Υψηλά επιτόκια ίσως και για όλη τη διάρκεια του επόμενου έτους, αποκλείοντας μειώσεις επιτοκίων, προανήγγειλε η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρά το γεγονός ότι η οικονομία της ευρωζώνης βρίσκεται κοντά σε ύφεση. Παράλληλα, προανήγγειλε παρεμβάσεις της ΕΚΤ για τον περιορισμό της πλεονάζουσας ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, η οποία ξεπερνά σήμερα τα 3 τρισ. ευρώ.
Στην ΕΚΤ έχει αρχίσει να διεξάγεται με όλο και μεγαλύτερη ένταση ο διάλογος για τη νομισματική πολιτική, καθώς υπάρχουν ανησυχίες ότι τα υψηλά επιτόκια θα φέρουν την ευρωζώνη σε ύφεση. Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης προειδοποίησε ότι δεν θα πρέπει η ΕΚΤ να θέσει σε δοκιμασία την οικονομία μέχρι να σπάσει. Ο Γερμανός ομόλογός του, όμως, δηλώνει ότι ακόμη δεν ξέρουμε αν τα επιτόκια έχουν φθάσει στο υψηλότερο σημείο αυτού του κύκλου αύξησης. Σε χώρες του Νότου, με πρώτη την Ιταλία, ακούγονται έντονες διαμαρτυρίες για την περιοριστική νομισματική πολιτική και την αύξηση στα κόστη δανεισμού που επιφέρει -σήμερα, η απόδοση των γερμανικών 10ετών ομολόγων ανέβηκε στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011.
Η Λαγκάρντ επανέλαβε στους ευρωβουλευτές αυτό που τόνισε το συμβούλιο της ΕΚΤ στην τελευταία ανακοίνωσή του για την αύξηση των επιτοκίων κατά 0,25%: «Τα επιτόκια πολιτικής μας έχουν φθάσει σε επίπεδα τα οποία, διατηρούμενα για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, θα συμβάλουν σημαντικά στην έγκαιρη επάνοδο του πληθωρισμού στην επίτευξη του στόχου μας».
Κατέστησε σαφές, όμως, ότι τα υψηλά επιτόκια θα διατηρηθούν για μεγάλη χρονική περίοδο: «Σε κάθε περίπτωση», είπε, «οι μελλοντικές αποφάσεις μας θα διασφαλίσουν ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα καθοριστούν σε επαρκώς περιοριστικά επίπεδα για όσο διάστημα χρειαστεί. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση εξαρτώμενη από τα δεδομένα, βασίζοντας τις αποφάσεις μας στην αξιολόγησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής».
Στάσιμη η οικονομία με υψηλό πληθωρισμό
Σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις της ΕΚΤ για την οικονομία, η Λαγκάρντ σκιαγράφησε ένα σκηνικό στασιμότητας και έντονων πληθωριστικών πιέσεων, εκτιμώντας ότι και το 2024 ο πληθωρισμός θα παραμείνει μακριά από τον στόχο του 2%. Όπως είπε:
- Η δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ παρέμεινε σε γενικές γραμμές στάσιμη το α' εξάμηνο του 2023 και οι πρόσφατοι δείκτες υποδηλώνουν περαιτέρω υποτονικότητα το γ ́ τρίμηνο. Η χαμηλότερη ζήτηση για εξαγωγές της ζώνης του ευρώ και ο αντίκτυπος των αυστηρότερων συνθηκών χρηματοδότησης επιβραδύνουν την ανάπτυξη, μεταξύ άλλων μέσω της μείωσης των επενδύσεων σε κατοικίες και επιχειρήσεις. Ο τομέας των υπηρεσιών, ο οποίος ήταν ανθεκτικός μέχρι πρόσφατα, τώρα αποδυναμώνεται επίσης.
- Η αγορά εργασίας έχει παραμείνει μέχρι στιγμής ανθεκτική παρά την επιβράδυνση της οικονομίας, με το ποσοστό ανεργίας να παραμένει στο ιστορικό χαμηλό του 6,4% τον Ιούλιο. Ωστόσο, ενώ η απασχόληση αυξήθηκε κατά 0,2% το δεύτερο τρίμηνο, η δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών μετριάζεται και η συνολική δυναμική επιβραδύνεται.
