Ούσα στην καγκελαρία τα τελευταία 13 χρόνια και επικεφαλής του CDU για 18 χρόνια, η αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου σε Γερμανία και Ευρώπη. Είναι η πρώτη πρώην πολίτης της Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας που υπήρξε ηγέτης της επανενωμένης Γερμανίας και το πιο σημαντικό, η πρώτη γυναίκα καγκελάριος της Γερμανίας από την ίδρυση του Ομοσπονδιακού Κράτους το 1871.
Το πως θα κριθεί η πορεία της κόρης ενός λουθηριανού πάστορα από το Αμβούργο η οποία ανήλθε στην κορυφή του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών, η αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων, των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων προκλήσεων υπό την ηγεσία της όλα αυτά τα χρόνια είναι σίγουρα δουλειά του ιστορικού του μέλλοντος.
Σε πρώτη ανάγνωση, ωστόσο, πολλοί θα καταλογίσουν την πολιτική οικονομικής λιτότητας του δόγματος Μέρκελ - Σόιμπλε (η Ελλάδα, με τις δικές της παθογένειες, την βίωσε στο μεγαλύτερο βαθμό) ή την ίδια σκληρή διαχειριστική λογική αναφορικά με το μεταναστευτικό.
Αυτό άλλωστε ήταν και το συγκριτικό της πλεονέκτημα: Η πετυχημένη διατήρηση των ισορροπιών. Στο κόμμα, στο εσωτερικό της Γερμανίας, στην Ε.Ε. Η Μέρκελ δεν θα μείνει στην ιστορία για τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, αλλά ως η ηγέτιδα που οφέλησε την χώρα της, έχοντας ως "εφόδιο" τις τομές προκατόχων της, από την Επανένωση και μετά.
Από την άλλη πλευρά, η αποχώρηση της αφήνει μια αίσθηση πως η Γερμανία και η Ε.Ε μοιάζουν απροετοίμαστες για την επόμενη μέρα, την ώρα που πληθαίνουν οι ακραίες, ξενοφοβικές και ρατσιστικές φωνές στην Γηραιά Ήπειρο (χωρίς να σημαίνει ότι δεν είναι απόρροια και των παραπάνω πολιτικών)
Τα νερά μοιάζουν "αχαρτογράφητα", δε, όταν έχει αποδειχθεί πολλάκις η έλλειψη αντανακλαστικών σε καίρια θέματα: χρηματοπιστωτική κρίση, μεταναστευτικό, ζητήματα οικονομίας, ανταγωνισμού, ρυθμιστικών πλαισίων, τρομοκρατία.
Το όραμα Μακρόν
Στα τέλη Ιουλίου ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν έδωσε το στίγμα για την Ευρώπη της επόμενης 5ετίας: «Μία μεγάλη Ευρώπη, λιγότερο ολοκληρωμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά περισσότερο απαιτητική ως προς τις αξίες». Θα περιλαμβάνει «είτε στους κόλπους της, είτε μέσω συμφωνιών στενής σύνδεσης, την Τουρκία και την Ρωσία», διότι «εάν θέλουμε την ειρήνη, πρέπει να σταθεροποιήσουμε τις δύο αυτές δυνάμεις», είχε τονίσει.
Ο δεύτερος κύκλος θα είναι χωρίς αμφιβολία «κάτι ανάμεσα στην σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση και την ευρωζώνη», σύμφωνα με τον Μακρόν. Θα αντιπροσωπεύει «μία ισχυρή ενιαία αγορά, κοινή κυριαρχία, κοινή πολιτική εμπορίου, έρευνας, καινοτομίας και μία πραγματικά ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της», σύμφωνα με τον ίδιο.
Ο τρίτος κύκλος, στον οποίο ο Μακρόν άφησε να εννοηθεί ότι θα συμμετέχει η Γαλλία, θα είναι «η καρδιά του αντιδραστήρα», με «κοινό νόμισμα, πιο ολοκληρωμένη αγορά απασχόλησης και μία πραγματική κοινωνική συνοχή». Οι χώρες που θα συμμετέχουν «θα έχουν φθάσει στο τέλος της λογικής της ευρωζώνης», σημείωνε χαρακτηριστικά.
