Σε μια ιστορική απόφαση για τα πνευματικά δικαιώματα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, αμερικανικό δικαστήριο έκρινε ότι η εκπαίδευση συστημάτων AI με προστατευμένο περιεχόμενο δεν συνιστά «θεμιτή χρήση». Η απόφαση αυτή αναμένεται να αξιοποιηθεί από δημιουργούς που προσφεύγουν κατά μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών.
Συγκεκριμένα, το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι μια πρώην ανταγωνιστική εταιρεία της Thomson Reuters δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το περιεχόμενο της τελευταίας για τη δημιουργία μιας νομικής πλατφόρμας βασισμένης στην τεχνητή νοημοσύνη. Αυτή η υπόθεση μπορεί να αποτελέσει νομικό προηγούμενο σε παρόμοιες διαμάχες σχετικά με τη νομιμότητα της χρήσης προστατευμένου περιεχομένου για την εκπαίδευση ΑΙ συστημάτων.
Ο ομοσπονδιακός δικαστής των ΗΠΑ, ο Στέφανος Μπίμπας, απέρριψε το επιχείρημα της Ross Intelligence ότι καλύπτεται από την εξαίρεση της «θεμιτής χρήσης» στον νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων. Η απόφαση αυτή ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί ως νομικό όπλο από δημιουργούς που στρέφονται κατά εταιρειών τεχνολογίας στο Χόλιγουντ, αν και η υπόθεση δεν αφορά τη δημιουργία νέου περιεχομένου από ΑΙ.
«Η πρωτοτυπία είναι θεμελιώδες στοιχείο των πνευματικών δικαιωμάτων», σημείωσε ο δικαστής στην απόφασή του.
Λίγο μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης, η Concord Music Group ζήτησε από τον ομοσπονδιακό δικαστή που επιβλέπει τη μήνυσή της κατά της Anthropic (της ΑΙ εταιρείας που ανήκει στην Amazon) για τη χρήση στίχων τραγουδιών στην εκπαίδευση του Claude, να λάβει υπόψη του την εν λόγω απόφαση.
Η υπόθεση που μπορεί να αλλάξει το νομικό τοπίο
Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκεται μια νομική ερευνητική πλατφόρμα της Thomson Reuters, στην οποία οι χρήστες πληρώνουν για πρόσβαση σε δικαστικές αποφάσεις, νομοθεσία, νομικά άρθρα και κανονισμούς. Ένα από τα βασικά στοιχεία της είναι τα "headnotes", περιλήψεις που συνοψίζουν κρίσιμα νομικά σημεία – και είναι κατοχυρωμένες με πνευματικά δικαιώματα.
Η Ross, μια startup τεχνητής νοημοσύνης που υποστηριζόταν από το Y Combinator, χρησιμοποίησε μια μορφή αυτών των headnotes για την εκπαίδευση ενός ανταγωνιστικού συστήματος νομικής έρευνας, αφού η Thomson Reuters αρνήθηκε να της παραχωρήσει άδεια χρήσης.
Το σημαντικό στοιχείο που διαφοροποιεί αυτή την υπόθεση από άλλες αγωγές κατά της OpenAI, της Meta και της Anthropic, είναι ότι υπήρχε ένας ενδιάμεσος φορέας που επεξεργάστηκε το προστατευμένο περιεχόμενο πριν αυτό χρησιμοποιηθεί για εκπαίδευση AI. Αντίθετα, σε άλλες υποθέσεις οι δημιουργοί κατηγορούν τις εταιρείες για μαζική αντιγραφή υλικού.
Σύμφωνα με την απόφαση, η Ross πιθανώς παραβίασε τα πνευματικά δικαιώματα σε περισσότερα από 2.200 headnotes. Για τον καθορισμό των αποζημιώσεων, οι ένορκοι θα κληθούν να αποφανθούν αν ορισμένα από τα copyrights της Thomson Reuters έχουν λήξει.
