Όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε στις 2 Απριλίου τους σαρωτικούς «ανταποδοτικούς» δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα, προκάλεσε σοκ στις περισσότερες παγκόσμιες οικονομίες, περιλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ώρα που η ευρωπαϊκή οικονομία προσπαθούσε να εξέλθει από την ενεργειακή κρίση και τον υψηλό πληθωρισμό.
Οκτώ μήνες αργότερα, και αφού έχει μεσολαβήσει η εμπορική συμφωνία ΕΕ–ΗΠΑ στα τέλη Ιουλίου, το κλίμα στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί σημαντικά. Οι ανησυχίες πλέον στρέφονται λιγότερο στις επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών και περισσότερο στη ραγδαία αύξηση των εισαγωγών από την Κίνα, η οποία διευρύνει το εμπορικό έλλειμμα με τον ασιατικό γίγαντα.
Οικονομική ανάκαμψη στην Ευρωζώνη – Εξαγωγές με απρόσμενη δύναμη
Παρά τους αρχικούς φόβους, η οικονομική ανάκαμψη της Ευρωζώνης συνεχίζεται με ταχύτερο ρυθμό από τις προ-δασμών προβλέψεις. Οι εξαγωγές ανέκαμψαν στο τρίτο τρίμηνο, μετά τη φυσιολογική κάμψη του δεύτερου, όταν οι αμερικανικές επιχειρήσεις είχαν επιταχύνει τις παραγγελίες τους για να προλάβουν τις αυξήσεις των δασμών.
Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι:
-
Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αυξήθηκε 1,4% το γ’ τρίμηνο 2025 (έναντι 1,3% στο δ’ τρίμηνο 2024).
-
Οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν 15,4% τον Σεπτέμβριο.
-
Το εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ διευρύνθηκε, παρά την ενισχυμένη ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου.
Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου–Σεπτεμβρίου:
-
οι ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ αυξήθηκαν 9,4%,
-
ενώ για την Ελλάδα, οι εξαγωγές προς την αμερικανική αγορά ενισχύθηκαν κατά 1,7%, σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων.
Συνολικά, η αξία των ελληνικών εξαγωγών (χωρίς καύσιμα) αυξήθηκε 2,7% στο διάστημα Ιανουαρίου–Οκτωβρίου, ενώ το εμπορικό έλλειμμα της χώρας περιορίστηκε κατά 6%.
Γιατί οι ευρωπαϊκές εξαγωγές είναι ανθεκτικές
Η ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών εξαγωγών εξηγείται από τρεις βασικούς παράγοντες:
-
Η εμπορική συμφωνία ΕΕ–ΗΠΑ, που περιόρισε τους δασμούς στο 15% αντί του 20% ή ακόμη και 25% που είχε απειλήσει ο Τραμπ, δίνοντας στην Ευρώπη πλεονέκτημα έναντι ανταγωνιστών που χτυπήθηκαν σκληρότερα.
-
Οι παράλληλες εμπορικές συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τρίτες χώρες, που άνοιξαν εναλλακτικές αγορές.
-
Οι ανάγκες της αμερικανικής οικονομίας, η οποία δεν μπορούσε άμεσα να υποκαταστήσει τις εισαγωγές από την ΕΕ.
Το πραγματικό πρόβλημα: Η εκτίναξη των κινεζικών εισαγωγών
Τη στιγμή που οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ δείχνουν δυναμική, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μία πολύ πιο δύσκολη πρόκληση: την κατακόρυφη αύξηση των κινεζικών εξαγωγών προς την ΕΕ.
Σύμφωνα με τα κινεζικά τελωνεία:
-
οι εξαγωγές προς την ΕΕ αυξήθηκαν 14,8% τον Νοέμβριο σε ετήσια βάση,
-
πολύ υψηλότερα από την αύξηση των συνολικών εξαγωγών της Κίνας.
Οι εισαγωγές αυτές αφορούν πλέον προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και μεγάλης αξίας, όπως:
-
ηλεκτρονικές συσκευές
-
αυτοκίνητα
-
βιομηχανικά ρομπότ
-
ημιαγωγούς
Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς την Κίνα εξασθενούν, οδηγώντας το εμπορικό έλλειμμα ΕΕ–Κίνας σε νέο ιστορικό ρεκόρ, που αναμένεται να ξεπεράσει κατά πολύ τα περσινά περίπου 300 δισ. ευρώ.
Η Κίνα κερδισμένη του εμπορικού πολέμου;
Παρά τις πιέσεις που δέχθηκε από τις ΗΠΑ, η Κίνα:
-
κατέγραψε πλεόνασμα–ρεκόρ άνω του 1 τρισ. δολαρίων στο 11μηνο Ιανουαρίου–Νοεμβρίου,
-
ενίσχυσε τις εξαγωγές της προς περιοχές που δεν επέβαλαν υψηλούς δασμούς,
-
αξιοποίησε την ανατίμηση του ευρώ για να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της στην Ευρώπη.
Οι κινήσεις αντίδρασης ήδη ξεκινούν:
-
το Μεξικό ανακοίνωσε δασμούς έως 50% σε κινεζικά προϊόντα,
-
ο Εμανουέλ Μακρόν φέρεται να απείλησε τον Σι Τζινπίνγκ με αντίμετρα από την ΕΕ,
-
το ΔΝΤ προειδοποίησε την Κίνα ότι πρέπει να στηρίξει περισσότερο την εγχώρια ζήτηση και όχι τα πλεονάσματα.
Ωστόσο, η Κίνα διαθέτει ένα κρίσιμο πλεονέκτημα: ελέγχει τη μεγαλύτερη παραγωγή σπάνιων γαιών παγκοσμίως, στρατηγικών υλικών απαραίτητων για ηλεκτρονικά, μπαταρίες και «πράσινες» τεχνολογίες — περιορίζοντας την ικανότητα αντίδρασης τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ.
Πάντως ο εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ με την Κίνα αποδεικνύεται ότι είχε λιγότερο ορατές επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές εξαγωγές απ’ ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Ωστόσο, η Ευρώπη βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια διαφορετική, μεγαλύτερη πρόκληση: την επιθετική επέλαση των κινεζικών εξαγωγών, που διευρύνει το εμπορικό έλλειμμα και επαναφέρει στο προσκήνιο το ερώτημα της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.
