Με την προϋπόθεση ότι θα ευθυγραμμιστούν με το δόγμα της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, η Κομισιόν θα επιτρέψει στις χώρες-μέλη να δαπανήσουν ταχύτερα τα κονδύλια.
Σύμφωνα με το Politico, στόχος της αλλαγής πολιτικής είναι η κινητοποίηση των σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτων περιφερειακών κονδυλίων της ΕΕ, για την οικοδόμηση ευρωπαϊκών βιομηχανικών πρωταθλητών και τη μείωση του διευρυνόμενου χάσματος με τις ΗΠΑ.
Αντιμέτωπη με μια οικονομία σε ύφεση και τον εντεινόμενο ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επιχειρεί να αξιοποιήσει το κοινό ταμείο της ΕΕ, ύψους 1,2 τρισ. ευρώ, για να ενισχύσει την αυτονομία του μπλοκ σε μια προσπάθεια να ξανακάνει την Ευρώπη οικονομικά ισχυρή.
Για να προωθήσει το οικονομικό της όραμα, η φον ντερ Λάιεν πρότεινε να κατευθυνθούν δισεκατομμύρια περιφερειακών κονδυλίων μακριά από τις παραδοσιακές κατανομές, όπως για την κατασκευή σχολείων και γεφυρών, και προς την τεχνολογική καινοτομία, τη στρατιωτική ανάπτυξη και τη στέγαση.
Σε μια περαιτέρω παραχώρηση, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ πρότεινε μια παράκαμψη που θα επέτρεπε στις χώρες να ζητήσουν τα ξεχωριστά τους κονδύλια για την ανάκαμψη πέραν της προθεσμίας του Αυγούστου 2026.
Η Επιτροπή κάλεσε τις χώρες να διοχετεύσουν τα κεφάλαια αυτά σε στρατηγικές επενδύσεις μέσω του δανειοδοτικού βραχίονα της ΕΕ - της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων - οι οποίες θα τους επέτρεπαν να προχωρήσουν μετά το 2026.
Μολονότι αυτές οι νέες προτεραιότητες αποτελούν μια μεγάλη αλλαγή για τους βετεράνους του προϋπολογισμού της ΕΕ, μπορεί να είναι μόνο η αρχή από τις αλλαγές που πρόκειται να ακολουθήσουν.
Η Φον ντερ Λάιεν έχει δηλώσει ότι θέλει να χρησιμοποιήσει τη δημόσια χρηματοδότηση στο πλαίσιο του επόμενου προϋπολογισμού, από το 2028-2034, για να πιέσει τις χώρες να εφαρμόσουν βασικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα τις καταστήσουν πιο ανταγωνιστικές.
Την Παρασκευή, οι 27 επίτροποι της ΕΕ θα πραγματοποιήσουν την πρώτη τους ανεπίσημη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο διάρθρωσης του νέου κοινού ταμείου.
Προς το παρόν, η Επιτροπή έχει προτείνει την αποδέσμευση δισεκατομμυρίων που παραμένουν στη γραφειοκρατία στο πλαίσιο του τρέχοντος επταετούς προϋπολογισμού που λήγει το 2027.
Επί του παρόντος, μόνο το 30,6% των κονδυλίων Συνοχής έχει διατεθεί, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Επιτροπής, ενώ οι δαπάνες είναι πολύ χαμηλότερες από αυτό.
Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα στοιχεία αυτά δεν είναι ανησυχητικά, διότι οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα στη χρηματοδότηση μετά την περίοδο του Covid και οι δαπάνες Συνοχής τείνουν γενικά να αυξάνονται τα τελευταία έτη του κύκλου.
"Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται στην πανδημία, στην καθυστερημένη έγκριση των νομικών κειμένων και στην ανάγκη των κρατών μελών να απορροφήσουν τα πρόσθετα κονδύλια που διατέθηκαν στο πλαίσιο της ΕΕ επόμενης γενιάς", δήλωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής.
Όμως, ενόψει των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό του 2028-2034, ο Επίτροπος Συνοχής της ΕΕ Raffaele Fitto επιθυμεί να ενισχύσει τις δαπάνες για να δείξει στις δύσπιστες χώρες της Βόρειας Ευρώπης ότι τα περιφερειακά χρήματα αποδίδουν καρπούς.
"Να επιταχύνουμε την εφαρμογή των τρεχόντων προγραμμάτων", δήλωσε ο Fitto σε ομιλία του στην Κρακοβία της Πολωνίας την Πέμπτη. Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο περιοδεύει στις πρωτεύουσες της ΕΕ για να διαπραγματευτεί τις ενδιάμεσες αλλαγές στα σχέδια Συνοχής τους, που πρέπει να γίνουν πριν από τις 31 Μαρτίου.
"Η ενδιάμεση επανεξέταση είναι μια χρυσή ευκαιρία να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση απορροφάται ταχύτερα, να γίνει το επόμενο βήμα για την προσαρμογή της πολιτικής στις αναδυόμενες ανάγκες", πρόσθεσε ο Fitto.
Ωστόσο, η προσφορά των Βρυξελλών για μεγαλύτερη ευελιξία συνοδεύεται από όρους. Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμένη Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ - η οποία περιέχει αρκετές προτάσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας του μπλοκ - προσφέρεται πλέον στις χώρες η δυνατότητα να διοχετεύουν μεγαλύτερο μέρος της περιφερειακής χρηματοδότησης που λαμβάνουν σε στρατηγικούς τομείς.
Στην πράξη, η αλλαγή αυτή θα επιτρέψει στις μεγάλες επιχειρήσεις να επωφεληθούν από περισσότερα κονδύλια Συνοχής για τη χρηματοδότηση έργων, σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ. Αυτό δεν επιτρεπόταν σύμφωνα με τους προηγούμενους κανόνες, οι οποίοι είχαν σχεδιαστεί για να ευνοούν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με τοπικούς δεσμούς.
Ωστόσο, η διόρθωση αποτελεί ευπρόσδεκτη ανακούφιση για τις δύσκολες κυβερνήσεις που επιδιώκουν να κινητοποιήσουν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια.
Ενώ τα κεφάλαια από το Ταμείο Συνοχής δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν αγορές όπλων, μπορούν, όμως, να χρηματοδοτήσουν βοηθητικά αγαθά όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συνοριακές υποδομές που έχουν τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική χρήση.
"Η ασφάλεια είναι μία από αυτές τις πολλές και σημαντικές ευρωπαϊκές προκλήσεις", δήλωσε η Céline Gauer, υψηλόβαθμη αξιωματούχος που ηγείται της ομάδας εργασίας της Επιτροπής που είναι υπεύθυνη για το ταμείο ανάκαμψης μετά τον Covid.
"Είναι η πολιτική Συνοχής μέρος της απάντησης; Νομίζω ότι πραγματικά είναι".
