Αυστηρές εντολές για επιτάχυνση του βηματισμού των υπουργών στην υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας έδωσε σήμερα ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στον απόηχο των αυστηρών παρατηρήσεων που δέχθηκε από την Κομισιόν η Αθήνα, με την προειδοποίηση ότι θα απαιτηθούν περισσότερες προσπάθειες για να ολοκληρωθεί έγκαιρα το σχέδιο επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η Κομισιόν επισήμανε, στην τελευταία έκθεση Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην υλοποίηση των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης. Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων,
- Στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRP), η Ελλάδα δρομολόγησε σημαντικά μέτρα πολιτικής που αναμένεται να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Το RRP προβλέπει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και τη φορολογία, τη δικαιοσύνη, την αγορά εργασίας, τη διαχείριση αποβλήτων και υδάτων, τα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ελλάδα έχει επίσης πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στην ενεργειακή ανακαίνιση κτιρίων, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και στην ψηφιακή και πράσινη αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της.
- Η εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας βρίσκεται σε εξέλιξη, ωστόσο η έγκαιρη ολοκλήρωσή του θα απαιτήσει περαιτέρω προσπάθειες. Η Ελλάδα έχει υποβάλει τέσσερα αιτήματα πληρωμών, τα οποία αντιστοιχούν σε 87 ορόσημα και στόχους του σχεδίου και οδηγούν σε συνολική εκταμίευση 14,88 δισ. ευρώ στις 28 Δεκεμβρίου 2023.
- Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα του σχεδίου, καθώς και οι προκλήσεις που συνδέονται με την ικανότητα απορρόφησης, απαιτούν επιτάχυνση των επενδύσεων και αντιμετώπιση των κινδύνων καθυστερήσεων, με παράλληλη ενίσχυση των διοικητικών ικανοτήτων ώστε να διασφαλιστεί ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις μπορούν να ολοκληρωθούν εγκαίρως. Οι ελληνικές αρχές έχουν θεσπίσει μέτρα για τη βελτίωση της εφαρμογής και την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας, ενώ το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας περιλαμβάνει περαιτέρω ειδικά μέτρα που αναμένεται να συμβάλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Οι τρεις «πληγές»
Οι προκλήσεις ειδικά για την Ελλάδα περιλαμβάνουν:
- Χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση νομικών αξιώσεων κατά διαδικασιών δημόσιων συμβάσεων που ενέχουν τον κίνδυνο καθυστερήσεων στην προγραμματισμένη ημερομηνία ολοκλήρωσης των επενδύσεων μετά τον Αύγουστο του 2026.
- Αργή μεταβίβαση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.
- Ανεπαρκή συντονισμό, που είναι ιδιαίτερα εμφανής όσον αφορά τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που καλύπτουν τομείς πολιτικής που υπερβαίνουν τις αρμοδιότητες ενός μόνο υπουργείου. Η συστηματική συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών παραμένει ουσιώδης για τη διασφάλιση ευρείας οικειοποίησης, για την επιτυχή υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει υποβάλει το τέταρτο αίτημά της για αποδέσμευση κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, για το οποίο έχει πάρει προκαταρκτική έγκριση από την Κομισιόν, αλλά ακόμη συνεχίζεται η επαλήθευση των στοιχείων της ελληνικής πλευράς, πριν δοθεί η οριστική έγκριση. Το πλάνο προβλέπει ότι θα πρέπει το τέταρτο τρίμηνο του έτους να υποβληθεί το πέμπτο αίτημα πληρωμής για επιδοτήσεις 1,55 δισ. και δάνεια 2,5 δισ., κάτι που σημαίνει ότι θα υπάρξει ένας... συνωστισμός από προαπαιτούμενα, που αφορούν τους τομείς ευθύνης πολλών υπουργείων, τα οποία θα πρέπει να εκπληρωθούν. Συνολικά, τα ορόσημα του ελληνικού σχεδίου ξεπερνούν τα 370.
Η Κομισιόν, μάλιστα, «έσφιξε τα λουριά» στην κυβέρνηση, όσον αφορά τις απαιτήσεις ενημέρωσης για την πορεία εκπλήρωσης των προαπαιτούμενων δράσεων και σε ορισμένες περιπτώσεις ζητά συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ζητά αποδείξεις ότι η κυβέρνηση δεν έχει αντιστρέψει μεταρρυθμίσεις που προώθησε και με βάση τις οποίες εγκρίθηκαν πληρωμές του Ταμείου Ανάκαμψης.
Μητσοτάκης: Πολύ αυστηρά τα ορόσημα
Μιλώντας στο υπουργικό συμβούλιο, ο πρωθυπουργός φάνηκε να έχει λάβει υπόψη του αυτά τα σοβαρά προβλήματα. Τόνισε στους υπουργούς ότι «υπάρχουν πολύ συγκεκριμένα και αυστηρά ορόσημα τα οποία πρέπει να τηρηθούν, αλλά νομίζω ότι είναι καλό, σε επίπεδο Υπουργικού Συμβουλίου, να έχετε όλες και όλοι μια συνολική εικόνα για την πρόοδο των διαδικασιών του Ταμείου Ανάκαμψης, ώστε να γνωρίζετε και ακόμα καλύτερα τη σημασία της επίτευξης των ατομικών οροσήμων για τη συλλογική πρόοδο αυτού του πολύ σημαντικού χρηματοδοτικού εργαλείου».
Και επισήμανε την ανάγκη να υλοποιηθεί σωστό το πρόγραμμα, ώστε να ενισχυθεί η επιχειρηματολογία της Ελλάδας και των άλλων χωρών του Νότου για μονιμοποίηση του μηχανισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, απέναντι στις ενστάσεις από τις χώρες του Βορρά.
Όπως τόνισε, «όσο πιο επιτυχημένη συνολικά είναι η απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, με μετρήσιμα αποτελέσματα τα οποία θα υποστηρίζουν την ανάπτυξη, τη βελτίωση των υποδομών, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, τη μείωση των ανισοτήτων, τόσο πιο πολύ θα ενισχύεται και η επιχειρηματολογία μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν πρέπει να είναι απλά ένα μοναδικό εργαλείο το οποίο δημιουργήθηκε μετά τον κορονοϊό, αλλά μπορεί να αποκτήσει και διάδοχο κάποια στιγμή στο μέλλον.
Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει όχι μόνο η Ελλάδα, όλες οι χώρες να αποδείξουν σε αυτούς οι οποίοι είναι πιο "φειδωλοί" με αποφάσεις που εμπλέκουν την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά στη χρηματοδότηση τέτοιων πρωτοβουλιών, ότι πράγματι τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να πιάνουν ουσιαστικά τόπο. Γι’ αυτό και νομίζω ότι έχουμε όλοι μία υποχρέωση να ενισχύσουμε τη δουλειά την οποία κάνει ο κ. Παπαθανάσης, ώστε να μην έχουμε καθυστερήσεις και να υλοποιούμε τις μεταρρυθμίσεις και να μπορούμε να είμαστε έτοιμοι απέναντι στα πολλά ορόσημα τα οποία έχουμε ακόμα μπροστά μας».
