Το ιταλικό μοντέλο παροχής κρατικών εγγυήσεων στα πωλούμενα κόκκινα δάνεια «ξεσκονίζουν» το κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο, το ΤΧΣ και οι τράπεζες, αναζητώντας λύσεις που θα καταστήσουν εφικτή τη δραστική μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, χωρίς οι τράπεζες να «κάψουν» μεγάλο μέρος των κεφαλαίων τους.
Μέσα στην επόμενη τριετία οι 4 συστημικές τράπεζες πρέπει να μειώσουν τη συνολική έκθεση τους σε προβληματικά δάνεια κατά 53 δισ. ευρώ, με ρυθμίσεις, αναδιαρθρώσεις, διαγραφές απαιτήσεων και πωλήσεις δανειακών χαρτοφυλακίων.
Το πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι ότι η επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης προβληματικών ανοιγμάτων, υπό την πίεση του ευρωπαϊκού Εποπτικού Μηχανισμού, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη έμφαση που πρέπει να δοθεί την επόμενη τριετία σε πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων οδηγεί, αναπόφευκτα, σε σοβαρή «αιμορραγία» κεφαλαίων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ως τώρα οι τράπεζες, χωρίς να χρησιμοποιούν σε μεγάλη έκταση το εργαλείο των πωλήσεων δανείων, έχουν «κάψει» κεφάλαια της τάξεως των 6,5 δισ. ευρώ, για να επιτύχουν μια μείωση των προβληματικών τους ανοιγμάτων κατά 16,5 δισ. ευρώ.
Για να προστατευθούν οι τράπεζες εν μέρει από τις κεφαλαιακές απώλειες, ώστε να μην εξαντλήσουν τα κεφαλαιακά τους πλεονάσματα και υποχρεωθούν σε ανακεφαλαιοποίηση, η κυβέρνηση έχει βγάλει από το συρτάρι παλαιότερο σχέδιο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο στηρίζεται στις αρχές του αντίστοιχου ιταλικού σχεδίου, το οποίο επινόησαν οι JP Morgan και Mediobanca και ενεργοποιήθηκε το 2016 με τις «ευλογίες» της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν.
Το σχέδιο προβλέπει ότι οι τράπεζες θα μπορούν να προχωρούν σε τιτλοποίηση «πακέτων» προβληματικών δανείων, δηλαδή θα τα μεταφέρουν σε οχήματα ειδικού σκοπού, που θα εκδίδουν τίτλους για να τους πωλούν σε ιδιώτες επενδυτές. Η μεταφορά των δανείων στα spv θα γίνεται στην ίδια τιμή που έχουν οι τράπεζες καταχωρημένη στα βιβλία τους.
Για τα ανώτερης ποιότητας δάνεια, θα εκδίδονται senior notes (τίτλοι υψηλής διαβάθμισης) και μόνο γι’ αυτούς θα μπορεί να παρέχει το Δημόσιο εγγύησης κάλυψης ζημιών, ώστε να γνωρίζουν οι επενδυτές που θα τα αγοράζουν ότι δεν πρόκειται να υποστούν οι ίδιοι τις ζημιές. Για τους λιγότερο ποιοτικούς τίτλους δεν θα παρέχονται εγγυήσεις.
Προς το παρόν δεν έχει υποβληθεί επίσημα το ελληνικό σχέδιο στην Κομισιόν για αξιολόγηση από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, καθώς υπάρχουν αρκετά νομικά ζητήματα:
1. Η Κομισιόν έδωσε άδεια για παροχή εγγυήσεων από το ιταλικό Δημόσιο μόνο με τον όρο ότι η εγγύηση θα κάλυπτε το κομμάτι εκείνο των τίτλων που θα εξασφάλιζε επενδυτικής διαβάθμισης από οίκο αξιολόγησης. Τα ελληνικά NPL είναι πολύ αμφίβολο αν μπορούν να πάρουν την επενδυτική διαβάθμιση, όταν ακόμη και το Δημόσιο απέχει δύο «σκαλοπάτια» από το investment grade.
2. Στην Ιταλία, ορίσθηκε από κυβέρνηση και Κομισιόν ότι οι εγγυήσεις ενεργοποιούνται για τα «καλύτερα» προβληματικά δάνεια μόνο αν τιτλοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό και τα περισσότερο «τοξικά» ανοίγματα. Είναι αμφίβολο, όμως, αν, στην περίπτωση της Ελλάδας, μπορούν να διατεθούν σε μεγάλη κλίμακα σε επενδυτές τα πιο «τοξικά» από τα προβληματικά ανοίγματα.
3. Οι ιταλικές τράπεζες αγοράζουν εγγυήσεις από το Δημόσιο, πληρώνοντας προμήθεια, το ύψος της οποίας υπολογίζεται σε συνάρτηση με τα CDS των τραπεζών. Το ερώτημα είναι πώς ακριβώς θα υπολογισθεί η αντίστοιχη προμήθεια για τις ελληνικές τράπεζες, κατά τρόπον ώστε να μην είναι απαγορευτικά υψηλή, «τραυματίζοντας» την κερδοφορία τους.