Η δημιουργικότητα ως κριτήριο προστασίας
Ένα από τα κρίσιμα σημεία της υπόθεσης ήταν αν τα headnotes συνιστούν πρωτότυπα έργα προστατευόμενα από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο δικαστής Μπίμπας, αν και το 2023 είχε εκδώσει μια αρχική απόφαση υπέρ της Ross (η οποία όμως αποσύρθηκε πριν τη δίκη), αυτή τη φορά συντάχθηκε με την Thomson Reuters. «Οι headnotes εισάγουν δημιουργικότητα, καθώς αποστάζουν, συνθέτουν ή εξηγούν ένα δικαστικό σκεπτικό», τόνισε.
«Περισσότερο από αυτό, κάθε headnote αποτελεί ένα ξεχωριστό, κατοχυρωμένο έργο», συνέχισε ο δικαστής. «Αυτό έγινε σαφές όταν παρομοίασα την κρίση του δικηγόρου που τα συντάσσει με εκείνη ενός γλύπτη. Ένα ακατέργαστο κομμάτι μαρμάρου, όπως μια δικαστική απόφαση, δεν υπόκειται σε copyright. Όμως, ένας γλύπτης δημιουργεί ένα έργο τέχνης επιλέγοντας τι θα αφαιρέσει και τι θα διατηρήσει. Και αυτό το έργο είναι προστατευόμενο».
Μήνυμα προς τις εταιρείες AI
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της απόφασης είναι η απόρριψη του επιχειρήματος περί «θεμιτής χρήσης», που θα μπορούσε να επιτρέψει την αξιοποίηση προστατευμένου υλικού για τη δημιουργία νέου περιεχομένου, εφόσον αυτό είναι «μετασχηματιστικό». Ο δικαστής τόνισε ότι η Ross είχε κερδοσκοπικό σκοπό από τη χρήση των headnotes της Thomson Reuters, κάτι που «δεν ευνοεί τη θεμιτή χρήση».
«Ακόμα και αν λάβουμε υπόψη όλα τα δεδομένα υπέρ της Ross, στόχος της ήταν να ανταγωνιστεί το Westlaw (τη νομική βάση δεδομένων της Thomson Reuters), δημιουργώντας ένα υποκατάστατο προϊόν. Και δεν έχει σημασία αν η Thomson Reuters χρησιμοποιεί τα ίδια δεδομένα για την εκπαίδευση δικών της εργαλείων νομικής έρευνας – το πλήγμα στη δυνητική αγορά δεδομένων εκπαίδευσης AI αρκεί».
Το δικαστήριο αναφέρθηκε πολλές φορές στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ στην υπόθεση Andy Warhol Foundation for the Visual Arts εναντίον Goldsmith, η οποία περιόρισε την έννοια της «θεμιτής χρήσης». Εκεί, το Δικαστήριο έκρινε ότι, το αν ένα έργο έχει μετασχηματιστεί αρκετά ώστε να ξεφεύγει από την προστασία του copyright, πρέπει να σταθμίζεται σε σχέση με τη «εμπορική του χρήση».
Με βάση αυτή τη λογική, δημιουργοί σε διάφορους κλάδους ισχυρίζονται ότι οι AI εταιρείες θα μπορούσαν απλώς να αδειοδοτήσουν το περιεχόμενο, αντί να το χρησιμοποιούν χωρίς άδεια, υπονομεύοντας την αγορά των έργων τους.
Σύμφωνα με δικηγόρους που παρακολουθούν σχετικές υποθέσεις, η απόφαση θα αποτελέσει σημαντικό όπλο για καλλιτέχνες και δημιουργούς περιεχομένου που προσπαθούν να δικαιωθούν έναντι των εταιρειών γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, καθώς καθιστά σαφές, ότι η χρήση προστατευμένου υλικού για την εκπαίδευση AI δεν μπορεί να θεωρείται αυτομάτως θεμιτή χρήση.
Το αν αυτή η νομική αρχή θα επικρατήσει, παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα διακυβεύματα για την εξέλιξη και τη νομιμοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης.
