Για πρώτη φορά στην ιστορία του, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο παρουσιάζει φωτογραφίες αρχαίων αντικειμένων από τη μακρινή χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου. Πρόκειται για την έκθεση «Ο Δρόμος του Φωτός και της Ελπίδας - Το Ταξίδι του Ελληνισμού στην Ιαπωνία», με φωτογραφικά έργα της Μίρο Ίτο, που δεν έχει μόνο καλλιτεχνικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον, αλλά και έντονα ελληνικό. Κι αυτό γιατί, μέσα από μια σπάνια συλλογή 46 φωτογραφιών αγαλμάτων και άλλων πολιτιστικών θησαυρών από δυο μνημεία UNESCO της Ιαπωνίας οι επισκέπτες μπορούν να γνωρίσουν την επίδραση του ελληνικού πνεύματος στην τέχνη και στην παράδοση της μακρινής αυτής χώρας.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε με την Έφη Μεραμβελιωτάκη, αρχαιολόγο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου και επιμελήτρια της φωτογραφικής έκθεσης που θα διαρκέσει ως τις 10 Φεβρουαρίου.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Πώς προέκυψε η ιδέα για την έκθεση;
Η συνδιοργάνωση της έκθεσης φωτογραφίας με τίτλο «Ο Δρόμος του Φωτός και της Ελπίδας - Το Ταξίδι του Ελληνισμού στην Ιαπωνία» προτάθηκε στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο από την Πρεσβεία της Ιαπωνίας στην Ελλάδα και το Ινστιτούτο Φωτογραφικής Βιομηχανίας Ιαπωνίας (JCII), στο πλαίσιο της έναρξης των επετειακών εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 120 χρόνων διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Ιαπωνίας, που συμπληρώνονται εφέτος. Η πρόταση αυτή θεωρήθηκε κατάλληλη για τον εν λόγω εορτασμό, καθώς το έργο της καλλιτέχνιδος Μίρο Ίτο προβάλει οράματα που απηχούν την παγκόσμια ενότητα.
Τα φωτογραφικά έργα της Μίρο Ίτο επιλέχθηκαν για συγκεκριμένο σκοπό ή ως έκθεση προϋπάρχει της επετείου;
Η φωτογραφική έκθεση της Μίρο Ίτο αποτελεί περιοδεύουσα έκθεση που είχε ήδη παρουσιαστεί σε πολλά μέρη του κόσμου (Νέα Υόρκη, Τασκένδη, Στρασβούργο, Τορόντο, Σικάγο, Μπραζίλια). Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας πολύχρονης προσπάθειας φωτογραφικής, κινηματογραφικής και ερευνητικής καταγραφής της Ίτο, που εστιάζει στη βαθύτερη πνευματική σημασία της υλικής και άυλης Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, στην οποία ανήκουν οι δύο ναοί από τους οποίους προέρχονται οι φωτογραφίες των έργων.
Γιατί η συλλογή θεωρείται σπάνια;
Απ. Οι απεικονιζόμενοι εθνικοί θησαυροί βρίσκονται στους ναούς Todaiji και Kasuga-taisha στη Νάρα, την αρχαία πρωτεύουσα της Ιαπωνίας και χρονολογούνται από τον 8ο αι. μ.Χ. Πολλά από τα έργα που παρουσιάζονται στη φωτογραφική έκθεση δεν έχουν αποτυπωθεί ξανά μέσα στα τελευταία 40 χρόνια, καθώς δεν είναι προσβάσιμα στο κοινό. Επιπλέον, η Μίρο Ίτο είναι από τους ελάχιστους φωτογράφους -αν όχι η μόνη- που έχει λάβει ειδική άδεια από το βουδιστικό ναό Todaiji, προκειμένου να φωτογραφίζει και να κινηματογραφεί τους θησαυρούς του ναού με επαγγελματικό εξοπλισμό.
Η έκθεση ονομάζεται «Δρόμος της Φωτιάς και της Ελπίδας - Το ταξίδι του Ελληνισμού στην Ιαπωνία»». Μιλήστε μας λίγο γι' αυτό το «ταξίδι».
