Σε όλο τον αραβικό κόσμο ο πόλεμος στη Γάζα έδωσε τον τελευταίο χρόνο νέα λαϊκή ώθηση στον παλαιστινιακό σκοπό, όμως οι κυβερνήσεις των χωρών δεν φαίνεται να υποκύπτουν στις εκκλήσεις να σκληρύνουν τη στάση τους έναντι του Ισραήλ ή να παγώσουν τις διμερείς σχέσεις τους.
Στις 7 Οκτωβρίου 2023 πρωτοφανής επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ προκάλεσε τον θάνατο 1.205 ανθρώπων, κυρίως πολιτών, σύμφωνα με απολογισμό του AFP που βασίστηκε σε επίσημα ισραηλινά στοιχεία και ο οποίος περιλαμβάνει τους ομήρους που σκοτώθηκαν στη Γάζα.
Από τα ισραηλινά στρατιωτικά αντίποινα εναντίον του παλαιστινιακού θύλακα έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 41.689 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς.
Οι αραβικές κυβερνήσεις έχουν καταδικάσει ομόφωνα τον πόλεμο, όμως πέρα από την άρνηση της Σαουδικής Αραβίας να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ αν δεν ιδρυθεί πρώτα παλαιστινιακό κράτος, η σύγκρουση, που έχει πλέον εξαπλωθεί στον Λίβανο, δεν έχει ωθήσει τα αραβικά κράτη να αλλάξουν ριζικά στάση.
“Η κυβέρνησή μας, όπως και οι άλλες αραβικές κυβερνήσεις, αγνοεί τα αιτήματα του λαού της, μεταξύ των οποίων είναι και η απέλαση του Ισραηλινού πρεσβευτή”, κατήγγειλε στη διάρκεια συγκέντρωσης στη Μανάμα του Μπαχρέιν στα μέσα Σεπτεμβρίου ο 27χρονος Άχμεντ.
Μόνο οι παραδοσιακοί μεσολαβητές – η Αίγυπτος και το Κατάρ-- εμπλέκονται σε διαπραγματεύσεις για την επίτευξη εκεχειρίας στον πόλεμο και η πιο ισχυρή απάντηση ήρθε την Τρίτη από το Ιράν με την εκτόξευση δεκάδων βαλλιστικών πυραύλων εναντίον του Ισραήλ.
“Η ακύρωση της ειρηνευτικής συμφωνίας θα εξυπηρετήσει την Παλαιστίνη και την Ιορδανία; Δεν το πιστεύουμε”, δήλωσε πρόσφατα ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών Αϊμάν Σαφάντι παραδεχόμενος ωστόσο ότι η συμφωνία που υπέγραψε η χώρα του το 1994 με το Ισραήλ “είναι καλυμμένη με ένα στρώμα σκόνης”.
Στον δρόμο όμως – σε όποιες χώρες γίνονται ανεκτές οι κινητοποιήσεις-- τα αιτήματα είναι πολλά.
“Η εξομάλυνση είναι μια πράξη προδοσίας”, γράφουν συνθήματα στο Αμάν της Ιορδανίας, αλλά και στο Μπαχρέιν και το Μαρόκο, χώρες οι οποίες, όπως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξομάλυναν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ το 2020, έπειτα από πρωτοβουλία των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον Ρασίντ Φελούλι, μέλος της Ομάδας Εθνικής Δράσης για την Παλαιστίνη, στο Μαρόκο έχουν πραγματοποιηθεί μέσα σε έναν χρόνο 5.000 καθιστικές διαμαρτυρίες, όπως και πολλές πορείες στις οποίες συμμετείχαν πολλές χιλιάδες άνθρωποι.
Ο ίδιος διαδηλώνει δύο φορές την εβδομάδα στο Ραμπάτ και δηλώνει ότι το μόνο που τον κάνει να χαίρεται είναι η κινητοποίηση μιας “νέας γενιάς” ανθρώπων υπέρ της Παλαιστίνης, η οποία όμως δεν έχει καταφέρει να πείσει τις αρχές να αλλάξουν στάση.
