Διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνείες, αλλά και κάθετες διαφωνίες για την αναγκαιότητα ή όχι αλλαγών στο άρθρο 3 του συντάγματος που αφορά στις σχέσεις κράτους- Εκκλησίας, διαπιστώθηκαν στη συζήτηση την Πέμπτη στην Επιτροπή Συνταγματικής Αναθεώρησης της Βουλής.
Στο επίκεντρο μιας έντονης ιδεολογικής αντιπαράθεσης βρέθηκε η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους και στο αν πρέπει να γίνει αλλαγή στην υφιστάμενη συνταγματική διάταξη.
Η ΝΔ δήλωσε κάθετα αντίθετη σε αυτή την αλλαγή, υποστηρίζοντας ότι είναι πλήρως συνταγματικά κατοχυρωμένη.
Το ΚΚΕ επέμεινε να ζητά τον πλήρη διαχωρισμό κράτους-Εκκλησίας.
Η ΔΗΣΥ συμφώνησε στην ανάγκη διαχωρισμού κράτους-Εκκλησίας, ωστόσο χαρακτήρισε σκόπιμα αόριστη την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ.
Το Ποτάμι τάχθηκε υπέρ μιας διευκρινιστικής ερμηνείας του συντάγματος.
Οι ΑΝΕΛ υπογράμμισαν ότι θα συνταχθούν πλήρως με την απόφαση της Εκκλησίας.
Η Ένωση Κεντρώων εξέφρασε την άποψη ότι το άρθρο 3 πρέπει να παραμείνει ως έχει και να απορριφθούν οι προτεινόμενες διατυπώσεις.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και γενικός εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Κατρούγκαλος επισήμανε ότι «με την πρόταση που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται προφανές ότι εισάγεται επιτέλους διάκριση ρόλων και λειτουργιών ανάμεσα στο κράτος και την Εκκλησία».
«Παύει να υπάρχει η πολιτειοκρατία που επέβαλε ασφυκτικούς ελέγχους στη λειτουργία της Εκκλησίας χωρίς να χρειάζεται αυτό και ταυτόχρονα παύει να υπάρχει και αυτή η σύγχυση λειτουργιών και ρόλων, που δίνει τη δυνατότητα στην πολύ ορθά κατακριθείσα πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά και σε πολλούς άλλους που θέλουν να ερμηνεύουν τη θρησκευτική συνείδηση στο άρθρο 16, παράγραφος 2, με όρους ομολογιακούς» τόνισε ο κ. Κατρούγκαλος και προσέθεσε:
«Εφόσον προσδιορίσουμε ότι δεν είναι κρατική θρησκεία, ότι υπάρχει η ουδετερότητα της θρησκείας, παύει να υπάρχει οποιοσδήποτε συσχετισμός ανάμεσα στο άρθρο 13 και το άρθρο 16, παράγραφος 2 που να δίνει ουσιαστικό περιεχόμενο στο μάθημα των Θρησκευτικών. Αυτό ήρθαμε να κάνουμε. Έχει νόημα η παρέμβασή μας και είναι μάλιστα μια από τις παρεμβάσεις που πολύ άργησαν».
«Έχει δίκιο το Κομμουνιστικό Κόμμα να λέει ότι αυτά είναι θέματα του 19ου αιώνα. Εκεί είναι οι πολιτιστικοί αγώνες. Εκεί, σε αυτόν τον αιώνα, εντάσσεται αυτή η αμφισβήτηση του τι κάνει το κράτος και η Εκκλησία. Οι συγκρούσεις της εποχής μας είναι τι κάνει το κράτος και η αγορά την εποχή της παγκοσμιοποίησης, αλλά αυτά την επόμενη φορά», κατέληξε ο κ. Κατρούγκαλος.
Η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Σία Αναγνωστοπούλου υπογράμμισε ότι υπάρχει η ωριμότητα για να γίνει χωρίς συγκρούσεις η αναθεωρητική συζήτηση και να τα βρει το κράτος με την Εκκλησία σε θέματα που έχουν δημιουργηθεί «γκρίζες ζώνες». «Το κράτος πρέπει να είναι ουδετερόθρησκο. Ποιος έχει αντίρρηση, όταν στα σχολεία το 1/3 της μαθητικής νεολαίας είναι μη ορθόδοξοι; Όταν δεν είναι διακηρυγμένη η ουδετερότητα του αφήνεται υπόνοια ότι μπορεί και να ερμηνευθεί ότι δεν είναι ανεκτικό. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα», επισήμανε.
