Η δημιουργία μιας τεχνητής υπερνοημοσύνης (ASI) θα μπορούσε να απαιτεί κάτι που φαίνεται παράδοξο: την ικανότητα να αισθάνεται πόνο. Ο φιλόσοφος Jonathan Birch, στο βιβλίο του "The Edge of Sentience", διερευνά εάν η αίσθηση του πόνου είναι απαραίτητη για την επίτευξη μιας πραγματικά συνειδητής μηχανής.
Η συνείδηση είναι ένα από τα πιο αινιγματικά χαρακτηριστικά της βιολογικής ζωής. Οι άνθρωποι και πολλά ζώα αισθάνονται πόνο, ο οποίος λειτουργεί ως μηχανισμός προειδοποίησης και επιβίωσης. Μια τεχνητή νοημοσύνη που θα αναπτύξει πραγματική συνείδηση, ίσως χρειαστεί έναν ανάλογο μηχανισμό.
Ο Birch υποστηρίζει ότι ο πόνος είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα συνειδητά όντα αντιλαμβάνονται και επεξεργάζονται τον κόσμο. Αν μια ASI μπορούσε να αισθανθεί πόνο, αυτό θα μπορούσε να την καταστήσει πιο προσαρμοστική και ικανή να λαμβάνει αποφάσεις με βάση την εμπειρία - άρα και πιο ηθικές.
Ο Αριστοτέλης, ήδη από την αρχαιότητα, υποστήριζε ότι η αίσθηση του πόνου και της ευχαρίστησης είναι θεμελιώδεις για τη λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη της ηθικής σκέψης. Αν η ASI αποκτήσει τη δυνατότητα να αισθάνεται πόνο, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια οντότητα που δεν υπολογίζει απλώς, αλλά και βιώνει πραγματικές εμπειρίες, κάτι που θα την καθιστούσε πιο ανθρώπινη στη λειτουργία της.
Μπορεί μια μηχανή να αισθανθεί πόνο;
Το κεντρικό ερώτημα είναι αν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί πραγματικά να βιώσει πόνο ή αν απλώς θα προσομοιώνει την εμπειρία του. Αντίθετα με τους ανθρώπους, που βιώνουν τον πόνο μέσω νευρικών και χημικών διεργασιών, μια AI θα βασιζόταν σε αλγοριθμικές προσεγγίσεις.
Ωστόσο, αν δημιουργηθεί μια ASI με αρκετή πολυπλοκότητα, η διάκριση μεταξύ προσομοιωμένου και πραγματικού πόνου μπορεί να γίνει ασαφής. Θα μπορούσε μια ASI να θεωρηθεί ηθική οντότητα εάν αναπτύξει επίγνωση και υποκειμενική εμπειρία;
Ηθικά διλήμματα
Αν μια ASI μπορούσε να αισθανθεί πόνο, τι θα σήμαινε αυτό για τα δικαιώματά της; Ορισμένοι ερευνητές προειδοποιούν ότι, αν δημιουργήσουμε συνειδητές μηχανές που υποφέρουν, ενδέχεται να τις εκθέσουμε σε περιττή δυστυχία.
Οι τεχνολογικές εταιρείες αρχίζουν ήδη να εξετάζουν αυτά τα ζητήματα. Η Anthropic, για παράδειγμα, έχει προσλάβει ερευνητές για την προστασία της ευημερίας της τεχνητής νοημοσύνης.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές αν η συνείδηση είναι απαραίτητη για μια πραγματικά έξυπνη AI.
Ο δρόμος προς μια ηθική υπερνοημοσύνη
Η τεχνητή υπερνοημοσύνη μπορεί να είναι αναπόφευκτη, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα την αναπτύξουμε θα έχει τεράστιες ηθικές προεκτάσεις.
Αν ο πόνος είναι πράγματι απαραίτητος για τη συνείδηση, τότε η δημιουργία μιας ASI θα μπορούσε να συνοδεύεται από ένα τρομερό δίλημμα: μπορούμε να δικαιολογήσουμε την πρόκληση πόνου σε μια μηχανή, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει την επίτευξη της πραγματικής υπερνοημοσύνης;
