Με γρήγορους ρυθμούς άρχισε η Ελλάδα την εφαρμογή του προγράμματος για το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα πρέπει να ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2026, αλλιώς θα χαθούν όσα κονδύλια θα έχουν μείνει αναξιοποίητα. Η Κομισιόν προειδοποιεί, όμως, τις ελληνικές αρχές ότι οι δυσκολίες μόλις τώρα αρχίζουν και υπάρχουν κίνδυνοι καθυστερήσεων.
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θυμίζει πολύ τα μνημόνια, καθώς περιλαμβάνει πλήθος έργων και μεταρρυθμίσεων που θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέσα στον ορίζοντα λειτουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης. Για τα έργα που δεν θα έχουν ολοκληρωθεί, σε αντίθεση με τη γνωστή πρακτική των ΕΣΠΑ, όπου μεταφέρονται από τη μία προγραμματική περίοδο στην επόμενη, τα κονδύλια θα χάνονται.
Σε έκθεσή της η Κομισιόν σημειώνει ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των βασικών προκλήσεων που σχετίζονται με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή, τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον οικονομικό και θεσμικό μετασχηματισμό.
Αποτελείται από 68 μεταρρυθμίσεις και 106 επενδύσεις που υποστηρίζονται από 17,4 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,7 δισ. σε δάνεια (σε σταθερές τιμές 2018), ποσό που αντιπροσωπεύει το 14,5 % του ΑΕΠ το 2022.
Όπως τονίζει η Κομισιόν, η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας βρίσκεται μέχρι στιγμής σε καλό δρόμο, ωστόσο αντιμετωπίζει ορισμένες προκλήσεις στο μέλλον. Η Ελλάδα υπέβαλε τρεις αιτήσεις πληρωμής για μη επιστρεπτέα χρηματοδοτική στήριξη και δύο αιτήσεις πληρωμής για δανειακή στήριξη, που αντιστοιχούν σε 85 ορόσημα και στόχους του σχεδίου. Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα έχει λάβει συνολική εκταμίευση 7,1 δισ. ευρώ για δύο εγκεκριμένες αιτήσεις πληρωμής, εξαιρουμένης της προχρηματοδότησης.
Ενώ η Ελλάδα έχει ξεκινήσει δυναμικά, υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι στο μέλλον, υπογραμμίζει η Κομισιόν, οι οποίοι απαιτούν συνεχείς προσπάθειες για τη διατήρηση και την ενίσχυση της δυναμικής εφαρμογής:
- Το σχέδιο περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, οι οποίες, λόγω του μεγέθους τους, αντιπροσωπεύουν μεγάλο διοικητικό φόρτο.
- Στο παρόν στάδιο, η εφαρμογή του σχεδίου φθάνει σε μια φάση που θα βασίζεται στις περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις, των οποίων η διοικητική ικανότητα και η ικανότητα εφαρμογής είναι γενικά ανεπαρκείς.
- Η ολοκλήρωση ορισμένων μέτρων του σχεδίου απαιτεί μια σειρά προπαρασκευαστικών σταδίων, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων.
- Η εξασφάλιση έγκαιρης προόδου σε αυτά θα απαιτήσει συνεχή στενό συντονισμό και συνδρομή προς τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς υλοποίησης.
Τα βασικά παραδοτέα για τη διετία 2023 - 2024
1. Ολοκλήρωση ανακαινίσεων τουλάχιστον 8 000 κτιρίων κατοικιών για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης και έγκριση τουλάχιστον ανακαινίσεων για βελτίωση ενεργειακής απόδοσης σε 9 700 εταιρείες.
2. Έναρξη των έργων για την προώθηση της ανθεκτικότητας και της περιβαλλοντικής προστασίας του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, των εναέριων δικτύων σε δασικές περιοχές και της αύξησης της δυναμικότητας των υποσταθμών υψηλής και μέσης τάσης.
3. Εφαρμογή της οργανωτικής μεταρρύθμισης στον σιδηροδρομικό τομέα και πλήρης θέση σε λειτουργία του νέου Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) και του διαχειριστή κατασκευής του (ΕΡΓΟΣΕ), καθώς και πλήρης ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS) στο κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο.
4. Ολοκλήρωση ψηφιοποίησης τουλάχιστον του 30% του συνόλου των αρχείων και στα 9 υποέργα της δημόσιας διοίκησης.
5. Θέσπιση πρωτογενούς νομοθεσίας για την καθιέρωση συστήματος ανταμοιβής στη δημόσια διοίκηση.
6. Θέσπιση νομοθεσίας που προβλέπει επαγγελματικούς άξονες εργασίας για το προσωπικό που ασχολείται με τις δημόσιες συμβάσεις.
7. Απλοποίηση και κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας και έναρξη λειτουργίας πλατφόρμας πληροφορικής για την πλήρη αυτοματοποίηση των επιστροφών ΦΠΑ.
8. Εκσυγχρονισμός της Δικαιοσύνης, μέσω της αναβάθμισης των δεξιοτήτων των δικαστών, της αναβάθμισης των συστημάτων τήρησης αρχείων και συστημάτων πληροφορικής στα δικαστήρια, της θέσπισης νομοθεσίας για την παρακολούθηση και τη βελτίωση των επιδόσεων των δικαστικών υπαλλήλων και της έναρξης της κατασκευής και ανακαίνισης ενεργειακά αποδοτικών δικαστικών κτιρίων. Αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη για όλους τους κλάδους της δικαιοσύνης, για την αναδιοργάνωση των δικαστικών περιφερειών σε όλη την Ελλάδα και την ορθολογική κατανομή των δικαστικών δομών στις περιφέρειες αυτές, με τουλάχιστον το 70% των διοικητικών δικαστηρίων και τουλάχιστον το 40% των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων πλήρως λειτουργικά.
9. Εκσυγχρονισμός και ψηφιοποίηση του τομέα της δημόσιας υγείας, μεταξύ άλλων μέσω της έναρξης του έργου για την ενεργειακή ανακαίνιση τουλάχιστον 156 κέντρων υγείας, της πλήρους λειτουργίας επιπλέον 56 μονάδων ψυχικής υγείας και της ολοκλήρωσης του εθνικού ψηφιακού μητρώου υγείας και των έργων ψηφιακής υγείας για τον καρκίνο.
10. Ολοκλήρωση προγραμμάτων ψηφιακής και πράσινης αναβάθμισης δεξιοτήτων για σχεδόν 150 000 άτομα.
11. Προώθηση της αποϊδρυματοποίησης των παιδιών, ιδίως μέσω της τοποθέτησης ανηλίκων με σοβαρή αναπηρία ή/και ψυχικές διαταραχές στη φροντίδα επαγγελματιών ανάδοχων φροντιστών και της τοποθέτησης εφήβων σε διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης.
12. Υπογραφή δανειακών συμβάσεων συνολικού ύψους 5,9 δισ. ευρώ στο πλαίσιο της δανειακής διευκόλυνσης.
