Νομική «ρωγμή» στη νομοθετική ρύθμιση του 2020, που οδήγησε πολλούς δανειολήπτες να χάσουν την προστασία του νόμου Κατσέλη για γραφειοκρατικούς λόγους, ανοίγει με δικαστική απόφαση, που έκρινε ότι ήταν αντίθετο στο Σύνταγμα να υποχρεωθούν οι δανειολήπτες να ενταχθούν σε πλατφόρμα επαναπροσδιορισμού των αιτήσεών τους για να διεκδικήσουν υπαγωγή στην προστασία του νόμου.
Υπενθυμίζεται ότι με τον νόμο 4745/2020 η κυβέρνηση ουσιαστικά είχε κάνει δεκτό το αίτημα των τραπεζών, που είχε υποστηριχθεί και από τους ξένους δανειστές, να καθιερωθεί μια διαδικασία επανελέγχου των υποθέσεων για τις οποίες υπήρχαν εκκρεμείς αιτήσεις και, ειδικότερα, να ελεγχθούν εξαρχής τα στοιχεία των δανειοληπτών μέσα από ηλεκτρονική πλατφόρμα, ώστε να κριθεί ποιες υποθέσεις θα έφθαναν στα δικαστήρια.
Πρόσφατη απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κέρκυρας, τονίζει η δικηγόρος Κωνσταντίνα Λεκκάκου, έχει προκαλέσει σοβαρές νομικές συζητήσεις, καθώς κρίνει αντισυνταγματικό τον νόμο 4745/2020, που αφορά τον επαναπροσδιορισμό υποθέσεων του Νόμου Κατσέλη για την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Κρίνει, ειδικότερα, αντισυνταγματική την υποχρεωτική διαδικασία της πλατφόρμας επαναπροσδιορισμού υποθέσεων, καθώς παραβιάζει θεμελιώδη συνταγματικά και ενωσιακά δικαιώματα, επιφέροντας «τιμωρητικό» χαρακτήρα και αδικαιολόγητη μετάθεση ευθύνης στους πολίτες.
Η υποχρέωση των οφειλετών, όπως κρίνει η απόφαση, να υπαχθούν στην υποχρεωτική διαδικασία της πλατφόρμας επαναπροσδιορισμού παραβιάζει βασικά συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών και την αρχή της αναλογικότητας. Γίνεται από το δικαστήριο επίκληση του άρθρου 20 του Συντάγματος, το οποίο αναλύει το δικαίωμα της παροχής δικαστικής προστασίας σε όλους τους πολίτες. Έτσι, η συγκεκριμένη διάταξη κρίθηκε ως αντισυνταγματική, καθώς δημιουργεί προσκόμματα και αναστολές στην ορθή και άμεση δικαστική διαδικασία.
Η δικηγόρος σημειώνει ότι η υποχρέωση προσκόμισης πλήθους εγγράφων, μη ευρισκόμενων πάντα στη διάθεση του οφειλέτη και τήρησης πλήθους αυστηρών προθεσμιών, με κίνδυνο να θεωρηθεί η αίτηση ρύθμισης των οφειλών ως μηδέποτε ασκηθείσα, σε περίπτωση μη τήρησης κάποιας εξ αυτών, οδηγεί ουσιαστικά σε ακύρωση της αξιούμενης δικαστικής προστασίας, όταν, χωρίς υπαιτιότητα του οφειλέτη, είναι αδύνατη η ανταπόκριση σε αυτές τις υποχρεώσεις.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Η δημοσιευθείσα δικαστική απόφαση κάνει αναφορά στην αρχή της αναλογικότητας, η οποία αποτελεί θεμέλιο της συνταγματικής τάξης. Συγκεκριμένα, δεν πρέπει να επιβάλλονται μέτρα, τα οποία είναι δυσανάλογα, σε σχέση με τον σκοπό που επιδιώκουν να επιτύχουν. Σύμφωνα με την ως άνω δικαστική απόφαση, οι δανειολήπτες έχουν υπερβολικές συνέπειες, όπως καθυστερήσεις και αβεβαιότητα, καθώς επίσης και μη αυτοπρόσωπη παρουσία.
Επιπλέον δε, τονίζονται και οι ευρωπαϊκές συνθήκες προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών, με την αναφορά του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Η υπερβολική γραφειοκρατία και οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις παραβιάζουν αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τους πολίτες, οι οποίοι καθίστανται θύματα μιας διαδικασίας, που περιορίζει τη δυνατότητά τους να προσφύγουν σε δίκαιη και αποτελεσματική δικαστική προστασία.
Ρόλος των δικαστικών αρχών είναι να διασφαλίζουν την συνταγματικότητα της νομοθεσίας, κατά την εφαρμογή αυτής και να επεμβαίνουν, σε περίπτωση που διαπιστωθεί παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων του Συντάγματος, υπογραμμίζει η κ. Λεκκάκου.
Μετά την έκδοση αυτής αυτής της απόφασης, τίθεται πλέον το ερώτημα αν θα αναθεωρηθεί με νέα ρύθμιση η διάταξη που κρίθηκε αντισυνταγματική, ώστε να σωθούν χιλιάδες δανειολήπτες, οι οποίοι έχασαν τις προθεσμίες του νόμου.
Τέσσερις στους δέκα έχασαν την προστασία
Σημειώνεται, πάντως, ότι, πέραν από τους δανειολήπτες που έχασαν τη δικαστική προστασία για τυπικούς λόγους, επειδή δεν κατέθεσαν έγκαιρα τα ζητούμενα στοιχεία στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, η διαδικασία επαναπροσδιορισμού δικασίμων για τις υποθέσεις του νόμου Κατσέλη και εξέτασης των εκκρεμών υποθέσεων από τα δικαστήρια έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί.
Αρκετοί δανειολήπτες εξασφάλισαν προστασία από τον νόμο Κατσέλη, αλλά και χιλιάδες δανειολήπτες «κάηκαν» στα δικαστήρια, καθώς απορρίφθηκαν οι αιτήσεις τους για υπαγωγή στον νόμο. Ειδικότερα, περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα δανειολήπτες είδαν τις αιτήσεις τους να απορρίπτονται.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, αποφάσεις εκδόθηκαν για το 86% του συνολικού αριθμού εκκρεμών υποθέσεων, έως το τέλος Φεβρουαρίου 2024. Το 54,9 % ήταν θετικές, παρέχοντας προστασία στους αιτούντες, το 41% αρνητικές και το 4% μη καθορισμένου αποτελέσματος (για διαδικαστικούς λόγους ή λόγω μη αναφοράς).
