Με το... όπλο παρά πόδα θα είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το επόμενο διάστημα, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο νέας μείωσης επιτοκίων τον Ιούνιο, καθώς, όπως τόνισε σήμερα η Κριστίν Λαγκάρντ, ο εμπορικός πόλεμος απειλεί την οικονομική ανάπτυξη, ενώ ο πληθωρισμός κινείται σταθερά προς τον στόχο της ΕΚΤ, δηλαδή προς το 2%.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ ξεκαθάρισε ότι, στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, με το σοκ ζήτησης από τους δασμούς των ΗΠΑ, το σημαντικότερο ρίσκο αφορά την οικονομική ανάπτυξη. Οι εξαγωγείς αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια, η αβεβαιότητα πλήττει τους καταναλωτές, ενώ είναι πιθανό να επηρεασθούν και οι επενδύσεις.
Η οικονομία της ευρωζώνης δείχνει ανθεκτικότητα προς το παρόν, καθώς το πρώτο τρίμηνο παρέμεινε σε τροχιά ανάπτυξης, η μεταποίηση έδειξε σημάδια σταθεροποίησης, ενώ η ανεργία υποχώρησε στο 6,1%, που είναι το χαμηλότερο ποσοστό από την εισαγωγή του ευρώ.
Η ΕΚΤ έκανε μια σημαντική στροφή στην πολιτική της, που αποτυπώθηκε στο ανακοινωθέν του συμβουλίου. Όπως εξήγησε η Κρ. Λαγκάρντ, αφαιρέθηκε η αναφορά που υπήρχε στο προηγούμενο ανακοινωθέν σε σημαντική μείωση του περιοριστικού χαρακτήρα της πολιτικής, μια αναφορά που παρέπεμπε σε τερματισμό των μειώσεων επιτοκίων.
Με τη σημερινή απόφαση για μείωση κατά 0,25%, η ΕΚΤ αναγνώρισε ότι σε συνθήκες συνεχών σοκ στην παγκόσμια οικονομία δεν έχει νόημα να γίνονται τέτοιες αναφορές. Επιπλέον, όπως τόνισε η Λαγκάρντ, η ΕΚΤ θα παραμείνει σε ετοιμότητα για να στηρίξει με ευελιξία την οικονομία, αν αυτό χρειασθεί, δήλωση που παραπέμπει σε πιθανή, νέα μείωση επιτοκίων τον Ιούνιο.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η ΕΚΤ αποφεύγει να δώσει το στίγμα των επόμενων κινήσεων λόγω της αβεβαιότητας, με τη Λαγκάρντ να επαναλαμβάνει ότι οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με βάση τα οικονομικά δεδομένα, συνεδρίαση προς συνεδρίαση.
Συστάσεις σε κυβερνήσεις και θεσμούς
Για πρώτη φορά στην ιστορία, εξάλλου, η ΕΚΤ προχώρησε σήμερα σε σαφείς συστάσεις προς τις κυβερνήσεις και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να προχωρήσουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων και η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ, καθώς, όπως τόνισε η Λαγκάρντ, είναι επείγον να γίνει η οικονομία πιο ανταγωνιστική και ανθεκτική.
Όπως είπε, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στα μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας με απλούστευση διαδικασιών, στην τραπεζική ένωση και την ένωση κεφαλαιαγορών, καθώς και στην ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ.
Η ομιλία της Κριστίν Λαγκάρντ
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να μειώσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης. Ειδικότερα, η απόφαση για μείωση του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων – του επιτοκίου μέσω του οποίου κατευθύνουμε την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής – βασίζεται στην επικαιροποιημένη αξιολόγησή μας για τις προοπτικές για τον πληθωρισμό, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και την ισχύ της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής.
Η διαδικασία αποπληθωρισμού βρίσκεται σε καλό δρόμο. Ο πληθωρισμός συνέχισε να εξελίσσεται όπως ανέμεναν οι εργαζόμενοι, ενώ τόσο ο μετρούμενος όσο και ο πυρήνας του πληθωρισμού μειώθηκαν τον Μάρτιο. Ο πληθωρισμός των υπηρεσιών έχει επίσης μειωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Οι περισσότεροι δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού υποδηλώνουν ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί γύρω στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας του δύο τοις εκατό σε σταθερή βάση. Η αύξηση των μισθών μετριάζεται και τα κέρδη αναστέλλουν εν μέρει τον αντίκτυπο της ακόμη αυξημένης αύξησης των μισθών στον πληθωρισμό.
