Τα 6 + 1 μέτρα στεγαστικής πολιτικής για το 2025

Κλιμακώνεται το 2025 η εφαρμογή μέτρων πολιτικής από την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης και το «βαρύ πυροβολικό» από τα συνολικά πέντε προγράμματα θα είναι το «Σπίτι μου ΙΙ». Παράλληλα, το υτπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας (ΥΚΟΙΣΟ) σχεδιάζει ένα επιπλέον μέτρο, τη δημιουργία της Πύλης Στεγαστικής Πολιτικής, ώστε να μπορούν εύκολα οι ενδιαφερόμενοι να ανατρέχουν σε όλα τα στεγαστικά προγράμματα που υλοποιούνται.

Όπως αναφέρει το ΚΕΠΕ στο τελευταίο Δελτίο του Παρατηρητηρίου Μεταρρυθμίσεων, οι στόχοι που θέτει το ΥΚΟΙΣΟ για τη στεγαστική πολιτική είναι η μείωση του υψηλού κόστους στέγασης, η αύξηση της ιδιοκατοίκησης των νέων, η στήριξη των νέων και των νέων ζευγαριών για τη στεγαστική αποκατάστασή τους, ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση παλαιών ακινήτων, η άμβλυνση των στρεβλώσεων της αγοράς ακινήτων και η παροχή κινήτρων για φθηνές μακροχρόνιες μισθώσεις, και η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.

Ειδικότερα, σε αυτό το πλαίσιο:

