"Η Δύναμη του πεπρωμένου" επιστρέφει μετά από 27 χρόνια στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Η εμβληματική όπερα του Τζιουζέππε Βέρντι ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ στις 26, 29 Ιανουαρίου & 2, 6, 9, 12, 15 και 18 Φεβρουαρίου 2025, σε μουσική διεύθυνση Πάολο Καρινιάνι και σκηνοθεσία Ροδούλας Γαϊτάνου, με τους Δημήτρη Πλατανιά, Τσέλια Κοστέα και Μαρσέλο Πουέντε στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Λίγες μόνο νότες από την Εισαγωγή της "Δύναμης του πεπρωμένου" αρκούν για να μεταδώσουν τη σαγήνη της ιταλικής όπερας και να αποκαλύψουν το μέγεθος της δημιουργικής μεγαλοφυΐας του Τζουζέππε Βέρντι. Το αριστούργημα του κορυφαίου συνθέτη των αντιθέσεων και του μέτρου είναι γεμάτο από μελωδικές άριες και ντουέτα, ενώ ισορροπεί θαυμαστά το δραματικό και το τραγικό στοιχείο με το κωμικό. Μαζί με τους τρεις βασικούς χαρακτήρες του έργου -τη Λεονόρα, τον αδελφό της Ντον Κάρλο και τον αγαπημένο της Ντον Αλβάρο-, η χορωδία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εκτενείς σκηνές πλήθους.
"Η Δύναμη του πεπρωμένου" γράφτηκε σε μια εποχή που ο Βέρντι ήταν ήδη διάσημος και καταξιωμένος. Όπως στον Τροβατόρε και τον Ντον Κάρλο, έτσι και στη "Δύναμη του πεπρωμένου" ο συνθέτης βασίζεται σε ισπανικά θέματα, καθώς η Ισπανία αποτελεί μια διαχρονική πηγή έμπνευσής του. Βασίζεται στο θεατρικό "Δον 'Αλβαρο" ή "Η δύναμη του πεπρωμένου" του Άνχελ δε Σααβέδρα, αλλά αντλεί επίσης από το "Στρατόπεδο του Βάλλενσταϊν", πρώτο μέρος της θεατρικής τριλογίας του Φρήντριχ Σίλλερ που ήταν αφιερωμένη στον στρατηγό Άλμπρεχτ φον Βάλλενσταϊν.
Η παραγγελία για το έργο αυτό δόθηκε στον Βέρντι από το Αυτοκρατορικό Θέατρο της Αγίας Πετρούπολης, όπου και τελικά η όπερα ανέβηκε στις 10 Νοεμβρίου 1862. Ακολούθησε σειρά από παρουσιάσεις σε όλο τον κόσμο, από τη Μαδρίτη και τη Βιέννη ως τη Νέα Υόρκη και το Μπουένος Άιρες, για τις οποίες ο Βέρντι διαρκώς επέφερε τροποποιήσεις στην παρτιτούρα. Το 1869, με νέα εισαγωγή και νέο φινάλε, η "Δύναμη του πεπρωμένου" παρουσιάστηκε στη Σκάλα του Μιλάνου με τεράστια επιτυχία. Με αυτή την αφορμή ο συνθέτης έδωσε στο έργο αυτήν που μέχρι σήμερα θεωρείται η οριστική του μορφή. Το 1882, ο συνθέτης υπογράφει την τελευταία και πιο απλουστευμένη έκδοσή του στα γαλλικά, ολοκληρώνοντας έτσι τη διαδικασία της δημιουργίας του έργου μετά από μια θυελλώδη περίοδο που κράτησε πάνω από δύο δεκαετίες και καθόρισε τη συνθετική του πορεία. Η όπερα, που αναφέρεται στη δύναμη της μοίρας και του πεπρωμένου, κρύβει μέσα της ένα δικό της πεπρωμένο - μια διαδρομή γεμάτη δυσκολίες, αποτυχίες, αλλαγές και θριάμβους.
