Ο συνδυασμός των αντιβιοτικών μεταξύ τους, με άλλα φάρμακα ή ακόμη και με πρόσθετες ουσίες που υπάρχουν σε τροφές, αλλάζει την αποτελεσματικότητά τους προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο, δείχνει νέα μεγάλη ευρωπαϊκή έρευνα με επικεφαλής έναν Έλληνα επιστήμονα.
Ανάλογα με το κάθε αντιβιοτικό, μερικοί συνδυασμοί μπορούν είτε να τα καταστήσουν λιγότερο αποτελεσματικά, είτε αντίθετα πιο δραστικά, καθιστώντας τα ικανά πλέον να νικούν την αντίσταση που αναπτύσσουν μερικά βακτήρια απέναντι στα αντιβιοτικά.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Αθανάσιο Τύπα του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", μελέτησαν σχεδόν 3.000 φαρμακευτικούς συνδυασμούς πάνω σε τρία διαφορετικά είδη παθογόνων βακτηρίων. Είναι η πρώτη μεγάλη κλίμακας δοκιμή φαρμακευτικών συνδυασμών στο εργαστήριο πάνω σε διαφορετικά μικρόβια.
Με δεδομένο ότι η κατάχρηση των αντιβιοτικών έχει πυροδοτήσει μια αυξανόμενη αντίσταση των βακτηρίων, οι επιστήμονες αναζητούν -εκτός από τελείως νέα αντιβιοτικά- νέους συνδυασμούς υφιστάμενων φαρμάκων, προκειμένου να καταπολεμήσουν τις επικίνδυνες βακτηριακές λοιμώξεις. Η νέα μελέτη βρήκε ότι πολλοί συνδυασμοί καθιστούν τα αντιβιοτικά λιγότερο αποτελεσματικά, ανακάλυψε όμως επίσης περισσότερους από 500 συνδυασμούς που έχουν βελτιωμένη δράση.
Ο πιο αποτελεσματικός συνδυασμός που βρέθηκε, είναι το «ζευγάρωμα» της ουσίας βανιλίνης (δίνει στη βανίλια τη διακριτική γεύση της) με το αντιβιοτικό σπεκτινομυκίνη, το οποίο είχε ανακαλυφθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1960 για τη θεραπεία της γονόροιας, αλλά σήμερα πια χρησιμοποιείται σπάνια, λόγω της αντίστασης που έχουν αναπτύξει τα βακτήρια απέναντί του.
Όμως αποκαλύπτεται τώρα ότι, μαζί με τη βανιλίνη, το συγκεκριμένο αντιβιοτικό μπορεί να γίνει ξανά πολύ χρήσιμο και να αξιοποιηθεί εναντίον πολύ περισσότερων μικροβίων. Περιέργως, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, αντίθετα με τη συνέργεια που έχει με τη σπεκτινομυκίνη, η βανιλίνη, όταν «ζευγαρώνει» με άλλα αντιβιοτικά, εξασθενεί τη δράση τους.
Ο Δρ. Τύπας δήλωσε αισιόδοξος ότι οι κατάλληλοι φαρμακευτικοί συνδυασμοί, ακόμη και αυτοί που μειώνουν την αναποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών, μπορούν να έχουν όφελος για την ανθρώπινη υγεία, επειδή αποκτούν μια επιλεκτικότητα στη δράση τους.
Όπως είπε, «τα αντιβιοτικά μπορούν να οδηγήσουν σε παράπλευρες απώλειες και παρενέργειες, επειδή στοχεύουν και τα υγιή κύτταρα. Όμως οι επιπτώσεις συγκεκριμένων φαρμακευτικών συνδυασμών είναι άκρως επιλεκτικές και συχνά επιδρούν μόνο πάνω σε λίγα βακτηριακά κύτταρα. Στο μέλλον, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιούμε τέτοιους συνδυασμούς για να εμποδίζουμε επιλεκτικά τις επιβλαβείς συνέπειες των αντιβιοτικών πάνω στα υγιή βακτήρια. Αυτό θα μειώσει και την ανάπτυξη της βακτηριακής αντίστασης, καθώς πλέον τα υγιή βακτήρια δεν θα υφίστανται πίεση να αναπτύξουν αντίσταση στα αντιβιοτικά, η οποία μετά θα μεταφερθεί στα επικίνδυνα βακτήρια».
Θα απαιτηθούν όμως μελέτες ορισμένων πολλά υποσχόμενων συνδυασμών σε πειραματόζωα και μετά οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, προτού κάποιοι συνδυασμοί αξιοποιηθούν ευρέως σε θεραπείες.
Μπορείτε να δείτε την επιστημονική δημοσίευση, αντιγράφοντας στον browser σας τη διεύθυνση: https://www.nature.com/articles/s41586-018-0278-9