1. Προβλέπονται διευρυμένα εισοδηματικά και ηλικιακά κριτήρια στο πρόγραμμα χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων «Σπίτι μου ΙΙ», σε σύγκριση με το πρόγραμμα «Σπίτι μου». Το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2025. Δικαιούχοι θα είναι άτομα ηλικίας 25-50 ετών με οικογενειακό εισόδημα που δεν ξεπερνά τα 20.000€ για άγαμους, τα 28.000€ για έγγαμους (+4.000€ για κάθε παιδί) και για μονογονεϊκή οικογένεια τα 31.000€ (+5.000€ για κάθε παιδί). Το 50% του δανείου θα είναι άτοκο και το άλλο μισό θα είναι έντοκο τραπεζικό δάνειο. Για τους τρίτεκνους ή πολύτεκνους, άτοκο θα είναι το 75% του δανείου. Εκτιμάται ότι το τελικό επιτόκιο θα είναι κάτω του 2%. Στο πρόγραμμα θα μπορούν να ενταχθούν ακίνητα με αξία ως 250.000€, μέγεθος έως 150 τ.μ., και έτος κατασκευής έως το 2007. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται να μετριαστούν οι ανοδικές επιδράσεις στις τιμές των ακινήτων λόγω αύξησης της ζήτησης που θα προκαλέσει το πρόγραμμα. Το ποσό του δανείου δεν θα μπορεί να ξεπεράσει τα 190.000€, ενώ πρέπει να καλύπτει ως το 90% της αξίας του ακινήτου, όπως αναγράφεται στο συμβόλαιο. Η διάρκεια αποπληρωμής του δανείου θα κυμαίνεται από 3 ως 30 έτη. Οι ωφελούμενοι υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν σε 20.000 άτομα. Ο συνολικός προϋπολογισμός θα φτάσει τα 2 δισ. € (1 δισ.€ από τις τράπεζες και 1 δισ. € από το Ταμείο Ανάκαμψης).
2. Ένα ακόμη νέο πρόγραμμα, το «Αναβαθμίζω το σπίτι μου», αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2025 για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατοικιών. Το αποτέλεσμα θα είναι διττό. Αναμένεται αφενός να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, συμβάλλοντας στη μείωση των σχετικών ρύπων και την πράσινη μετάβαση, και αφετέρου να μειωθούν τα έξοδα διαβίωσης των νοικοκυριών που θα ωφεληθούν από το πρόγραμμα. Το πρόγραμμα προβλέπει άτοκα δάνεια από 5.000€ ως 25.000€ για ανακαινίσεις οικίας (κύριας ή δευτερεύουσας) χωρίς εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και άλλες υποχρεώσεις. Υπολογίζεται ότι θα ωφεληθούν περίπου 20.000 ιδιοκτήτες ακινήτων. Λόγω της χωρίς κριτήρια πρόσβασης στο πρόγραμμα, οι δικαιούχοι θα εγκριθούν κατά προτεραιότητα. Η περίοδος αποπληρωμής θα είναι από 3 έως 7 έτη. Τα συνολικά κονδύλια που θα διατεθούν θα φτάσουν τα 400 εκατ. € (300 εκατ. € από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και 100 εκατ. € από τις εμπορικές τράπεζες) και θα κατευθυνθούν στην επιδότηση των τόκων.
3. Σύμφωνα με πρόσφατες εξαγγελίες του ΥΚΟΙΣΟ, το πρόγραμμα «Ανακαινίζω-Νοικιάζω» αναμένεται να αλλάξει, ώστε να ενισχυθεί η στήριξη των δικαιούχων. Η πρώτη αλλαγή αφορά την αύξηση του ύψους της επιδότησης, η οποία πλέον θα ανέρχεται στο 60%, με μέγιστο ποσό τα 8.000€. Η δεύτερη αλλαγή αφορά το ανώτατο ποσό για την ανακαίνιση που θα αυξηθεί στα 13.000€, δηλαδή κατά 30%. Το πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες να ανακαινίσουν τα ακίνητά τους, υπό τον όρο ότι το ακίνητο θα διατεθεί στη συνέχεια προς ενοικίαση. Η ανακαίνιση πρέπει να ολοκληρωθεί εντός έξι μηνών και το ακίνητο να είναι έτοιμο προς ενοικίαση. Σε περίπτωση που το ακίνητο δεν ενοικιαστεί προβλέπονται κυρώσεις και η επιστροφή της επιδότησης με στόχο την ανακαίνιση. Η συνολική επιβάρυνση των δημοσίων δαπανών αναμένεται να ανέλθει σε 50 εκατ. € τη διετία 2024-2025.
4. Το πρόγραμμα «Κοινωνική Αντιπαροχή» αφορά τη σύμπραξη φορέων της Γενικής Κυβέρνησης με ιδιώτες αναδόχους, κατά την οποία ο ανάδοχος ανεγείρει, με δικές του δαπάνες, κτίριο επί αδόμητου ακινήτου του φορέα. Ως αντάλλαγμα ο ανάδοχος αποκτά το δικαίωμα εκμετάλλευσης του ακινήτου για ορισμένο χρονικό διάστημα, με την παράλληλη υποχρέωση να εκμισθώνει μέρος αυτού (από 30% ως 60%) σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος. Η επιλογή του αναδόχου γίνεται μετά από δημόσια πρόσκληση που απευθύνει ο φορέας, στον οποίο ανήκει το ακίνητο. Μετά από το πέρας του χρόνου εκμετάλλευσης, ο ανάδοχος υποχρεούται να παραδώσει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη φορέα. Όταν πρόκειται για δομημένα ακίνητα, το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία γίνεται με δαπάνες του αναδόχου. Οι δικαιούχοι μισθωτές σε προγράμματα κοινωνικής αντιπαροχής επιλέγονται από τον φορέα, στον οποίο ανήκει το ακίνητο, με βάση αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια, και ιδίως το εισόδημα, την οικογενειακή τους κατάσταση και την ηλικία των τέκνων των δικαιούχων.
5. Ένα ακόμη πρόγραμμα που αναμένεται να βελτιωθεί είναι το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία» που αφορά τουλάχιστον 700 ευάλωτα νοικοκυριά σε 60 δήμους, ενώ θα συμπεριλάβει δύο νέες κατηγορίες την επαπειλούμενη στέγαση και την παραχωρημένη στέγη από το Δημόσιο. Επίσης, προβλέπεται αύξηση των δαπανών ενοικίου ανάλογα με τον αριθμό των μελών του νοικοκυριού. Το ΥΚΟΙΣΟ αναλαμβάνει για τρία χρόνια το κόστος του ενοικίου, λογαριασμούς ΔΕΚΟ, δαπάνες οικοσκευής, ενώ προστέθηκαν δαπάνες για επισκευές και ενεργειακά πιστοποιητικά. Αν μετά τα τρία χρόνια ο ωφελούμενος κρατήσει το σπίτι, θα μπορεί να λαμβάνει πλέον το επίδομα ενοικίου για 1+1 χρόνο. Παράλληλα επιδοτείται για έναν χρόνο η εργασία σε επιχειρήσεις ή ως εργοδότες με καταβολή του κατώτατου μισθού και τις ασφαλιστικές εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη. Το κόστος του προγράμματος προβλέπεται να αυξηθεί κατά 50% σε 15 εκατ. € τη διετία.
6. Αντίστοιχο είναι το πρόγραμμα «Κοινωνική Στέγαση σε Αθήνα–Θεσσαλονίκη». Το πρόγραμμα προβλέπει την ανακαίνιση και ένταξη μέρους του αδρανούς ιδιωτικού στεγαστικού αποθέματος σε ένα σχήμα οικονομικά προσιτής ενοικιαζόμενης κατοικίας. Σε αυτό το πλαίσιο στόχος είναι να ανακαινιστούν 100 διαμερίσματα (70 στην Αθήνα και 360 στη Θεσσαλονίκη) για τη στέγαση 250 νοικοκυριών από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες που απειλούνται από ή βιώνουν έλλειψη στέγης.

Η Πύλη Στεγαστικής Πολιτικής

Μια κρίσιμη οριζόντια παρέμβαση που αναμένεται να αλλάξει την προσέγγιση του κοινού βελτιώνοντας την παρεχόμενη πληροφόρηση και, επομένως, μειώνοντας τις περιπτώσεις δυνητικά δικαιούχων που δεν συμμετέχουν στα προγράμματα στεγαστικής
πολιτικής, είναι η σχεδιαζόμενη από το ΥΚΟΙΣΟ λειτουργία της Πύλης Στεγαστικής Πολιτικής.

Στόχος είναι σε αυτή ο κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να βρει πληροφορίες για τα βασικά χαρακτηριστικά των στεγαστικών προγραμμάτων (π.χ., όροι και προϋποθέσεις, γεωγραφική κάλυψη, δικαιούχοι, κ.ά.), τη διαδικασία αιτήσεων και τον αρμόδιο φορέα υλοποίησης. Επιπλέον, θα είναι διαθέσιμος απολογισμός και στατιστικά στοιχεία σχετικά με την πρόοδο του εκάστοτε προγράμματος. Οι πληροφορίες αυτές θα είναι χρήσιμες για την υλοποίηση πολιτικών που βασίζονται σε ποσοτικά δεδομένα και αναλύσεις, καθώς θα καταστήσουν δυνατή την πολύπλευρη αξιολόγηση των προγραμμάτων.