Όσο πλησιάζει η ώρα για τη συγκέντρωση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στην Σόφια, για τη συνεδρίαση του Eurogroup της Παρασκευής, εντείνεται η αγωνία για τη στάση που θα κρατήσει ο νέος Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Όλαφ Σολτς, καθώς επανεμφανίζεται στις αίθουσες των συνεδριάσεων το… φάντασμα του Β. Σόιμπλε.
Από τις πρώτες κινήσεις του στη διαπραγμάτευση για την Ελλάδα, ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών δείχνει να έχει υιοθετήσει όλες τις κινήσεις τακτικής του προκατόχου του, οι οποίες βεβαίως υπηρετούν τον ίδιο στρατηγικό στόχο: να γίνει όσο το δυνατόν πιο «ανώδυνη» για την Γερμανία η αναπόφευκτη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Άλλωστε, ο Σολτς δεν κρύβει ότι εφαρμόζει την αρχή της συνέχειας στην πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης: όταν ρωτήθηκε από την FAZ για τις σκληρές θέσεις που υιοθετεί στη διαπραγμάτευση για τον κοινοτικό προϋπολογισμό μετά το Brexit, η απάντηση του Σολτς ήταν: «ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών είναι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών. Και θα έχω την πιο δυσάρεστη έκφραση στο πρόσωπό μου (σ.σ.: στη διαπραγμάτευση για τον προϋπολογισμό)».
Δύο όροι
Όπως και ο προκάτοχός του, ο Σολτς αρνείται να μπει στην τελική διαπραγμάτευση για το ελληνικό χρέος, πριν εκπληρωθούν δύο βασικοί όροι της Γερμανίας στο ακέραιο:
1. Να παρουσιάσει η κυβέρνηση ένα «αξιόπιστο πρόγραμμα» ανάπτυξης για τη μεταμνημονιακή περίοδο,
2. Να ολοκληρωθούν όλα τα προαπαιτούμενα της τέταρτης και τελευταίας αξιολόγησης, χωρίς «εκπτώσεις» ή μεταθέσεις στο μεταμνημονιακό πρόγραμμα όσων δεν ολοκληρωθούν τώρα.
Ο πρώτος όρος ήδη δημιουργεί μεγάλες τεχνικές και πολιτικές δυσκολίες στην κυβέρνηση. Το αναπτυξιακό σχέδιο που έχει υποβάλει στο Euro Working Group δεν ικανοποίησε τους τεχνοκράτες των υπουργείων Οικονομικών της ευρωζώνης, οι οποίοι έστειλαν μακροσκελές κείμενο με παρατηρήσεις, που ουσιαστικά, εάν γίνουν δεκτές, αλλάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη φιλοσοφία του προγράμματος «ελληνικής ιδιοκτησίας» κα προσθέτουν την παράμετρο των στόχων με σαφείς χρονικούς προσδιορισμούς, κάτι που θα κάνει το πρόγραμμα να μοιάζει… επικίνδυνα με μνημόνιο.
Το Eurogroup καλείται να κρίνει, την Παρασκευή, αν οι αλλαγές που θα παρουσιάσει στο σχέδιο ο Ευκλείδης Τσακαλώτος το καθιστούν «αξιόπιστο» με βάση τα γερμανικά κριτήρια. Έτσι, δεν αποκλείεται η συνεδρίαση να είναι εντελώς άκαρπη: το θέμα του χρέους ήδη είχε φύγει από την ατζέντα λόγω των διαφωνιών Γερμανίας – ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον και των δύο… προαπαιτούμενων του Σολτς, ενώ δεν αποκλείεται να επιστραφεί για νέες διορθώσεις και το αναπτυξιακό σχέδιο, αν η κυβέρνηση αποπειραθεί να ξεφύγει από τις υποδείξεις του EWG.