«Πρέπει ρητά να υπάρχει αυθεντική ερμηνεία της επικρατούσας θρησκείας», τόνισε η κ. Αναγνωστοπούλου και επικαλέστηκε τις απόψεις τόσο του Ευάγγελου Βενιζέλου όσο και του Ανδρέα Λοβέρδου που στην αναθεώρηση του 2008 είχαν υποστηρίξει αυτή την ερμηνεία, όπως συμπλήρωσε.
Η αντιπολίτευση
Ο ειδικός αγορητής της ΝΔ Κώστας Τζαβάρας χαρακτήρισε ασαφείς και ελλιπείς τις διατάξεις που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ και τόνισε ότι είναι ανάγκη θέσπισης κανόνων και όχι πρόσθετων φαντασιακών αφηγημάτων. «Εκ του περισσού θέλετε να ορίσετε ότι το κράτος έχει θρησκευτική ουδετερότητα. Η διάταξη που προτείνετε είναι περιττή, δεν έχει κανένα νόημα να γίνει άρθρο του συντάγματος», υποστήριξε και σημείωσε:
«Είναι υποχρέωση του κράτους η αξιακή ουδετερότητα του. Εσείς θέλετε να περάσετε την απλή θρησκευτική ουδετερότητα και να προσομοιώσετε το σύνταγμα με απόψεις Αριστεράς».
Ο ειδικός αγορητής της ΔΗΣΥ Θόδωρος Παπαθεοδώρου έκανε λόγο για «επικοινωνιακά τεχνάσματα της κυβέρνησης που δεν έχουν σχέση με τα μείζονα συνταγματικά άρθρα και τις ουσιαστικές επιδιώξεις της Εκκλησίας».
«Με μεγάλη ελαφρότητα και αοριστολογία η κυβέρνηση διακηρύσσει ότι η πολιτεία πρέπει να είναι θρησκευτικά ουδέτερη χωρίς να προσδιορίζει την έννοια του ουδετερόθρησκου. Ο ΣΥΡΙΖΑ προσέρχεται στη συνταγματική αναθεώρηση "απαράσκευος", χωρίς να υπάρχει προσδιορισμένη πρόταση. Περιορίζεται σε βερμπαλιστικές επικοινωνιακές λογικές», ανέφερε και συμπλήρωσε: Ο όρος επικρατούσα θρησκεία σε καμιά περίπτωση δεν απομειώνει την ισόνομη προστασία των άλλων εκκλησιών.
Υπάρχει ανάγκη διαχωρισμού κράτους-Εκκλησίας. Είναι όμως εξίσου σημαντική η συνταγματική διαφύλαξη των σχέσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Ελληνική Δημοκρατία. Στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει σκόπιμη ασάφεια. Αν δεν είναι έτσι τότε υιοθετείστε την πρόταση μας, να υπάρχει ερμηνευτική δήλωση που θα αναφέρει ότι το ζήτημα της αναγνώρισης της επικρατούσας θρησκείας δεν απομειώνει δικαιώματα άλλων θρησκειών και θα αίρει την οποιαδήποτε αμφισβήτηση».
Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Γιάννης Δελλής επέμεινε στη θέση του κόμματος του για πλήρη διαχωρισμό κράτους-Εκκλησίας. «Η πρόταση μας δεν συνιστά τίποτα άλλο παρά έναν υπερώριμο εκσυγχρονιστικού χαρακτήρα χωρισμό της Εκκλησίας από το κράτος» τόνισε και κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ για ατολμία και υπαναχώρηση από τις θέσεις του αφήνοντας έτσι, όπως είπε «σε ιστορική εκκρεμότητα μείζονα ζητήματα».
«Τώρα ήρθε η ώρα της αλήθειας, με την αναθεώρηση του συντάγματος να λυθούν τα βασικά ζητήματα που παραμένουν σε ιστορική εκκρεμότητα» τόνισε χαρακτηριστικά προτείνοντας μεταξύ άλλων: Κατάργηση όλων των δημόσιων νόμων για τη θρησκεία, την απαγόρευση να διδάσκουν οι κληρικοί στα σχολεία, την καθιέρωση του πολιτικού γάμου καθώς και να αναγνωριστεί η θρησκεία ως ιδιωτικό ίδρυμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ προχωρά δυστυχώς σε μία μεσοβέζικη λύση, κάνει άτολμα μη προοδευτικά βήματα αφήνοντας ιστορικά ανεκπλήρωτο και εκκρεμές το υπερώριμο αίτημα για τον διαχωρισμό τους. Επιλέγει το συνταγματικό σφίξιμο με την Εκκλησία και το επεκτείνει και στις επιχειρήσεις -με τις μπίζνες που θέσπισε η ΝΔ- και το επεκτείνει και σε αμφισβητούμενες διεκδικήσεις της Εκκλησίας για εκτάσεις με τον όρο να γίνουν 50-50», κατέληξε ο κ. Δελλής.