Η ιστορία ξεκινά με τους ερωτευμένους Ντον Αλβάρο και Λεονόρα. Η Λεονόρα, παρότι γνωρίζει την αντίθεση του πατέρα της, του Μαρκησίου του Καλατράβα, για τον αγαπημένο της, είναι αποφασισμένη να φύγει μαζί του. Τα γεγονότα όμως παίρνουν άλλη τροπή όταν κατά λάθος ο Ντον Aλβάρο σκοτώνει τον Μαρκήσιο. Οι δυο εραστές αναγκάζονται να χωρίσουν, ενώ ο Ντον Κάρλο, ο αδελφός της, ορκίζεται να πάρει εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα του. Χρόνια μετά, ο Κάρλο και ο Αλβάρο συναντιούνται τυχαία, αγνοώντας ο ένας την πραγματική ταυτότητα του άλλου. Μετά από μια σειρά συγκλονιστικών γεγονότων, οι δύο άντρες συγκρούονται σε μια μονομαχία και ο Αλβάρο τραυματίζει θανάσιμα τον Κάρλο. Η Λεονόρα φτάνει για να φροντίσει τον αδελφό της, ο οποίος όμως τη μαχαιρώνει στην καρδιά.
Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή το 1954 στο παλιό Θέατρο Ολύμπια, σηματοδοτώντας την επιστροφή της στην ενεργό δράση μετά από πολύμηνη αναστολή της λειτουργίας της λόγω διακοπής της κρατικής επιχορήγησης. Ακολούθησαν δύο νέα ανεβάσματα: το 1970 στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού και το 1981 στο νέο Θέατρο Ολύμπια, ενώ για τελευταία φορά η "Δύναμη του πεπρωμένου" παρουσιάστηκε από την ΕΛΣ στο Ηρώδειο το 1998.
Είκοσι επτά χρόνια μετά, η όπερα επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή σε μια νέα εξαιρετικά φιλόδοξη παραγωγή, την οποία υπογράφει μια δημιουργική ομάδα παγκοσμίως καταξιωμένων συντελεστών: Τη σκηνοθεσία η διεθνώς αναγνωρισμένη Ελληνίδα σκηνοθέτρια όπερας της νεότερης γενιάς Ροδούλα Γαϊτάνου, τα σκηνικά και τα κοστούμια ο διεθνής Γιώργος Σουγλίδης, την κινησιολογία η Δήμητρα Καστέλλου, τους φωτισμούς ο Τζουζέππε ντι Ιόριο και τα βίντεο ο Ντικ Στρέικερ.
Όπως σημειώνουν οι διοργανωτές, η Ροδούλα Γαϊτάνου, με τη συνδρομή της δημιουργικής της ομάδας, επιλέγει να τοποθετήσει τη δράση του έργου στις αρχές του 20ού αιώνα με αναφορές στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, καθώς η ιστορία των ηρώων του έργου κινείται παράλληλα με την εξέλιξη του πολέμου. Κινούμενη στην αισθητική του κιαροσκούρο η παράσταση -άλλοτε στο φως και άλλοτε στη σκιά- κρατάει τον αναγκαίο για το έργο ρεαλισμό, ενώ μέσω των συμβολισμών χαρακτηρίζεται από ποιητική ελευθερία. Η έννοια του "πεπρωμένου" επιχειρείται να ερμηνευτεί σκηνικά μέσα από την ανάδειξη της αποτρόπαιης φύσης του πολέμου και της δραματικής επίδρασής του στους ανθρώπους, καθώς και μέσα από αναφορές σε έργα του Θόδωρου Αγγελόπουλου, του Μιχαήλ Άγγελου και του Ιερώνυμου Μπος.
Η Ροδούλα Γαϊτάνου επιστρέφει στην ΕΛΣ δέκα χρόνια μετά τις δύο επιτυχημένες σκηνοθεσίες που είχε παρουσιάσει στο Θέατρο Ολύμπια το 2013 και το 2014 ("Σταχτοπούτα" και "Έτσι κάνουν όλες"). Θεωρείται μια από τις πιο εμπνευσμένες σκηνοθέτριες όπερας της νεότερης γενιάς και δουλειές της έχουν παρουσιαστεί, μεταξύ άλλων, στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (Linbury Studio), στις Όπερες του Γκαίτεμποργκ, του Όσλο, της Τεργέστης, της Λιέγης, του Μπέργκεν, της Λισαβόνας, σε φεστιβάλ όπως της Σαβονλίννας, του Σπολέτο, του Ουέξφορντ, καθώς και σε λυρικά θέατρα της Αμερικής και της Ασίας.