Η οικονομία της ζώνης του ευρώ αναπτύσσει κάποια ανθεκτικότητα έναντι των παγκόσμιων κλυδωνισμών, αλλά οι προοπτικές για την ανάπτυξη έχουν επιδεινωθεί λόγω των αυξανόμενων εμπορικών εντάσεων. Η αυξημένη αβεβαιότητα είναι πιθανό να μειώσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και η δυσμενής και ευμετάβλητη αντίδραση της αγοράς στις εμπορικές εντάσεις είναι πιθανό να έχει αυστηρότερο αντίκτυπο στις συνθήκες χρηματοδότησης. Οι παράγοντες αυτοί ενδέχεται να επηρεάσουν περαιτέρω αρνητικά τις οικονομικές προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ.
Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί με βιώσιμο τρόπο στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας του 2%. Ειδικά στις τρέχουσες συνθήκες εξαιρετικής αβεβαιότητας, θα ακολουθήσουμε μια προσέγγιση εξαρτώμενη από τα δεδομένα και ανά συνεδρίαση για τον καθορισμό της κατάλληλης κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής. Ειδικότερα, οι αποφάσεις μας για τα επιτόκια θα βασίζονται στην αξιολόγησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δεν δεσμευόμαστε εκ των προτέρων σε μια συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων.
Θα περιγράψω τώρα λεπτομερέστερα πώς βλέπουμε να εξελίσσεται η οικονομία και ο πληθωρισμός και στη συνέχεια θα εξηγήσω την εκτίμησή μας για τις χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες.
Οικονομική δραστηριότητα
Οι οικονομικές προοπτικές επισκιάζονται από εξαιρετική αβεβαιότητα. Οι εξαγωγείς της ζώνης του ευρώ αντιμετωπίζουν νέους φραγμούς στο εμπόριο, αν και το πεδίο εφαρμογής τους παραμένει ασαφές. Οι διαταραχές στο διεθνές εμπόριο, οι εντάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η γεωπολιτική αβεβαιότητα επηρεάζουν αρνητικά τις επιχειρηματικές επενδύσεις. Καθώς οι καταναλωτές γίνονται πιο προσεκτικοί για το μέλλον, μπορεί επίσης να συγκρατήσουν τις δαπάνες.
Ταυτόχρονα, η οικονομία της ζώνης του ευρώ αναπτύσσει κάποια ανθεκτικότητα έναντι των παγκόσμιων κλυδωνισμών. Η οικονομία είναι πιθανό να έχει αναπτυχθεί το πρώτο τρίμηνο του έτους και η μεταποίηση έχει δείξει σημάδια σταθεροποίησης. Η ανεργία μειώθηκε στο 6,1% τον Φεβρουάριο, το χαμηλότερο επίπεδο από την εισαγωγή του ευρώ. Η ισχυρή αγορά εργασίας, τα υψηλότερα πραγματικά εισοδήματα και ο αντίκτυπος της νομισματικής πολιτικής μας αναμένεται να στηρίξουν τις δαπάνες. Οι σημαντικές πρωτοβουλίες πολιτικής που έχουν δρομολογηθεί σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την αύξηση των αμυντικών δαπανών και των επενδύσεων σε υποδομές αναμένεται να ενισχύσουν τη μεταποίηση, γεγονός που αντικατοπτρίζεται επίσης σε πρόσφατες έρευνες.
Στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον, είναι ακόμη πιο επείγον οι δημοσιονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές να καταστήσουν την οικονομία της ζώνης του ευρώ πιο παραγωγική, ανταγωνιστική και ανθεκτική. Η πυξίδα ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέχει έναν συγκεκριμένο χάρτη πορείας για δράση και οι προτάσεις της, μεταξύ άλλων για την απλούστευση, θα πρέπει να εγκριθούν σύντομα.
Αυτό περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της ένωσης αποταμίευσης και επενδύσεων, σύμφωνα με ένα σαφές και φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα, το οποίο αναμένεται να βοηθήσει τους αποταμιευτές να επωφεληθούν από περισσότερες ευκαιρίες επενδύσεων και να βελτιώσουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, ιδίως στα επιχειρηματικά κεφάλαια. Είναι επίσης σημαντικό να θεσπιστεί γρήγορα το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για την πιθανή εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν βιώσιμα δημόσια οικονομικά σύμφωνα με το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ και να δώσουν προτεραιότητα σε ουσιαστικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στρατηγικές επενδύσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη.