Αυτό θα σημαίνει, ενδεχομένως, ότι η τελική έγκριση του αναπτυξιακού σχεδίου θα μετατεθεί στην ήδη δύσκολη συνεδρίαση του Eurogroup της 24ης Μαΐου, όπου κανονικά θα πρέπει να εγκριθεί πολιτικά η ολοκλήρωση της τέταρτης και τελευταίας αξιολόγησης. Σε τέτοια συζήτηση, θα μπορούσε κανείς να φαντασθεί τον Σολτς να παίζει… πόκερ α λα Σόιμπλε, κάνοντας κάποιες υποχωρήσεις για εκκρεμή προαπαιτούμενα, ζητώντας ως αντάλλαγμα αυστηρότερους όρους για το μεταμνημονιακό πρόγραμμα και σκληρότερη επιτήρηση (π.χ. με ελέγχους ανά τρίμηνο, όπως σε εφαρμογή μνημονίου και όχι με ελέγχους ανά εξάμηνο, όπως γίνεται στα «κανονικά» μεταμνημονιακά προγράμματα).
Τα μέτρα του 2019
Όμως, ο σοβαρότερος κίνδυνος για την Αθήνα είναι να προσφύγει και ο Σολτς σε μία από τις γνωστές τακτικές που εφάρμοζε ο Σόιμπλε, κάθε φορά που υπήρχαν αξεπέραστες διαφωνίες με το Ταμείο για το ελληνικό χρέος: να επιμείνει, δηλαδή, να γίνουν δεκτές όλες οι προτάσεις του ΔΝΤ για την ελληνική οικονομική πολιτική, μεταξύ των οποίων και η ταυτόχρονη μείωση συντάξεων και αφορολόγητου ορίου το 2019, ώστε να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια βελτίωσης της έκθεσης του Ταμείου για τη βιωσιμότητα του χρέους και να μειωθούν οι απαιτήσεις του για μεγάλες ελαφρύνσεις από τους Ευρωπαίους.
Ο σχηματισμός ενός σκληρού μπλοκ υπέρ των μέτρων που προτείνει το Ταμείο, όπως ακριβώς έχει συμβεί και στο πρόσφατο παρελθόν, είναι το εφιαλτικό σενάριο για την κυβέρνηση, που επιμένει να ισχυρίζεται ότι οι υπερβάσεις των στόχων για τα πλεονάσματα ακυρώνουν τη χρησιμότητα των μειώσεων στις συντάξεις και στο αφορολόγητο.
Αυτόματες ελαφρύνσεις
Σε ό,τι αφορά τη «μηχανική» της ελάφρυνσης του χρέους, οι ιδέες Σολτς μοιάζουν να έχουν βγει επίσης από το συρτάρι του Σόιμπλε. Επιμένει ότι δεν μπορούν να υπάρχουν αυτόματες ενεργοποιήσεις των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, όπως ζητεί το ΔΝΤ, δηλαδή χωρίς εγκρίσεις από το Eurogroup και, ενδεχομένως, από το γερμανικό κοινοβούλιο.
Το νομικό επιχείρημα Σόιμπλε λέει ότι κάθε μέτρο ελάφρυνσης του χρέους αποτελεί μια μορφή οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, όπως ήταν ως τώρα οι καταβολές δόσεων των ευρωπαϊκών δανείων, άρα πρέπει να υπόκειται σε πολιτικές αποφάσεις και την τελική έγκριση να δίνουν οι βουλευτές.
Αν επιμείνει σε τέτοιες θέσεις ο Σολτς, η διαπραγμάτευση προφανώς ναρκοθετείται και το Ταμείο οδηγείται στην έξοδο από την Ελλάδα, αφού πρώτα πληρωθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας τα δάνεια που έχει χορηγήσει. Μια διαπραγμάτευση για το χρέος χωρίς το βασικό υποστηρικτή της σοβαρής ελάφρυνσης, δηλαδή το Ταμείο, ίσως να ήταν ιδεώδες σενάριο για τον Σολτς, ώστε να αποφύγει ένα σοβαρό και πολιτικά επώδυνο «πακέτο» ελάφρυνσης.
Σε αυτή την περίπτωση, το μόνο «καλό» σενάριο για την ελληνική κυβέρνηση θα ήταν να «έφευγαν» μαζί με το Ταμείο όχι μόνο οι απαιτήσεις του για μεγάλη ελάφρυνση του χρέους, αλλά και για τα μέτρα για συντάξεις και αφορολόγητο. Έτσι, θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι δεν πέτυχε μεν αρκετά για το χρέος, αλλά απέτρεψε τις περικοπές συντάξεων και τις αυξήσεις φόρων στους φτωχότερους.
