Με δύο σχέδια συστημικής αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων, αλλά και του προβλήματος χαμηλής ποιότητας των τραπεζικών κεφαλαίων, που θα «τρέξουν» παράλληλα το 2020, κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος θα επιχειρήσουν εξυγίανση – εξπρές στους τραπεζικούς ισολογισμούς, με μονοψήφιο δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων ως το τέλος του 2021.
Όπως ανακοίνωσε ο Γιάννης Στουρνάρας από την Θεσσαλονίκη, κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος έχουν καταλήξει σε συμφωνία για την ενεργοποίηση του σχεδίου της ΤτΕ στις αρχές του 2020. Τούτο, παρά το γεγονός ότι μέχρι πρόσφατα ο αρμόδιος για το τραπεζικό σύστημα υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Ζαββός, άφηνε να εννοηθεί ότι αυτό το σχέδιο δεν μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή, επειδή προσκρούει στο κοινοτικό δίκαιο για τις κρατικές ενισχύσεις.
Το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος προβλέπει τη μεταφορά σε όχημα ειδικού σκοπού όχι μόνο προβληματικών δανείων, αλλά και μέρους των τραπεζικών κεφαλαίων που σχηματίζονται από αναβαλλόμενη φορολογία, δηλαδή από μελλοντικές φορολογικές απαιτήσεις των τραπεζών. Προϋποθέτει ότι το Δημόσιο θα δεχθεί με νομοθετική ρύθμιση να πληρωθούν ορισμένες από τις επιστροφές φόρων εκ των προτέρων και ανεξάρτητα από την κερδοφορία που θα έχουν στο μέλλον οι τράπεζες.
Αυτό το σκέλος του σχεδίου γεννούσε προβληματισμό σχετικά με το αν μπορεί να εγκριθεί από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν, δηλαδή αν θα κριθεί ότι η πρόωρη πληρωμή επιστροφών φόρου αποτελεί παράνομη κρατική ενίσχυση. Όπως διαβεβαίωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, θα γίνουν στο σχέδιο οι κατάλληλες προσαρμογές, ώστε να μπορέσει να εγκριθεί από την Κομισιόν και να ενεργοποιηθεί στις αρχές του 2020.
Διεθνής πίεση
Η διεθνής πίεση στην κυβέρνηση για γρηγορότερες κινήσεις εξυγίανσης των τραπεζών έχουν κορυφωθεί. Στην τελευταία του έκθεση για τη διαβούλευση του άρθρου 4 με τις ελληνικές αρχές, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπογράμμιζε ότι χρειάζονται προσπάθειες για ακόμη ταχύτερη μείωση προβληματικών ανοιγμάτων από αυτή που θα επιτευχθεί με το σχέδιο «Ηρακλής» για τιτλοποιήσεις με κρατικές εγγυήσεις και τονιζόταν, υπό μορφή έμμεσης πίεσης, ότι υπάρχει και το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο όμως η κυβέρνηση δεν έχει υιοθετήσει.
Μάλιστα, το Ταμείο επισημαίνει τη χαμηλή ποιότητα των τραπεζικών κεφαλαίων, που αποτελούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από αναβαλλόμενη φορολογία, δηλαδή από κεφάλαιο που δεν μπορεί να απορροφήσει ζημιές. Αυτό το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με το σχέδιο «Ηρακλής», αλλά μόνο με το σχέδιο της ΤτΕ.
Την πίεση στην κυβέρνηση μεγιστοποιεί και η πρωτοβουλία της Γερμανίας να αρχίζει ουσιαστικό διάλογο για την έγκριση της καθιέρωσης ευρωπαϊκής εγγύησης για τις καταθέσεις, καθώς το Βερολίνο θέτει ως βασικό όρο για να προχωρήσει αυτό το σκέλος της τραπεζικής ένωσης τη γρήγορη μείωση των προβληματικών δανείων στις χώρες που έχουν σοβαρό πρόβλημα, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.
Σε αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να βάλει κατά μέρος τις ενστάσεις που υπήρχαν στο σχέδιο της ΤτΕ και να το υιοθετήσει. Μένει να φανεί πώς το σχέδιο θα προσαρμοσθεί στο κοινοτικό δίκαιο. Μια πιθανή λύση, σύμφωνα με νομικούς, θα ήταν να προσφέρει το Δημόσιο εγγυήσεις για την πληρωμή των επιστροφών φόρου, αντί να τις εξοφλήσει προκατοβολικά.
Τι προβλέπει το σχέδιο της ΤτΕ
Το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος προβλέπει ότι οι τράπεζες θα εισφέρουν σε οχήματα ειδικού σκοπού από τη μια προβληματικά δάνεια και, από την άλλη, μέρος των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων που έχουν εγγεγραμμένες στους ισολογισμούς τους. Έτσι, θα μειωθεί ταυτόχρονα ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και το μη ποιοτικό κομμάτι της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έχουν γίνει από την Τράπεζα της Ελλάδος, αν οι τράπεζες μεταβιβάσουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια αξίας περίπου 40 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου το σύνολο των δανείων που έχουν καταγγελθεί, μαζί με αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις 7,4 δισεκ. ευρώ, το αποτέλεσμα θα είναι να μειωθεί το απόθεμα ΜΕΔ σχεδόν στο μισό (μείωση κατά 47%), ο δείκτης κάλυψης από προβλέψεις θα υποχωρήσει σε 41% από 49% και οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας θα μειωθούν μεν, αλλά θα παραμείνουν διψήφιοι για όλες τις συστημικές τράπεζες.
Το σχέδιο «Ηρακλής»
Το πρώτο σχέδιο, πάντως, που θα τεθεί σε εφαρμογή θα είναι αυτό του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο περιμένουν οι τράπεζες για να προσδιορίσουν τη στρατηγική τους στις τιτλοποιήσεις προβληματικών δανείων. Ο Χρήστος Σταϊκούρας δήλωσε, την Παρασκευή, ότι το νέο σχήμα που προωθείται από την κυβέρνηση θα «καθαρίσει» το 40% των προβληματικών δανείων και τόνισε ότι ήδη υπάρχει ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον για τις αναμενόμενες τιτλοποιήσεις.
Το λεγόμενο σχέδιο «Ηρακλής», όπως είπε ο υπ. Οικονομικών, είναι «μια συστημική λύση, κατά τα πρότυπα της Ιταλίας, όπου το κράτος εγγυάται, μέσω σχήματος προστασίας ενεργητικού, το καλύτερο μέρος της τιτλοποίησης κόκκινων δανείων, έναντι προμήθειας».
Μετά την έγκριση του σχεδίου από την Κομισιόν, όπως σημείωσε ο υπ. Οικονομικών, «ολοκληρώθηκε η εσωτερική διαβούλευση, ολοκληρώνεται η διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου, στέλνεται άμεσα στις αρμόδιες εποπτικές αρχές για γνωμοδοτήσεις, και εισάγεται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο προς ψήφιση, τις επόμενες εβδομάδες».
Σχετικά με τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ο κ. Σταϊκούρας είπε ότι «η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα είναι σημαντική, μπορεί να υπερβεί και το 40% του υφιστάμενου – στο τέλος του έτους – συσσωρευμένου αποθέματος κόκκινων δανείων».
