Νέος γύρος γεωπολιτικής έντασης πυροδοτείται στην Καραϊβική, καθώς οι ΗΠΑ κλιμακώνουν τις κατασχέσεις τάνκερ που μεταφέρουν κυρώσιμο πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα, πλήττοντας ευθέως τις κινεζικές εισαγωγές και επαναφέροντας στο προσκήνιο τον ρόλο του Παναμά και της Διώρυγας σε ένα ολοένα πιο σύνθετο γεωοικονομικό σκηνικό.
Το Σάββατο, οι αμερικανικές αρχές κατέσχεσαν το παναμαϊκής σημαίας πετρελαιοφόρο Centuries, το οποίο μετέφερε κυρώσιμο βενεζουελάνικο αργό. Η κίνηση προκάλεσε έντονη αντίδραση από το Πεκίνο, το οποίο χαρακτήρισε την ενέργεια παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενώ ειδικοί της ναυτιλιακής αγοράς εκτιμούν ότι η κατάσχεση αποτελεί προάγγελο νέων επιχειρήσεων με στόχο φορτία που προορίζονται για την Κίνα.
Οι ΗΠΑ φαίνεται να επικαλέστηκαν τη συμφωνία Salas-Becker του 2002, η οποία επιτρέπει την επιβίβαση αμερικανικών αρχών σε πλοία με σημαία Παναμά με προειδοποίηση μόλις δύο ωρών. Η χρήση του πλαισίου αυτού ανοίγει τον δρόμο για περισσότερες κατασχέσεις, όπως είπε ο Δημήτρης Αμπατζίδης, αναλυτής κινδύνου και συμμόρφωσης στην Kpler στο CNBC.
«Σκιώδης στόλος» και υψηλού ρίσκου πλοία
Ανάλυση της Kpler δείχνει ότι 23 δεξαμενόπλοια εντοπίζονται σήμερα εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Βενεζουέλας, εκ των οποίων τρία φέρουν παναμαϊκή σημαία και είναι φορτωμένα με κυρώσιμο αργό. Τα πλοία Ragnar, Balsa και Larko, τα οποία φορτώθηκαν στα μέσα Δεκεμβρίου, θεωρούνται πλέον «υψηλού ρίσκου» σε περίπτωση απόπλου.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ εμφανίζονται διατεθειμένες να στοχεύσουν όχι μόνο παναμαϊκά, αλλά και απροσδιόριστης σημαίας πλοία, τα οποία εντάσσονται στον λεγόμενο «σκιώδη στόλο» που χρησιμοποιεί πρακτικές απόκρυψης, όπως spoofing σημάτων AIS και μεταφορτώσεις ανοικτής θαλάσσης.
Κόστος για την Κίνα
Η πίεση στη Βενεζουέλα έχει σαφή στρατηγική διάσταση έναντι της Κίνας.
Όπως επισημαίνει ο Aaron Roth (Chertoff Group), το πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα πωλείται στην Κίνα με έκπτωση και είναι κατάλληλο για τα κινεζικά διυλιστήρια βαρέος αργού. «Χωρίς αυτό, το Πεκίνο θα στραφεί σε Ρωσία και Μέση Ανατολή, με υψηλότερο κόστος», σημειώνει.
Η Βενεζουέλα παράγει περίπου 900.000 βαρέλια ημερησίως το 2025, αντιστοιχώντας στο 1% της παγκόσμιας προσφοράς. Περίπου 76% των εξαγωγών κατευθύνεται στην Κίνα, ενώ οι ΗΠΑ απορροφούν πλέον μόλις το 17%, σχεδόν το μισό σε σχέση με το 2024.
Το ιστορικό του Centuries
Το Centuries έχει μακρά εμπλοκή στη μεταφορά βενεζουελάνικου αργού, τόσο ως δεξαμενόπλοιο μεγάλων αποστάσεων, όσο και ως πλοίο μεταφόρτωσης σε Βενεζουέλα και Μαλαισία. Δορυφορικά δεδομένα της Kpler κατέγραψαν παραποίηση σήματος AIS, ενώ επιβεβαιώθηκε φόρτωση περίπου δύο εκατ. βαρελιών Merey crude στο Jose Oil Terminal.
Το πλοίο είχε προηγούμενα ταξίδια προς την Κίνα, με εκφόρτωση στην επαρχία Σαντόνγκ, γεγονός που ενισχύει τις εκτιμήσεις ότι το φορτίο προοριζόταν εκ νέου για ασιατικές αγορές.
Παναμάς, Διώρυγα και μεγάλα συμφέροντα
Οι κατασχέσεις συμπίπτουν με την ένταση ΗΠΑ-Κίνας γύρω από τον Παναμά και τη Διώρυγα, την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κατηγορήσει ότι «ελέγχεται από την Κίνα».
Τα λιμάνια Balboa και Cristóbal, που διαχειρίζεται η CK Hutchison, βρίσκονται στο επίκεντρο μιας παγωμένης συμφωνίας πώλησης σε κοινοπραξία με επικεφαλής τη BlackRock, την οποία το Πεκίνο επιχειρεί να επηρεάσει υπέρ της Cosco.
Αναλυτές τονίζουν ότι οποιαδήποτε συνεργασία του Παναμά με τις ΗΠΑ για κατασχέσεις πλοίων ενδέχεται να εκληφθεί από την Κίνα ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής πίεσης.
Τραμπ: «Θα κρατήσουμε το πετρέλαιο και τα πλοία»
Τη Δευτέρα, ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τόσο το κατασχεμένο πετρέλαιο, όσο και τα δεξαμενόπλοια. «Ίσως το πουλήσουμε, ίσως το κρατήσουμε, ίσως το χρησιμοποιήσουμε στα στρατηγικά αποθέματα», δήλωσε, επιβεβαιώνοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη κατάσχει ένα πλοίο, παρεμπόδισαν δεύτερο και καταδιώκουν τρίτο.
Ο Τραμπ ανακοίνωσε επίσης ναυτικό αποκλεισμό των κυρώσιμων πετρελαιοφόρων της Βενεζουέλας, αφήνοντας ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο επέκτασης στρατιωτικών επιχειρήσεων στην ξηρά, στο πλαίσιο της πίεσης προς το καθεστώς Μαδούρο.
Η γεωπολιτική μετατρέπεται σε βασικό παράγοντα κινδύνου για τις εφοδιαστικές αλυσίδες, το εμπόριο και τις ενεργειακές αγορές, με την Κίνα, τις ΗΠΑ και τον Παναμά να βρίσκονται σε μια εύθραυστη ισορροπία συμφερόντων.
