Καταλύτη ραγδαίων εξελίξεων στον ελληνικό χρηματοοικονομικό τομέα, δηλαδή κυρίως σε τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, αποτέλεσε η πανδημία, προκαλώντας μεγάλες απώλειες απασχόλησης, που έφθασαν στο 11% του συνόλου των απασχολούμενων. Το φαινόμενο είναι... αυστηρά ελληνικό, καθώς στην Ευρώπη αυξήθηκε η απασχόληση στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Η μεγάλη «αιμορραγία» απασχόλησης εντοπίζεται, βεβαίως, στις τράπεζες, που προώθησαν μέσα στην πανδημία τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με κοινό παρονομαστή σε όλες τις περιπτώσεις τη μείωση των θέσεων εργασίας. Τα τραπεζικά δίκτυα βρέθηκαν σε μια... καταιγίδα λουκέτων σε καταστήματα και περιορισμού των θέσεων σε όσα παραμένουν σε λειτουργία, ενώ σημαντικές ήταν οι περικοπές και στο back office (υποστηρικτικές υπηρεσίες).
Η μείωση του απασχολούμενου προσωπικού έχει αναδειχθεί από τις τραπεζικές διοικήσεις ως ένα από τα βασικά μέτρα ενίσχυσης της κερδοφορίας. Οι μειώσεις συνεχίζονται, παρότι οι δαπάνες προσωπικού έχουν υποχωρήσει κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Από στοιχεία της Eurostat που επεξεργάσθηκε η Aegean Equities προκύπτει ότι η Ελλάδα δεν ακολουθεί την τάση αύξησης της απασχόλησης στον χρηματοοικονομικό τομέα, η οποία καταγράφεται στην Ευρώπη την περίοδο έως και το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Αντίθετα, καταγράφονται πολύ μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας, που φθάνουν τις 9.200, ή το 11% του προσωπικού που απασχολούσε ο τομέας πριν το ξέσπασμα της πανδημίας.
Πού έγιναν "εκκαθαρίσεις"
Ειδικότερα, την παραμονή της πανδημίας του κορονοϊού, 83,6 χιλιάδες άτομα εργάζονταν στον ελληνικό χρηματοοικονομικό τομέα. Στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2020, υπήρχαν 3.400 λιγότερα άτομα. Αν και το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους σημειώθηκε αύξηση σε σχεδόν 88 και αντίστοιχα 87 χιλιάδες, στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με τη Eurostat, μόνο 74,4 χιλιάδες άτομα εργάζονταν στον συγκεκριμένο τομέα.
Δύο είναι οι ειδικότητες εργαζομένων που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των περικοπών θέσεων στον κλάδο, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat: η μεγαλύτερη πτώση σημειώθηκε στα τεχνικά επαγγέλματα του χρηματοπιστωτικού τομέα, ακολουθούμενα από το βοηθητικό διοικητικό προσωπικό.
Εντελώς αντίθετη είναι η τάση που επικρατεί στην Ευρώπη, όπου η απασχόληση στον τομέα είχε μεν διακυμάνσεις στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά κατέληξε σε μικρή αύξηση. Όπως σημειώνει η ανάλυση της Aegean Equities, η ανάπτυξη της απασχόλησης στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες έχει διαρκώς διακυμάνσεις. Εκ πρώτης όψεως, η πανδημία του κορονοϊού είχε παράδοξες επιπτώσεις στην απασχόληση στους κλάδους των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και των ασφαλίσεων.
Αύξηση απασχόλησης στην ΕΕ
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είδαμε αρχικά μια σημαντική μείωση του αριθμού των ατόμων που εργάστηκαν σε αυτόν τον τομέα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά υπήρξε αισθητή αύξηση από το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους. Ενώ 5,589 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονταν στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και των ασφαλίσεων στην ΕΕ πριν από την πανδημία, μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου του περασμένου έτους ο αριθμός τους μειώθηκε στα 5,37 εκατομμύρια.
Εννέα μήνες αργότερα, στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του τρέχοντος έτους, έφτασαν τα 5,591 εκατομμύρια. Έτσι, ο χρηματοπιστωτικός τομέας όχι μόνο ανέκαμψε, αλλά και ενισχύθηκε στο προ κρίσης επίπεδο απασχόλησης.
Πώς εξηγείται, όμως, ότι στην Ευρώπη, παρά την εφαρμογή νέων τεχνολογιών που μειώνουν τις ανάγκες για απασχόληση, ο αριθμός των εργαζομένων στον χρηματοοικονομικό τομέα τελικά αυξήθηκε;
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρήκαν «αντίδοτο»
Αν λάβουμε υπόψη την ανάπτυξη της ψηφιοποίησης και της αυτοματοποίησης των διαδικασιών που αντικατέστησαν μέρος της εργασίας, σημειώνεται στην ανάλυση, τότε αυτή η εξέλιξη μπορεί να εξηγηθεί κυρίως από την αυξανόμενη ζήτηση για διάφορους τύπους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, από ασφάλειες έως πιστωτικά προϊόντα, έως υπηρεσίες μεσιτείας και σύγχρονες διαδικτυακές συναλλαγές με επενδυτικά μέσα.
Με άλλα λόγια, η ανάπτυξη των εργασιών του χρηματοοικονομικού τομέα αποτέλεσε «αντίδοτο», τουλάχιστον στην Ευρώπη, στην πίεση για περικοπή θέσεων εργασίας που δημιουργεί η νέα τεχνολογία. Στην Ελλάδα, αντίθετα, φαίνεται ότι, μετά τη δεκαετή κρίση, το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έχει συνέλθει, αναπτύσσοντας αρκετά τις υπηρεσίες του, με αποτέλεσμα να «αιμορραγεί» συνεχώς η απασχόληση.
Οι μειώσεις κατά τράπεζα
Όπως έχει γράψει το Σin, το 2020 ήταν μαύρη χρονιά για την απασχόληση στις τράπεζες, καθώς το προσωπικό τους συνολικά μειώθηκε κατά 12,2%, ενώ χάθηκαν συνολικά 4.613 θέσεις εργασίας. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, ο συνολικός αριθμός του προσωπικού των τραπεζών (συστημικών και μη) έπεσε στα τέλη του 2020 σε 33.121, από 37.734 που ήταν στα τέλη του 2019. Άρα, μέσα σε ένα χρόνο είδαν την έξοδο 4.613 τραπεζοϋπάλληλοι (ποσοστιαία μείωση 12,2%).
Ανά συστημική τράπεζα η εικόνα του προσωπικού είναι η ακόλουθη:
Πειραιώς: 9.593 εργαζόμενοι στα τέλη του 2020, από 10.734 το 2019 (μείωση κατά 1.141)
Εθνική: 7.822 εργαζόμενοι στα τέλη του 2020, από 8.774 το 2019 (μείωση κατά 952)
Eurobank: 6.774 εργαζόμενοι στα τέλη του 2020, από 8.556 το 2019 (μείωση κατά 1.792)
Alpha: 6.316 εργαζόμενοι στα τέλη του 2020, από 6.969 το 2019 (μείωση κατά 653)
Μετά τις νέες απομακρύνσεις του 2020, το σύνολο των τραπεζοϋπαλλήλων έχει περιοριστεί στο μισό του 2009, που ανέρχονταν σε 65.682.
