Ως δανειστής δεν έχει θέση, πλέον, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο ελληνικό πρόγραμμα, αλλά η Γερμανία θέλει να μείνει το Ταμείο ως επιτηρητής και μετά τη λήξη του ευρωπαϊκού προγράμματος, κάνοντας χρήση του εργαλείου Post-Program Monitoring (PPM), το οποίο χρησιμοποιείται σε χώρες που έχουν μεγάλη χρέη προς την Ουάσιγκτον και η εξωτερική τους θέση θεωρείται ευάλωτη.
Το θέμα της Ελλάδας θα είναι στην ατζέντα της αυριανής συνάντησης της καγκελαρίου Μέρκελ με την διευθύντρια του Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, στο Βερολίνο, όπου θα δεχθεί και τον πρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, Τζιμ Γιονγκ Κιμ.
Το θέμα της ενεργοποίησης του προγράμματος του ΔΝΤ, που είχε εγκριθεί επί της αρχής, το περασμένο καλοκαίρι, έχει λήξει οριστικά, αφού οι προτάσεις της Γερμανίας για την ελάφρυνση χρέους έχουν χαοτικές διαφορές από τις αντίστοιχες απαιτήσεις του Ταμείου. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, σε όρους καθαρής παρούσας αξίας του χρέους, τα σενάρια των δύο πλευρών έχουν διαφορά της τάξεως των 50-60 δισ. ευρώ!
Όμως, παρότι το Ταμείο ως δανειστής αποχωρεί οριστικά (άλλωστε, έχει να κάνει εκταμίευση προς την Ελλάδα από το 2014), το Βερολίνο επιδιώκει να το κρατήσει στην Ελλάδα ως επιτηρητή με το αυστηρότερο δυνατό καθεστώς, παρότι είχαν καλλιεργηθεί προσδοκίες ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα εξοφλούσε τα ελληνικά δάνεια του Ταμείου, ως μέτρο ελάφρυνσης του χρέους (τα δάνεια του Ταμείου είναι πολύ ακριβότερα από τα ευρωπαϊκά), κάτι που θα είχε ως συνέπεια να σταματήσει και η επιτήρηση της χώρας από το Ταμείο και να συνεχίζαμε στη μετά το μνημόνιο εποχή μόνο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς (Κομισιόν και ESM).
Αυτό ακριβώς φαίνεται ότι είχε κατά νου και ο εκπρόσωπος του Ταμείου, Τζέρι Ράις, όταν δήλωνε, την Πέμπτη ότι: «Ακόμη και στο σενάριο όπου το Ταμείο δεν προσφέρει χρηματοδότηση, θα συνεχίσουμε να έχουμε εμπλοκή στην Ελλάδα, είτε με τη διαδικασία του άρθρου 4, ή με το Post-Program Monitoring. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την Ελλάδα με τον καλύτερο τρόπο».
Χαλαρή ή αυστηρή επιτήρηση;
Η επιτήρηση της Ελλάδας από το Ταμείο θα συνεχιζόταν, σε κάθε περίπτωση, αλλά έχει μεγάλη σημασία πώς ακριβώς θα συνεχισθεί η εμπλοκή του στη χώρα μας:
- Αν εξοφλούνταν πρόωρα όλα τα δάνεια, ύψους σχεδόν 11 δισ. ευρώ, το Ταμείο θα ακολουθούσε στην Ελλάδα την προβλεπόμενη από το καταστατικό του «χαλαρή» εποπτεία, που εφαρμόζεται σε όλα τα μέλη, δηλαδή τη διαδικασία διαβούλευσης του άρθρου 4 του καταστατικού. Η διαβούλευση αυτή γίνεται μια φορά το χρόνο και εκδίδεται η λεγόμενη έκθεση του άρθρου 4, την οποία πρόκειται να εκδώσει το Ταμείο πολύ σύντομα για την Ελλάδα. Σε αυτή θα περιλαμβάνεται και ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους.
- Εκτός από αυτό τον κανόνα, όμως, που εφαρμόζεται για όλα τα μέλη του ΔΝΤ, υπάρχει το εργαλείο της πιο στενής επιτήρησης, το PostProgram Monitoring, το οποίο χρησιμοποιείται όταν μια χώρα χρωστά στο Ταμείο ποσό που αντιστοιχεί σε περισσότερο από 200% της ποσόστωσης (quota) συμμετοχής στο κεφάλαιο του ΔΝΤ. Η Ελλάδα ανήκει κατ’ εξοχήν σε αυτή την κατηγορία, καθώς μέχρι τώρα (πριν από το δάνειο που χορηγήθηκε πρόσφατα στην Αργεντινή) είχε το ρεκόρ υψηλού δανείου, σε σχέση με το quota. Ακόμη και σήμερα, το χρέος της χώρας είναι 350% υψηλότερο από την ποσόστωση συμμετοχής της, η οποία φθάνει τα 2,4 δις. SDR (το συνθετικό νόμισμα του Ταμείου) ή 3 δισ. ευρώ.
Το Post-Program Monitoring προβλέπει, όπως αναφέρει το Ταμείο, «πιο συχνές διαβουλεύσεις» από αυτές που γίνονται στο πλαίσιο της κανονικής διαδικασίας παρακολούθησης (σ.σ.: διαδικασίες του άρθρου 4).
Το σχήμα των επιτηρητών
Σημειώνεται ότι έχει ήδη συμφωνηθεί ότι οι ευρωπαϊκού θεσμοί θα κάνουν ετησίως, κατά τη μεταμνημονιακή περίοδο, τέσσερις αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας (ανά τρίμηνο). Σύμφωνα με πληροφορίες, η Γερμανία θέλει να «κουμπώσει» αυτή η επιτήρηση με την επιτήρηση από το Ταμείο, δηλαδή να συμμετέχουν και οι εκπρόσωποι του Ταμείου στις τριμηνιαίες αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας.
Με τον τρόπο αυτό, η Άνγκελα Μέρκελ θα επιδιώξει να ξεπεράσει τις αντιδράσεις από το γερμανικό Κοινοβούλιο στην ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος και τη λήψη μέτρων για το χρέος, καθώς το Κοινοβούλιο έχει συνδέσει ως τώρα τις αποφάσεις για δανεισμό της Ελλάδας με τη συμμετοχή του Ταμείου στο πρόγραμμα.
Αν το Ταμείο παραμείνει σε ένα αυστηρό καθεστώς μεταπρογραμματικής εποπτείας της Ελλάδας, η κ. Μέρκελ θα μπορεί να υποστηρίξει έναντι του Κοινοβουλίου ότι το ΔΝΤ εξακολουθεί να συμμετέχει, παρότι δεν θα εκταμιεύσει το δικό του δάνειο.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Βερολίνο αναμένεται να μπλοκάρει τα παλαιότερα σχέδια για πλήρη εξόφληση των ελληνικών δανείων του Ταμείου από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει στο καθεστώς αυστηρής επιτήρησης από το ΔΝΤ.