Στην έκθεση διατηρήσαμε τον τίτλο με τον οποίο τα έργα περιοδεύουν ανά τον κόσμο, γιατί σε αυτόν αποτυπώνεται εύγλωττα το διαφορετικό ταξίδι των λαών της Άπω Ανατολής στην αναζήτηση της οδού της αλήθειας, του φωτός και της ελπίδας, που για εμάς τους χριστιανούς συγκεφαλαιώνει το πρόσωπο του σαρκωμένου Θεού-Λόγου. Έτσι, για την Ίτο ο «Δρόμος του Φωτός και της Ελπίδας» αναφέρεται στο ταξίδι της αρχαίας Ευρασιατικής σοφίας, που μέσω του Δρόμου του Μεταξιού και των Οάσεων έφτασε στην Ιαπωνία πριν 1.400 περίπου χρόνια. Μέσα από επιλεγμένα έργα-μάρτυρες της διασύνδεσης Ανατολής και Δύσης, εικονοποιείται το φιλοσοφικό μήνυμα αυτής της έκθεσης, ότι «η αιωνιότητα ζει σε μια στιγμή και το σύμπαν σ΄ένα κόκκο σκόνης».
Με ποιο τρόπο ο ελληνικός πολιτισμός επηρέασε τον ιαπωνικό στο πλαίσιο αυτού του «ταξιδιού»;
Η αρχαία πρωτεύουσα της Ιαπωνίας, η Νάρα, υπήρξε το ανατολικότερο άκρο του Δρόμου του Μεταξιού. Πολλά από τα βουδιστικά γλυπτά του ναού Todaiji, που βρίσκεται στη Νάρα, χρονολογούνται στον 8ο μ.Χ αι. και θεωρείται ότι ενσωματώνουν στοιχεία από τη λεγόμενη «ελληνοβουδιστική τέχνη της Γκαντάρα», που αναπτύχθηκε ανάμεσα στον 1ο και τον 6ο αιώνα μ.Χ. στην περιοχή που σήμερα βρίσκονται τα σύνορα μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν. Τα έντονα ελληνιστικά στοιχεία που ανιχνεύονται στην τέχνη της Γκαντάρα θεωρούνται ως αποτέλεσμα των δυτικών επιδράσεων που έφτασαν στη μακρινή Ανατολή μέσω της μεγάλης εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου και των Ελλήνων της Βακτρίας και του Ινδού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενσωμάτωσης ελληνιστικών στοιχείων στην ιαπωνική γλυπτική τέχνη του 8ου αι. αποτελεί το επιχρυσωμένο ορειχάλκινο άγαλμα του Μεγάλου Βούδα Vairocana, ένα από τα κύρια έργα που παρουσιάζονται στην φωτογραφική έκθεση της Μίρο Ίτο.
Τι γνωρίζουμε για τις θεατρικές μάσκες Gigaku από το βουδιστικό ναό του Todaiji στη Νάρα, οι οποίες απεικονίζονται στις φωτογραφίες της έκθεσης; Γιατί θεωρούνται ότι έλκουν την καταγωγή τους από το κωμικό αρχαίο ελληνικό θέατρο;
Οι μάσκες Gigaku θεωρείται ότι προέρχονται από το αρχαιοελληνικό κωμικό θέατρο και έφτασαν στην Ιαπωνία μέσω του Δρόμου του Μεταξιού και των Οάσεων καθώς και μέσω του θαλάσσιου δρόμου που ένωνε Ανατολή και Δύση. Σε αυτή τους την πορεία στο χωροχρόνο, οι αρχαιοελληνικές μάσκες εμπλουτίστηκαν με στοιχεία από τις τοπικές θεατρικές παραδόσεις που συναντούσαν, αποκτώντας άλλοτε ένα πιο τρομακτικό και άλλοτε ένα πιο κωμικό (γκροτέσκο) χαρακτήρα. Απεικονίζουν θεότητες, βασιλείς και άρχοντες, ενώ, όπως και στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, χρησιμοποιήθηκαν και στην απόδοση γυναικείων χαρακτήρων, τους οποίους υποδύονταν άντρες.
Το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο αποδέχθηκε με χαρά την πρόταση της Πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Ελλάδα και καινοτόμησε, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά στην ιστορία του φωτογραφίες αρχαίων αντικειμένων από την μακρινή χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου.
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό μέχρι και την Κυριακή 10 Φεβρουαρίου, καθημερινά εκτός από Τρίτη, από τις 8.30 έως τις 15:30. Η τιμή του εισιτηρίου είναι 4 ευρώ (μειωμένο 2 ευρώ) και με το ίδιο εισιτήριο οι επισκέπτες μπορούν να επισκεφθούν τη μόνιμη έκθεση του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Μουσείο και τις δράσεις του μπορεί κανείς να βρει στην ιστοσελίδα του (www.byzantinemuseum.gr) ή στο Facebook (Βυζαντινό Μουσείο - Byzantine Museum) και στο twitter (@byzantinemuseum).