Πληθωρισμός
Ο ετήσιος πληθωρισμός υποχώρησε στο 2,2% τον Μάρτιο. Οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν κατά 1,0%, μετά από μια μικρή άνοδο τον Φεβρουάριο, ενώ ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων αυξήθηκε στο 2,9% τον Μάρτιο, από 2,7% τον Φεβρουάριο. Ο πληθωρισμός των αγαθών ήταν σταθερός στο 0,6%. Ο πληθωρισμός των υπηρεσιών μειώθηκε ξανά τον Μάρτιο, στο 3,5%, και τώρα βρίσκεται μισή ποσοστιαία μονάδα κάτω από το ποσοστό που καταγράφηκε στο τέλος του περασμένου έτους.
Οι περισσότεροι δείκτες υποκείμενου πληθωρισμού υποδηλώνουν διαρκή επάνοδο του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας για δύο τοις εκατό. Ο εγχώριος πληθωρισμός έχει μειωθεί από το τέλος του 2024. Οι μισθοί σταδιακά μετριάζονται. Το τελευταίο τρίμηνο του 2024 ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της μισθολογικής δαπάνης ανά εργαζόμενο διαμορφώθηκε σε 4,1%, από 4,5% το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση της παραγωγικότητας σήμαινε επίσης ότι το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αυξήθηκε με βραδύτερο ρυθμό. Ο δείκτης παρακολούθησης μισθών της ΕΚΤ και πληροφορίες από τις επαφές μας με επιχειρήσεις υποδηλώνουν επιβράδυνση της αύξησης των μισθών το 2025, όπως αναφέρεται και στις προβολές εμπειρογνωμόνων του Μαρτίου. Τα κέρδη ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκαν με ετήσιο ρυθμό 1,1% στο τέλος του περασμένου έτους, συμβάλλοντας στη μείωση του εγχώριου πληθωρισμού.
Οι περισσότεροι δείκτες των πιο μακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό εξακολουθούν να ανέρχονται σε περίπου 2%, γεγονός που στηρίζει τη διατηρήσιμη επάνοδο του πληθωρισμού στον στόχο μας.
Εκτίμηση κινδύνου
Οι καθοδικοί κίνδυνοι για την οικονομική ανάπτυξη έχουν αυξηθεί. Η σημαντική κλιμάκωση των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων και οι σχετικές αβεβαιότητες πιθανότατα θα μειώσουν την ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ περιορίζοντας τις εξαγωγές και ενδέχεται να επιβραδύνουν τις επενδύσεις και την κατανάλωση. Η επιδείνωση του κλίματος στις χρηματοπιστωτικές αγορές θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης, να αυξήσει την απροθυμία ανάληψης κινδύνων και να καταστήσει τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά λιγότερο πρόθυμα να επενδύσουν και να καταναλώσουν. Οι γεωπολιτικές εντάσεις, όπως ο αδικαιολόγητος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η τραγική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, παραμένουν επίσης σημαντική πηγή αβεβαιότητας. Ταυτόχρονα, η αύξηση των δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές θα συμβάλει στην ανάπτυξη.
Οι αυξανόμενες διαταραχές του παγκόσμιου εμπορίου προσθέτουν μεγαλύτερη αβεβαιότητα στις προοπτικές για τον πληθωρισμό της ζώνης του ευρώ. Η πτώση των παγκόσμιων τιμών της ενέργειας και η ανατίμηση του ευρώ θα μπορούσαν να ασκήσουν περαιτέρω καθοδική πίεση στον πληθωρισμό. Αυτό θα μπορούσε να ενισχυθεί από τη χαμηλότερη ζήτηση για εξαγωγές της ζώνης του ευρώ λόγω υψηλότερων δασμών και την αναδρομολόγηση των εξαγωγών προς τη ζώνη του ευρώ από χώρες με πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα. Οι δυσμενείς αντιδράσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών στις εμπορικές εντάσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την εγχώρια ζήτηση και, ως εκ τούτου, να μειώσουν επίσης τον πληθωρισμό. Αντίθετα, ένας κατακερματισμός των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού θα μπορούσε να αυξήσει τον πληθωρισμό ωθώντας προς τα πάνω τις τιμές των εισαγωγών. Μια ώθηση στις δαπάνες για την άμυνα και τις υποδομές θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τον πληθωρισμό μεσοπρόθεσμα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, και η εξελισσόμενη κλιματική κρίση ευρύτερα, θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων περισσότερο από το αναμενόμενο.
Χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες
Τα επιτόκια μηδενικού κινδύνου μειώθηκαν ως απάντηση στις κλιμακούμενες εμπορικές εντάσεις. Οι τιμές των μετοχών έχουν μειωθεί εν μέσω υψηλής μεταβλητότητας και τα spreads των εταιρικών ομολόγων έχουν διευρυνθεί σε όλο τον κόσμο. Το ευρώ ενισχύθηκε τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς το επενδυτικό κλίμα αποδείχθηκε πιο ανθεκτικό έναντι της ζώνης του ευρώ από ό,τι έναντι άλλων οικονομιών.
Τα τελευταία επίσημα στατιστικά στοιχεία για τον εταιρικό δανεισμό, τα οποία προηγήθηκαν αυτών των εντάσεων στις αγορές, συνέχισαν να δείχνουν ότι οι μειώσεις των επιτοκίων μας είχαν καταστήσει λιγότερο δαπανηρό τον δανεισμό των επιχειρήσεων. Το μέσο επιτόκιο για νέα δάνεια προς επιχειρήσεις μειώθηκε στο 4,1% τον Φεβρουάριο, από 4,3% τον Ιανουάριο. Το κόστος έκδοσης χρέους που βασίζεται στην αγορά των επιχειρήσεων μειώθηκε στο 3,5% τον Φεβρουάριο, αλλά υπήρξε κάποια ανοδική πίεση πιο πρόσφατα. Επιπλέον, ο ρυθμός αύξησης του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις επιταχύνθηκε εκ νέου τον Φεβρουάριο, στο 2,2%, ενώ η έκδοση χρεογράφων από τις επιχειρήσεις αυξήθηκε με αμετάβλητο ρυθμό 3,2%.
Ταυτόχρονα, τα πιστοδοτικά κριτήρια για επιχειρηματικά δάνεια έγιναν ελαφρώς αυστηρότερα εκ νέου το α ́ τρίμηνο του 2025, όπως αναφέρεται στην τελευταία μας έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ. Όπως και το προηγούμενο τρίμηνο, αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι τράπεζες ανησυχούν όλο και περισσότερο για τους οικονομικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πελάτες τους. Η ζήτηση δανείων προς τις επιχειρήσεις μειώθηκε ελαφρά το α ́ τρίμηνο, έπειτα από μέτρια ανάκαμψη τα προηγούμενα τρίμηνα.
Το μέσο επιτόκιο των νέων στεγαστικών δανείων, στο 3,3% τον Φεβρουάριο, αυξήθηκε λόγω των προηγούμενων αυξήσεων των μακροπρόθεσμων επιτοκίων της αγοράς. Τα ενυπόθηκα δάνεια συνέχισαν να ενισχύονται τον Φεβρουάριο, αν και με ετήσιο ρυθμό 1,5% ακόμη χαμηλό, καθώς οι τράπεζες χαλάρωσαν τα πιστοδοτικά τους κριτήρια και η ζήτηση δανείων προς τα νοικοκυριά συνέχισε να αυξάνεται έντονα.
Συμπέρασμα
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να μειώσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης. Ειδικότερα, η απόφαση για μείωση του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων – του επιτοκίου μέσω του οποίου κατευθύνουμε την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής – βασίζεται στην επικαιροποιημένη αξιολόγησή μας για τις προοπτικές για τον πληθωρισμό, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και την ισχύ της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί με βιώσιμο τρόπο στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας του 2%.
Ειδικά στις τρέχουσες συνθήκες εξαιρετικής αβεβαιότητας, θα ακολουθήσουμε μια προσέγγιση εξαρτώμενη από τα δεδομένα και ανά συνεδρίαση για τον καθορισμό της κατάλληλης κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής. Ειδικότερα, οι αποφάσεις μας για τα επιτόκια θα βασίζονται στην αξιολόγησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δεν δεσμευόμαστε εκ των προτέρων σε μια συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων.
Σε κάθε περίπτωση, είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε όλα τα μέσα που διαθέτουμε στο πλαίσιο της εντολής μας για να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός σταθεροποιείται διατηρήσιμα στο επίπεδο του μεσοπρόθεσμου στόχου μας και να διαφυλάξουμε την ομαλή λειτουργία της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής.