Ο ειδικός αγορητής του Ποταμιού Γιώργος Μαυρωτάς επισήμανε ότι «το θέμα με τις δύο πρώτες λέξεις του άρθρου 3, το "επικρατούσα θρησκεία" πρέπει να πάρει την πραγματική του διάσταση, ότι δηλαδή αναφέρεται στο ιστορικό προβάδισμα ή στην πληθυσμιακή αναλογία, και δεν αντιστοιχεί σε μια επίσημη, σε μια κρατική θρησκεία. «Η ερμηνευτική δήλωση εντός του Συντάγματος ίσως βοηθάει τη συνταγματική νομολογία», σημείωσε.
Ο εισηγητής των ΑΝΕΛ Κωνσταντίνος Κατσίκης ξεκαθάρισε ότι το κόμμα του τάσσεται υπέρ των θέσεων της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, όπως αυτές θα προκύψουν από την εκκλησιαστική απόφαση. «Θα σεβαστούμε την απόφαση με τη θέση αυτή της Εκκλησίας και θα την ταυτίσουμε με τη δική μας θέση» ανέφερε.
Μίλησε ακόμα για πολύ μελάνι που χύθηκε, για το περιλάλητο όπως είπε άρθρο 3 του συντάγματος και τόνισε την ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί, να μελετηθούν με μεγαλύτερη προσοχή και να επιδιωχθεί ευρύτατη συναίνεση.
Ο ειδικός αγορητής της Ένωσης Κεντρώων Μάριος Γεωργιάδης χαρακτήρισε «τραγικό ατόπημα την ερμηνεία ότι ουδεμία χρησιμότητα έχει για τις σχέσεις του κράτους, η Εκκλησία». «Για εμάς οι προτεινόμενες διατυπώσεις πρέπει να απορριφθούν στο σύνολο τους και το άρθρο 3 να παραμείνει ως έχει. Είναι σαφές ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις είναι χωρίς κανένα κέρδος στην κοινωνία, ενώ θα προκαλέσουν άνευ λόγου ρήγμα στο θρησκευτικό αίσθημα του ελληνικού λαού», τόνισε ο κ. Γεωργιάδης.
Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος υπογράμμισε ότι το σύνταγμα κατοχυρώνει πλήρως τη θρησκευτική ελευθερία και είναι σαφέστατο, όπως είπε, το πλαίσιο για την έννοια της επικρατούσας θρησκείας. «Υπάρχει απλή λύση. Η ένταξη ερμηνευτικής δήλωσης κάτω από το άρθρο 3 που θα λέει απλά και λιτά ότι το άρθρο 3 δεν θεμελιώνει αποκλίσεις από τη θρησκευτική ελευθερία», τόνισε ο κ. Βενιζέλος. Ακόμα, χαρακτήρισε τη συμφωνία κράτους-Εκκλησίας ως μια πολιτική συναλλαγή, ένα αντάλλαγμα για να μην υπάρχουν αντιδράσεις της Εκκλησίας για την πιθανολογούμενη αλλαγή του άρθρου 3 και πρόσθεσε ότι ήταν μια κολοσσιαία φούσκα που έσκασε αποκαλύπτοντας τις πραγματικές προθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ.
Θετικός στο να ανοίξει η συζήτηση για το άρθρο 3 εμφανίστηκε ο ανεξάρτητος βουλευτής Χάρης Θεοχάρης, ωστόσο κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι προσπαθεί να δημιουργήσει διαιρέσεις και αντιθέσεις στην κοινωνία, τη δικαιοσύνη και την Εκκλησία. «Θα έπρεπε να βρούμε συναινέσεις παρά να βρούμε αντιθέσεις», τόνισε και πρόσθεσε: «Δεν θα πρέπει να φοβηθούμε να εξετάσουμε τις σχέσεις του Κράτους με την εκκλησία με σεβασμό στην πλειοψηφία των Ελλήνων, αρκεί το σύνταγμα μας να διασφαλίζει όλα τα δικαιώματα όλων των πιστών ώστε να ασκούν τη θρησκεία τους χωρίς να δημιουργούν προβλήματα».
