κράτη-μέλη απέτυχαν να καταλήξουν σε τελικό κείμενο, και οι ειδικοί εκτιμούν ότι κάτι ανάλογο αναμένεται και το 2026.
Η Alexandra Bell, πρόεδρος του Bulletin of the Atomic Scientists, προειδοποίησε ότι η φετινή Revcon θα είναι «δύσκολη» και ότι οι προοπτικές για το οικοδόμημα ελέγχου των πυρηνικών είναι δυσοίωνες. Αντίστοιχα, ο Ρώσος Αντον Χλοπκόφ χαρακτήρισε το σύστημα σχεδόν αποξήλωτο, επισημαίνοντας την ανάγκη να διαφυλαχθεί ό,τι υπάρχει.
Το 2025 το πυρηνικό σκηνικό επηρεάστηκε από πλήγματα των ΗΠΑ σε ιρανικές εγκαταστάσεις, δοκιμαστικές εκτοξεύσεις ρωσικών πυρηνοκίνητων πυραύλων και δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για πιθανή επανάληψη πυρηνικών δοκιμών.
Η παραδοσιακή συνεργασία Ουάσινγκτον–Μόσχας αποδυναμώνεται από την αυξανόμενη ισχύ της Κίνας και τις τεχνολογικές εξελίξεις, με αποτέλεσμα η παραδοσιακή αποτροπή να μετατρέπεται σε πολυτομεακή έννοια.
Η αύξηση της συνεργασίας Κίνας–Ρωσίας περιπλέκει τους υπολογισμούς αποτροπής σε Ευρώπη και Ασία-Ειρηνικό. Η New Start, που περιορίζει αριθμό όπλων και περιλαμβάνει μηχανισμούς ελέγχου, είναι πιθανό να εκπνεύσει, με τον τομέα του ελέγχου να μη λειτουργεί πλέον πλήρως.
Αν και δεν αναμένονται άμεσες σοβαρές συνέπειες μετά την εκπνοή της New Start, η αποδυνάμωση των εργαλείων ελέγχου αυξάνει τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο πυρηνικής κρίσης. Η Emmanuelle Maitre από τη Fondation pour la recherche stratégique προειδοποιεί ότι όσο λιγότερο λειτουργεί η NPT, τόσο περιορίζονται οι δυνατότητες συλλογικής διαχείρισης κρίσεων.
Η φετινή Revcon και οι εξελίξεις γύρω από τη New Start θα καθορίσουν την κατεύθυνση της διεθνούς πυρηνικής ασφάλειας για τα επόμενα χρόνια, εν μέσω ενός ολοένα πιο πολυπολικού και τεχνολογικά εξελιγμένου περιβάλλοντος.