- Όσον αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, η οικονομική δυναμική αναμένεται να ανακάμψει καθώς αυξάνονται οι καταναλωτικές δαπάνες και τα πραγματικά εισοδήματα, υποστηριζόμενα από τη μείωση του πληθωρισμού, την αύξηση των μισθών και την ισχυρή αγορά εργασίας. Οι τελευταίες προβλέψεις μας για τις υπηρεσίες προβλέπουν ανάπτυξη 0,7% το 2023, 1,0% το 2024 και 1,5% το 2025.
- Όσον αφορά τον πληθωρισμό, ο μετρούμενος πληθωρισμός συνέχισε την πτώση του από την κορύφωσή του τον Οκτώβριο του περασμένου έτους φθάνοντας το 5,2% τον Αύγουστο, από 5,3% τον Ιούλιο. Ο πληθωρισμός της ενέργειας σημείωσε άνοδο τον Αύγουστο από την πτωτική του πορεία, αλλά παρέμεινε αρνητικός στο -3,3%. Ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων έχει μειωθεί από την κορύφωσή του τον Μάρτιο, αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλός, φτάνοντας σχεδόν το 10% τον Αύγουστο.
- Ο πληθωρισμός χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής μειώθηκε από 5,5% τον Ιούλιο σε 5,3% τον Αύγουστο και οι περισσότεροι δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού συνέχισαν να μετριάζονται.
- Ταυτόχρονα, οι εγχώριες πιέσεις στις τιμές παραμένουν έντονες. Ο πληθωρισμός των υπηρεσιών εξακολουθεί να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα λόγω των ισχυρών δαπανών για διακοπές και ταξίδια και λόγω της υψηλής αύξησης των μισθών. Το β ́ τρίμηνο, η συμβολή του κόστους εργασίας στον ετήσιο εγχώριο πληθωρισμό αυξήθηκε, εν μέρει λόγω της ασθενέστερης παραγωγικότητας. Αντίθετα, η συνεισφορά των κερδών μειώθηκε για πρώτη φορά από τις αρχές του 2022.
- Οι πιο πρόσφατες προβολές εμπειρογνωμόνων μας δείχνουν ότι οι πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να μετριαστούν και ότι ο πληθωρισμός αναμένεται να επιτύχει τον στόχο μας έως το τέλος του 2025. Προβλέπεται να μειωθεί από 5,6% το 2023 σε 3,2% το 2024 και 2,1% το 2025.
Μέτρα για την υπερβολική ρευστότητα
Η υπερβάλλουσα ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης, δηλαδή τα ποσά που κατατίθενται στην ΕΚΤ πέραν των υποχρεωτικών αποθεματικών των τραπεζών, παραμένει μεγάλη, όπως ανέφερε η Λαγκάρντ.
«Το πλεόνασμα κεφαλαίων έναντι των ελάχιστων αποθεματικών αναφέρεται ως πλεονάζουσα ρευστότητα. Τα κεφάλαια διακρατούνται ως καταθέσεις μίας ημέρας στο Ευρωσύστημα, τοκίζονται με το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων και υπερβαίνουν το επίπεδο των ελάχιστων αποθεματικών. Το ποσό της πλεονάζουσας ρευστότητας έχει μειωθεί κατά περισσότερο από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ τους τελευταίους δώδεκα μήνες, για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, οι αποπληρωμές της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης και και, δεύτερον, η μείωση των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων, με τις επανεπενδύσεις να διακόπτονται πλήρως από τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους».
Η ΕΚΤ εξετάζει πρόσθετα μέτρα για να μειωθεί η πλεονάζουσα ρευστότητα. Όπως τόνισε η Λαγκάρντ, «οι εμπειρογνώμονες του Ευρωσυστήματος αναλύουν το βέλτιστο μακροπρόθεσμο μέγεθος και τη σύνθεση του ισολογισμού μας και, κατά συνέπεια, το επαρκές επίπεδο πλεονάζουσας ρευστότητας. Αυτό δεν είναι ασήμαντο ζήτημα, καθώς έχει επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζουμε τη νομισματική πολιτική. Είναι επίσης ένα ζήτημα που αφορά όλες τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, καθώς το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούμε έχει υποστεί θεμελιώδεις αλλαγές κατά την τελευταία δεκαετία. Για τον σκοπό αυτό, διενεργούμε συνολική επανεξέταση του λειτουργικού πλαισίου για τον καθορισμό των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων, αξιολογώντας το κόστος και τα οφέλη των εναλλακτικών καθεστώτων. Στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε αυτήν την επανεξέταση έως την άνοιξη του 2024».
