Με έμπνευση από τα μοντέλα της Ισπανίας, της Ιταλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, η Ελλάδα προχωρά στη θεσμοθέτηση της προδιαγεγραμμένης καύσης μέσω του νέου νομοσχεδίου του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με τίτλο «Ενεργή Μάχη».
Για πρώτη φορά, η χώρα αναγνωρίζει νομικά την προγραμματισμένη και ελεγχόμενη χρήση φωτιάς ως μέσο πρόληψης πυρκαγιών και διαχείρισης της καύσιμης ύλης, ενώ η Δασική Υπηρεσία και η Πυροσβεστική αναλαμβάνουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των καύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, ανοίγει ο δρόμος για τη συμμετοχή της επιστημονικής κοινότητας, των ΜΚΟ και εξειδικευμένων ιδιωτών.
Η εφαρμογή της προδιαγεγραμμένης καύσης θα γίνεται υπό αυστηρές προδιαγραφές, με στόχο τη διαχείριση της δασικής βλάστησης, την πρόληψη πυρκαγιών, τη βελτίωση οικοτόπων και βοσκοτόπων, την προστασία της βιοποικιλότητας, τον έλεγχο ασθενειών και εντόμων, αλλά και την εκπαίδευση του πυροσβεστικού προσωπικού.
Ο σχεδιασμός θα πραγματοποιείται από κοινού από τη δασική υπηρεσία και την αρμόδια Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση, βασισμένος σε ειδικές μελέτες που θα εγκρίνονται από την Πυροσβεστική. Οι δύο φορείς θα μπορούν να συνεργάζονται με πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και ΜΚΟ για επιστημονική υποστήριξη.
Οι εγκριμένες καύσεις θα ενεργοποιούνται ύστερα από αίτημα είτε του διοικητή της Πυροσβεστικής προς τον τοπικό δασάρχη είτε αντίστροφα. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει αντίρρηση εντός πέντε εργάσιμων ημερών, η καύση θα μπορεί να πραγματοποιηθεί. Στην υλοποίηση θα συμμετέχουν μικτά κλιμάκια δασικών και πυροσβεστικών στελεχών, ενώ η συμμετοχή επιστημονικών φορέων θα είναι δυνατή μόνο για ερευνητικούς σκοπούς. Για ιδιωτικές εκτάσεις θα απαιτείται η συναίνεση του ιδιοκτήτη, με δυνατότητα παρέμβασης χωρίς συναίνεση σε περιπτώσεις προστασίας του οικοσυστήματος.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα προϋποθέτει εκπαίδευση από κοινού της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος, ώστε να διασφαλιστεί η ανάπτυξη κοινής επιχειρησιακής κουλτούρας και η ασφαλής εφαρμογή των καύσεων. Οι καύσεις θα γίνονται κυρίως εκτός αντιπυρικής περιόδου και μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ θα επιτρέπονται εξαιρέσεις μόνο όταν πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις ασφαλείας. Η εφαρμογή απαγορεύεται σε ημέρες με υψηλό δείκτη κινδύνου πυρκαγιάς.
Η πλήρης ανάπτυξη του μέτρου αναμένεται μετά το τέλος του 2027, με μεταβατική περίοδο έως τις 30 Νοεμβρίου 2027. Το 2026 προβλέπεται πιλοτική εφαρμογή σε περιοχές προτεραιότητας, ώστε να αποκτηθεί πρακτική εμπειρία και να δοκιμαστούν διαδικασίες πριν από τη γενικευμένη εφαρμογή. Το πιλοτικό πρόγραμμα στη Χίο (2022-2023) ανέδειξε την ανάγκη σαφούς θεσμικού πλαισίου, ρόλων και ευθυνών, κάτι που αντιμετωπίζεται με το νέο νομοσχέδιο.
Η θεσμοθέτηση της προδιαγεγραμμένης καύσης στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, έρχεται ως απάντηση στο νέο «πυροκλιματικό καθεστώς» και συνιστά σημαντικό εργαλείο πρόληψης πυρκαγιών.
Η ρύθμιση ευθυγραμμίζει τη χώρα με διεθνή πρότυπα, μετατρέποντας την ελεγχόμενη φωτιά από απαγορευμένη πρακτική σε εργαλείο σύγχρονης και ασφαλούς δασοπροστασίας.