Μετά τη θριαμβευτική του διεύθυνση στον πρόσφατο Ναμπούκκο της ΕΛΣ το καλοκαίρι του 2023 στο Ηρώδειο, ο σπουδαίος Ιταλός αρχιμουσικός Πάολο Καρινιάνι επιστρέφει για να διευθύνει τη μουσικά και ερμηνευτικά ιδιαιτέρως απαιτητική όπερα "Η δύναμη του πεπρωμένου". Μαέστρος με σπουδαία διεθνή σταδιοδρομία, συνεργάζεται τακτικά με διεθνούς κύρους σκηνές όπως Μητροπολιτική Όπερα Νέας Υόρκης, Κρατική Όπερα Βιέννης, Σκάλα του Μιλάνου, Κρατική Όπερα και Γερμανική Όπερα Βερολίνου, Κρατική Όπερα Βαυαρίας, Όπερα Σαν Φρανσίσκο, Μεγάλο Θέατρο Λισέου Βαρκελώνης, Κοντσέρτχεμπαου 'Αμστερνταμ, Βασιλική Όπερα Λονδίνου, Όπερα Βαστίλλης, Όσλο, Βρυξέλλες, Αμβέρσα, Γκλάιντμπορν κ.ά.
Στο πρωταγωνιστικό τρίο με τις μεγάλες φωνητικές και ερμηνευτικές απαιτήσεις θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε τρεις ακμαίους, διεθνώς καταξιωμένους μονωδούς. Τη Λεονόρα ερμηνεύει για πρώτη φορά η σπουδαία υψίφωνος της ΕΛΣ με τη διεθνή καριέρα Τσέλια Κοστέα. Στον ρόλο του Ντον Κάρλο ντεμπουτάρει ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος με τη διεθνή καταξίωση Δημήτρης Πλατανιάς. Τον Ντον Αλβάρο θα ερμηνεύσει ο διακεκριμένος Αργεντινός τενόρος Μαρσέλο Πουέντε, γνωστός στο κοινό της ΕΛΣ από τον Αντρέα Σενιέ και τον Ντον Κάρλο. Ο Πουέντε έχει ερμηνεύσει τον ρόλο με μεγάλη επιτυχία ήδη στη Ζυρίχη, τη Δρέσδη και την Κολωνία. Ο βαθύφωνος της ΕΛΣ Πέτρος Μαγουλάς θα ερμηνεύσει τους ρόλους του Μαρκησίου του Καλατράβα και του Πατρός Γκουαρντιάνο, η μεσόφωνος από τη Λευκορωσία Οξάνα Βόλκοβα την Πρετσιοζίλλα και ο βαθύφωνος της ΕΛΣ Γιάννης Γιαννίσης τον Αδελφό Μελιτόνε. Μαζί τους οι Ιωάννα-Βασιλική Κοράκη, Γιώργος Παπαδημητρίου, Γιάννης Καλύβας και Μαξίμ Κλονόφσκι.
Τη Χορωδία της ΕΛΣ θα διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Ομιλία πριν την πρεμιέρα
Την Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2025, μία ώρα πριν από την έναρξη της πρεμιέρας, στις 17.30, διοργανώνεται από την Τράπεζα Πειραιώς, χορηγό της παράστασης και την Εθνική Λυρική Σκηνή, στην Αίθουσα VIP στον 1ο όροφο του φουαγέ της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, ομιλία της Έλενας Ματθαιοπούλου για τη Δύναμη του πεπρωμένου. Η διακεκριμένη συγγραφέας και δημοσιογράφος θα μιλήσει για την περιπέτεια της σύνθεσης του έργου, τις αναθεωρήσεις του λιμπρέτου, τη διάσημη Εισαγωγή του, τις μουσικές και υποκριτικές απαιτήσεις των πρωταγωνιστικών ρόλων, τις διάσημες άριες, αλλά και τη φήμη που συνοδεύει την όπερα αυτή διαχρονικά. Χαιρετισμό θα απευθύνουν ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης και η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
Προκρατήσεις: https://www.ticketservices.gr/event/gno-i-dynami-tou-pepromenou-omilia/
