Κοντά στο μηδέν τα επιτόκια ταμιευτηρίου - Μειώσεις αντί αυξήσεων

«Κόλλησε το ρολόι» για τα επιτόκια των απλών καταθέσεων μιας ημέρας για τα νοικοκυριά, παρότι έχουν αυξηθεί κατά 3,75% τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το περασμένο καλοκαίρι. Οι τράπεζες όχι μόνο τα έχουν κρατήσει πολύ κοντά στο μηδέν, αλλά τον Απρίλιο, τελευταίο μήνα για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, προχώρησαν και σε μειώσεις.

Ειδικότερα, όπως φαίνεται στον πίνακα (πηγή: ΤτΕ) από τον Οκτώβριο το μέσο επιτόκιο για όλες τις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχει αυξηθεί σημαντικά, από το 0,05% στο 0,25%, δηλαδή έχει πενταπλασιασθεί. Σε ό,τι αφορά, όμως, τις καταθέσεις των νοικοκυριών, οι τράπεζες ακολουθούν πολιτική δύο ταχυτήτων:

• Το μέσο επιτόκιο όλων των νέων καταθέσεων έχει τετραπλασιασθεί, καθώς αυξήθηκε από 0,06% σε 0,24%. Ωστόσο, στις καταθέσεις μίας ημέρας, που αποτελούν και τον κύριο όγκο των καταθέσεων, το μέσο επιτόκιο είχε παραμείνει στάσιμο στο 0,03%, ενώ τον Απρίλιο όχι μόνο δεν αυξήθηκε, αλλά μειώθηκε στο 0,02%.
• Αντίθετα, στις καταθέσεις προθεσμίας, που αποτελούν μικρό μέρος των συνολικών καταθέσεων, οι τράπεζες ήταν αρκετά πιο «γενναιόδωρες». Το μέσο επιτόκιο για τις καταθέσεις διάρκειας μέχρι 1 έτος αυξήθηκε από 0,20% σε 1,22%, ενώ για τις καταθέσεις με διάρκεια πάνω από ένα έτος αυξήθηκε από 0,36% σε 1,71%.

Επιτόκια για τις καταθέσεις νοικοκυριών

Η διατήρηση των επιτοκίων καταθέσεων μιας ημέρας σε επίπεδο κοντά στο μηδέν είναι κοινή πρακτική σε όλη την ευρωζώνη. Ωστόσο, ακόμη και σε σύγκριση με το μέσο επιτόκιο στην ευρωζώνη, τα ελληνικά επιτόκια είναι πολύ χαμηλά. Τον Απρίλιο, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων μιας ημέρας ήταν 0,18% στην ευρωζώνη, δηλαδή εννέα φορές μεγαλύτερο από το ελληνικό και αυξημένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι οι τράπεζες ακολουθούν εντελώς διαφορετική τιμολογιακή πολιτική στις καταθέσεις μίας ημέρας των επιχειρήσεων. Μεταξύ Οκτωβρίου 2022 και Απριλίου 2023, οι τράπεζες αύξησαν το επιτόκιο μιας ημέρας για τις καταθέσεις επιχειρήσεων από το 0,01% στο 0,10%, δηλαδή δεκαπλασιάσθηκε.

Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών, προκειμένου να αντιπαρέλθει την κριτική που ασκείται για τα πολύ χαμηλά επιτόκια καταθέσεων και τις μεγάλες αυξήσεις στα επιτόκια των δανείων, που έχουν αυξήσει σημαντικά το περιθώριο επιτοκίου των τραπεζών, ισχυρίζεται ότι στους σχετικούς υπολογισμούς που γίνονται από την Τράπεζα της Ελλάδος και την ΕΚΤ κακώς λαμβάνεται υπόψη το επιτόκιο των καταθέσεων μιας ημέρας, αλλά θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μόνο το επιτόκιο στις καταθέσεις προθεσμίας.

Όπως έχει ανακοινώσει η ΕΕΤ,

• Οι καταθέσεις πρώτης ζήτησης, λόγω των χαρακτηριστικών τους, τιμολογούνται σε όλη την Ευρώπη πολύ χαμηλά, πρακτικά κοντά στο 0%. Επιπλέον, η μερική μετατροπή τους σε προθεσμιακές καταθέσεις άρχισε μόλις λίγους μήνες πριν και είναι ακόμα σε εξέλιξη, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωζώνη.
• Στο από 6 Ιουνίου 2023 Δελτίο Τύπου της ΤτΕ για τον μήνα Απρίλιο, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων εμφανίζεται στο 0,25%, ήτοι 4 μονάδες βάσης κάτω από το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων (0,29%). Ωστόσο, ο μέσος όρος των νέων προθεσμιακών καταθέσεων για το συγκεκριμένο μήνα είναι πάνω από το 1%.
• Επομένως, στο παρόν περιβάλλον αυξανόμενων παρεμβατικών επιτοκίων από την ΕΚΤ, η αύξηση του περιθωρίου μεταξύ νέων δανείων και καταθέσεων, η οποία είναι απολύτως συμβατή με τις τάσεις της Ευρωζώνης, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το υφιστάμενο επιτόκιο των καταθέσεων πρώτης ζήτησης, το οποίο δεν θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό αυτό.

Η Τράπεζα της Ελλάδος σχολιάζει ως εξής, στην τελευταία έκθεση για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τη στρατηγική που ακολουθούν οι ελληνικές τράπεζες σε σχέση με τα επιτόκια καταθέσεων:

• Τα επιτόκια καταθέσεων (νέες συμβάσεις) στην Ελλάδα –κατά τη διάρκεια του 2022 και τους πρώτους μήνες του 2023- είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην ευρωζώνη.
• Μετά τον Ιούλιο του 2022, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο καταθέσεων για νέες συμβάσεις είναι μεταξύ των χαμηλότερων επιτοκίων και το Φεβρουάριο του 2023 διαμορφώθηκε σε 0,21%.
•  Αξίζει να σημειωθεί ότι σε έξι χώρες της ζώνης του ευρώ προσφέρονται χαμηλά επιτόκια καταθέσεων (μεταξύ 0,12-0,18%), ενώ η ελάχιστη και μέγιστη τιμή παρατηρούνται στην Ιρλανδία (0,12%) και τη Γαλλία (1,27%), αντίστοιχα.
• Ως εκ τούτου, τα spreads (περιθώριο επιτοκίων) μεταξύ νέων χορηγήσεων και καταθέσεων είναι στην Ελλάδα μεταξύ των υψηλότερων στην ευρωζώνη.
• Το εν λόγω περιθώριο για την Ελλάδα διαμορφώθηκε το Φεβρουάριο του 2023 σε 5,36 εκατοστιαίες μονάδες (ε.μ.). Η διάμεσος και η μέση σταθμισμένη τιμή των χωρών της ζώνης του ευρώ είναι 4,12 και 3,33 ε.μ., αντίστοιχα. Η ελάχιστη και μέγιστη τιμή παρατηρούνται στη Γαλλία (1,88 ε.μ.) και τη Λετονία (5,63 ε.μ.), αντίστοιχα.