Μπορεί ο Μακρόν να μοιάζει ο πολιτικός με ευρεία αποδοχή, για την ώρα, τόσο από τα μεσαία στρώματα όσο και από τις ελίτ, το εγχείρημα να αναλάβει την "ηγεσία" της Ευρώπης μόνο εύκολο δεν είναι. Αφενός η Γερμανία παραμένει η "ατμομηχανή της Ευρώπης" και αφετέρου οι συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές σε σχέση με 10 ή 20 χρόνια νωρίτερα.
Κατακερματισμός σε παραδοσιακές δυνάμεις, άνοδος του λαϊκισμού, δυσφορία μεγάλου μέρους του πληθυσμού σε πολιτικές της Ε.Ε, έντονος ανταγωνισμός από ΗΠΑ - Κίνα...αλλά και "τυχαία γεγονότα" είναι μόνο λίγα από τα στοιχεία που μπορούν σταθούν εμπόδιο στις πολιτικές του επιδιώξεις.
Για την ιστορία, ο Μακρόν έσπευσε να χαρακτηρίσει ως "εξαιρετικά αξιοπρεπή" την απόφαση της Μέρκελ, εκδηλώνοντας τον θαυμασμό του, με αφορμή την συνεχή πτώση του κόμματος της και στις τελευταίες εκλογές...
Στα εσωτερικά του CDU
Μπορεί η Μέρκελ να δήλωσε πως δεν θα την ορίσει διάδοχο, ήταν αυτή όμως που την στήριξε για να αναλάβει την γ.γ του κόμματος. Ο λόγος για την Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ. Πρωθυπουργός επίσης στο κρατίδιο του Ζάαρλαντ με ιδιαίτερα υψηλή δημοτικότητα. Παρότι θεωρείτο από τις πιο έμπιστες συνεργάτιδες της Μέρκελ, η ίδια δεν ήταν πάντα στην γραμμή της καγκελαρίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει λάβει αποστάσεις από την πολιτική των «ανοιχτών θυρών» της Καγκελαρίου στο μεταναστευτικό, ενώ έχει ταχθεί υπέρ του αυστηρότερου ελέγχου νεαρών μεταναστών οι οποίοι ζητούν άσυλο και ισχυρίζονται ότι είναι κάτω των 18 ετών. Είναι ωστόσο πιστή στις αρχές του πολιτικού κέντρου, όπως και η 'Αγγελα Μέρκελ και διαφωνεί με όσους υποστηρίζουν ότι το κόμμα πρέπει να μετακινηθεί προς τα δεξιά προκειμένου να αντιμετωπίσει την Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD).
Ο 38χρονος Γενς Σπαν, αν και παντρεμένος με άντρα, εκφράζει την πιο συντηρητική γραμμή του κόμματος κυρίως στο μεταναστευτικό και υπήρξε εκ των βασικών επικριτών της αντίστοιχης πολιτικής της Καγκελαρίου. Αυτή η στάση πιθανότατα του εξασφάλισε και μια θέση στο υπουργικό συμβούλιο, μετά τις εκλογές του 2017.
Ως υπουργός Υγείας, έχει αναδείξει σε βασική του προτεραιότητα την μεγαλύτερη δυνατή πρόσβαση των πολιτών σε γιατρούς της επιλογής τους και τον περιορισμό των μεγάλων διαστημάτων αναμονής για ραντεβού. Η κριτική όμως που του ασκείται από στελέχη του ίδιου του κόμματός του είναι ότι ο συγκρουσιακές του πρακτικές δεν θα διευκολύνουν την πολυπόθητη ενότητα.
Τέλος, η φερόμενη υποψηφιότητα του 62χρονου Φρίντριχ Μερτς έρχεται να δημιουργήσει νέα δεδομένα. Υπήρξε ένας εκ των ισχυρότερων εσωκομματικών αντιπάλων της Μέρκελ ως το 2009 όταν και αποχώρησε. Με ισχυρές διασυνδέσεις στην επιχειρηματική ελίτ, διατέλεσε ως σύμβουλος σε ισχυρούς ομίλους, θεωρείται ειδικός στα οικονομικά και τα δημοσιονομικά...θυμίζοντας έναν άλλον Σόιμπλε.
Βάιος Κρόκος