Οι χώρες που εξομάλυναν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ “είχαν λόγους να το πράξουν και αυτοί οι λόγοι εξακολουθούν να ισχύουν”, δηλώνει ο Χουσέιν Ίμπις, αναλυτής του Arab Gulf States Institute, με έδρα την Ουάσινγκτον.
Συμφωνίες ασφαλείας, διπλωματική στήριξη, μεταφορά στρατιωτικής τεχνολογίας ή στήριξη από τις ΗΠΑ: τα συμφέροντα που διακυβεύονται είναι πολλά για να μπορέσουν οι αραβικές χώρες να κάνουν στροφή 180°, σχολιάζει ο Ρικάρντο Φαμπιάνι, διευθυντής για τη Βόρεια Αφρική στο International Crisis Group.
“Υπάρχει επίσης το θέμα να μην υποκύψουν στις πιέσεις των πολιτών, κάτι που θα δημιουργούσε ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο για πολλές από αυτές τις χώρες”, παρατηρεί.
Ο “εφιάλτης” της περιοχής, διευκρινίζει ο Χουσέιν Ίμπις είναι “όλες αυτές οι διεκδικήσεις της Αραβικής Άνοιξης που έμειναν αναπάντητες” και οι οποίες “τελικά θα κάνουν ξανά την εμφάνισή τους”.
“Η εκτίμηση είναι ότι, αν καταστείλουν (τις φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις), θα δώσουν φωνή σε αυτούς που θα μπορούσαν να πουν: ‘τι γίνεται με την κακή διαχείριση, με τη σκληρότητα, την απουσία κράτους δικαίου, την ανεργία, το ψωμί και το νερό κτλ;’”, εκτιμά.
Απορρίπτοντας την ιδέα ενός ενιαίου “αραβικού δρόμου”, επισημαίνει ότι οι πολίτες των αραβικών χωρών είναι σε μεγάλο βαθμό αποκομμένοι από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Το μόνο που τους μένει είναι να εκφράσουν “τα συναισθήματά τους” για τον πόλεμο.
Οι αρχές “έχουν αποφασίσει ότι το να επιτρέψουν τις διαδηλώσεις εκτονώνει την ένταση και είναι πιο ασφαλές”, σημειώνει ο Ίμπις.
Όταν απαγορεύονται οι κινητοποιήσεις, η στήριξη προς τους Παλαιστίνιους παίρνει άλλες μορφές.
Στην Αίγυπτο, την πρώτη αραβική χώρα που υπέγραψε ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ το 1979 και όπου οι διαδηλώσεις διαλύθηκαν γρήγορα πέρυσι, έχει ξεκινήσει εκστρατεία μποϊκοτάζ των εταιρειών που θεωρείται ότι πρόσκεινται στο Ισραήλ.
“Η Παλαιστίνη δεν είναι υπόθεση μόνο των Παλαιστίνιων”, τονίζουν οι δημιουργοί μιας εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, που έχουν κατεβάσει περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι και η οποία τους επιτρέπει να σκανάρουν τα προϊόντα προκειμένου να ελέγξουν αν προέρχονται από αυτές τις εταιρείες.
“Θα έλεγα ότι είναι μάλλον προφανές ότι (αυτή η ενέργεια) δεν έχει επιπτώσεις”, σχολιάζει ο Φαμπιάνι.
“Αλλά υπάρχουν γενιές που μεγάλωσαν μετά την Αραβική Άνοιξη, οι οποίες δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να εκφράσουν ελεύθερα την άποψή τους και οι οποίες μόλις συνειδητοποιούν τα πολιτικά ζητήματα μέσω του παλαιστινιακού σκοπού”.
“Το ερώτημα που τίθεται είναι αν σε πέντε ή δέκα χρόνια θα δούμε να αναδύονται σε αυτές τις χώρες νέες πολιτικές γενιές”, προσθέτει.
Στο μεταξύ η έκφραση είναι κάποιες φορές πιο ελεύθερη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου το hashtag στα αραβικά “δεν θα ξεχάσουμε” παραμένει δημοφιλές.
