Συναγερμό για τα «φέσια» του ευρύτερου δημόσιου τομέα έχει σημάνει το υπουργείο Οικονομικών, καθώς οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των φορέων του Δημοσίου έχουν αυξηθεί φέτος κατά 21% -από 2,31 σε 2,8 δισ. ευρώ μεταξύ Δεκεμβρίου 2024 και Ιουλίου 2025.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έχει αρχίσει ειδική έρευνα για να εντοπίσει τους φορείς που καθυστερούν τις πληρωμές και να τους... κρεμάσει στα μανταλάκια, δημοσιοποιώντας τα σχετικά στοιχεία. Ωστόσο, στην πραγματικότητα δεν φαίνεται ότι είναι απαραίτητη ειδική έρευνα, αφού είναι ήδη γνωστό -και το έχει επισημάνει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή- ότι η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών αποδίδεται στις καθυστερήσεις πληρωμών από τον τομέα της υγείας.
Μάλιστα, η Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), που δημιουργήθηκε ακριβώς για να μπει τάξη στις πληρωμές προμηθευτών του τομέα της υγείας, φαίνεται ότι αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στο έργο της και αναδεικνύεται με διαφορά ως ο δημόσιος φορέας με τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις πληρωμών, καθώς οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις (καθυστέρηση άνω των 90 ημερών) είχαν ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ στο τέλος Ιουλίου.
Όπως σημείωνε το ΓΠΚΒ στην τελευταία έκθεσή του, η αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προέρχεται κυρίως από την Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ - κατηγορία Νοσοκομεία) και έχει σχέση με την πραγματοποίηση των αγορών του φαρμάκου κεντρικά από την ΕΚΑΠΥ (ξεκίνησε σταδιακά από το β’ εξάμηνο του 2023) για λογαριασμό των νοσοκομείων.
Η ΕΚΑΠΥ έχει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις 515 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο του 2025 παρουσιάζοντας αύξηση 390 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2024 ύψους 126 εκατ. ευρώ, ενώ τον Ιούλιο του 2024 εμφάνιζε ληξιπρόθεσμα 86 εκατ. ευρώ (δεν είχε ληξιπρόθεσμα τον Δεκέμβριο 2023).
Επίσης, ο συμψηφισμός των εκπτώσεων clawback/rebate γίνεται από την ΕΚΑΠΥ και όχι από τα νοσοκομεία και υπάρχει μία καθυστέρηση ως προς το
α’ εξάμηνο του 2024. Αν συνυπολογίσουμε και το ληξιπρόθεσμο μέρος των απαιτήσεων των εκπτώσεων clawback/rebate (δηλαδή αφαιρούμε από τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις νοσοκομείων - ΕΚΑΠΥ το ληξιπρόθεσμο μέρος των απαιτήσεων από τις εκπτώσεις) η αύξηση εμφανίζεται μικρότερη δηλαδή έχουμε αύξηση των καθαρών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων τον Ιούλιο 2025 σε σχέση με τον Δεκ. 2024 303 εκατ. ευρώ περίπου που είναι ισόποση με την αύξηση της αντίστοιχης περιόδου του 2024 (Ιούλιο 24 με Δεκ. 23).
Ανοικτή «πληγή»
Οι καθυστερήσεις πληρωμών από τον τομέα της υγείας -και κυρίως από τα νοσοκομεία- ήταν μόνιμη πηγή «πονοκεφάλων» στο υπουργείο Οικονομικών σε όλη τη διάρκεια εφαρμογής των μνημονίων και συνεχώς επισημαίνονταν με έμφαση από την Κομισιόν στις εκθέσεις για την Ελλάδα.
Για να ξεπερασθεί το πρόβλημα, η κυβέρνηση δημιούργησε την Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας, ως κεντρικό φορέα που έχει αναλάβει τον συντονισμό και τη διενέργεια κεντρικών προμηθειών, παραλαβής, αποθήκευσης και διανομής προϊόντων, υλικών και υπηρεσιών υγείας για το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) στην Ελλάδα.
Ο κύριος σκοπός της ΕΚΑΠΥ είναι η εξοικονόμηση πόρων και η αποτελεσματικότερη διαχείριση των προμηθειών στον τομέα της υγείας μέσω κεντρικών διαγωνισμών, καθώς και ο έλεγχος της ανάλωσης υλικών και η διαχείριση της φαρμακευτικής δαπάνης των νοσοκομείων (όπως ο υπολογισμός του clawback).
Παρότι η ΕΚΑΠΥ δημιουργήθηκε για να επιταχυνθούν όλες οι διαδικασίες, από τους διαγωνισμούς ως την πληρωμή των προμηθευτών, φαίνεται ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο μεγάλο φόρτο των καθηκόντων της και οι καθυστερήσεις πληρωμών αυξάνονται αντί να μειώνονται. Έτσι το συνολικό πρόβλημα των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ΕΣΥ παραμένει, εγείροντας ερωτήματα για την πλήρη επίτευξη του στόχου της ΕΚΑΠΥ.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές (χρέη των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τους) οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, που δεν είναι αποκλειστική ευθύνη της ΕΚΑΠΥ, αλλά συνολικά του συστήματος. Παρατηρούνται συνεχείς υπερβάσεις του προϋπολογισμού των νοσοκομείων, με τη φαρμακευτική δαπάνη να ξεφεύγει των ορίων, ενώ η διαδικασία εκκαθάρισης των δαπανών και ο συμψηφισμός των υποχρεώσεων (π.χ. μέσω clawback) είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα.
Αναφέρονται περιπτώσεις όπου διοικήσεις νοσοκομείων καθυστερούν την αποπληρωμή οφειλών, ακόμη και όταν διαθέτουν αποθεματικά, για να εμφανίζουν περιορισμό δαπανών, ενώ τίθενται συχνά και θέματα πιθανής κακοδιαχείρισης. Από την πλευρά τους, πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών τονίζουν ότι αυτές οι διοικητικές αρρυθμίες οδηγούν στη διόγκωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, παρά το γεγονός ότι το υπουργείο εκταμιεύει τα απαιτούμενα ποσά και αυτά εγγράφονται στο δημόσιο χρέος.
