Φραγμούς στις κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων από την Εφορία με συνοπτικές διαδικασίες που παραβιάζουν τα δικαιώματα των οφειλετών βάζουν τα δικαστήρια, επιβάλλοντας στις φορολογικές αρχές να ενημερώνουν έγκαιρα και σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων τον φορολογούμενο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αμυνθεί με νομικά μέσα.
Πρόσφατη δικαστική απόφαση του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Κορίνθου (αριθμός 244/2025) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα προστασίας των δικαιωμάτων των οφειλετών έναντι του Δημοσίου, στο πλαίσιο της αναγκαστικής είσπραξης χρεών.
Η απόφαση εστιάζει στην ανακοπή κατά Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) και κρίνει ως άκυρες τις πράξεις ταμειακής βεβαίωσης και κατάσχεσης, λόγω της μη προηγούμενης κοινοποίησης της ατομικής ειδοποίησης στον οφειλέτη.
Το αντικείμενο της δικαστικής απόφασης
Η υπόθεση αφορά μια οφειλέτρια που άσκησε ανακοπή κατά του Ελληνικού Δημοσίου, εκπροσωπούμενου από την Προϊσταμένη της Δ.Ο.Υ. Κορίνθου. Η ανακοπή στρεφόταν κατά αναγκαστικής κατάσχεσης εις χείρας τρίτου, η οποία είχε επιβληθεί σε τραπεζικό της λογαριασμό, καθώς και κατά της ατομικής ειδοποίησης καταβολής-υπερημερίας που είχε εκδοθεί για την είσπραξη διαφόρων φορολογικών οφειλών.
Οι οφειλές αυτές ήταν παλαιές, χρονολογούμενες από το 1983 έως το 2019, και αφορούσαν τόσο προσωπικά χρέη της ανακόπτουσας (όπως ΕΝΦΙΑ) όσο και χρέη που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα της.
Η οφειλέτρια ισχυρίστηκε ότι δεν είχε ενημερωθεί εγκαίρως και νομοτύπως για την ύπαρξη αυτών των χρεών και ότι η πρώτη φορά που έλαβε γνώση της κατάσχεσης ήταν όταν επισκέφθηκε την τράπεζα. Το Δικαστήριο έκανε δεκτό τον ισχυρισμό αυτό και ακύρωσε τις προσβαλλόμενες πράξεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η πρακτική της Εφορίας, να προχωρά με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς προηγούμενη ενημέρωση του φορολογούμενου σε κατασχέσεις λογαριασμών είναι αρκετά διαδεδομένη.
Νομικό πλαίσιο και σκεπτικό της απόφασης
Η απόφαση βασίστηκε σε μια συστηματική ερμηνεία των διατάξεων του ΚΕΔΕ (Ν.Δ. 356/1974) και του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ, Ν. 4174/2013). Το Δικαστήριο εξέτασε τη χρονική σειρά των οφειλών, καθώς το νομικό πλαίσιο έχει αλλάξει μετά την 1η Ιανουαρίου 2014.
Το κεντρικό σημείο του σκεπτικού είναι η αναγκαιότητα της κοινοποίησης της ατομικής ειδοποίησης στον οφειλέτη. Σύμφωνα με το άρθρο 47 παρ. 1 του ΚΦΔ, πριν τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου αναγκαστικής εκτέλεσης (όπως η κατάσχεση), η Φορολογική Διοίκηση υποχρεούται να κοινοποιήσει στον φορολογούμενο την ατομική ειδοποίηση. Αυτή η πράξη δεν είναι απλώς μια τυπική ενέργεια, αλλά αποτελεί την μοναδική εκτελεστή πράξη που εκδίδεται στο αρχικό στάδιο της διαδικασίας είσπραξης.
Η κοινοποίηση της ειδοποίησης δεν είναι απλώς μια ενημέρωση, αλλά ένα ουσιώδες στάδιο δικονομικής προστασίας του οφειλέτη. Δίνει τη δυνατότητα στον οφειλέτη:
- Να λάβει πλήρη γνώση των οφειλών του (ύψος, αιτία, προσαυξήσεις).
- Να ασκήσει τα ένδικα βοηθήματα που του παρέχει ο νόμος (π.χ. ανακοπή κατά των ταμειακών βεβαιώσεων, ρύθμιση οφειλών).
- Να εξοφλήσει το χρέος ή να το ρυθμίσει πριν επιβληθούν μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, αποφεύγοντας έτσι δυσμενείς συνέπειες.
Η μη κοινοποίηση της ειδοποίησης στερεί από τον οφειλέτη αυτό το στάδιο προστασίας, καθιστώντας την επακόλουθη πράξη εκτέλεσης (την κατάσχεση) άκυρη, όπως έκρινε το δικαστήριο.
Ερμηνεία του Άρθρου 47 παρ. 2 του ΚΦΔ
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο έκανε μια ιδιαίτερα σημαντική ερμηνεία της παραγράφου 2 του άρθρου 47 ΚΦΔ, η οποία αναφέρει ότι δεν απαιτείται η κοινοποίηση ατομικής ειδοποίησης για την επιβολή κατάσχεσης σε χρηματικά ποσά στα χέρια τρίτου.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι αυτή η διάταξη έχει τελολογική συστολή. Δηλαδή, δεν καταργεί πλήρως την υποχρέωση για κοινοποίηση, αλλά απλώς διευκρινίζει ότι δεν απαιτείται μια πρόσθετη, ενδιάμεση κοινοποίηση ειδικά για την κατάσχεση, εφόσον έχει ήδη προηγηθεί η βασική κοινοποίηση της ατομικής ειδοποίησης.
Στην προκειμένη περίπτωση, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν είχε προηγηθεί καθόλου κοινοποίηση της ατομικής ειδοποίησης. Συνεπώς, η κατάσχεση ήταν μη νόμιμη, καθώς η οφειλέτρια δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να ενημερωθεί και να αντιδράσει πριν δεσμευθούν τα χρήματά της.
Η απόφαση ΜονΔΠρΚορίνθου 244/2025, όπως αναφέρουν νομικοί, είναι κομβική για την προστασία των φορολογουμένων. Επιβεβαιώνει την κρίσιμη σημασία της νομότυπης και έγκαιρης ενημέρωσης του οφειλέτη από τη Φορολογική Διοίκηση. Αποδεικνύει ότι η Διοίκηση δεν μπορεί να προχωρήσει σε μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως οι κατασχέσεις, χωρίς να έχει προηγουμένως δώσει στον οφειλέτη την ευκαιρία να λάβει γνώση του χρέους του και να ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά του.
Με την απόφαση αυτή, το Δικαστήριο ενισχύει την αρχή της νομιμότητας και της ορθής διοικητικής διαδικασίας, προστατεύοντας τον πολίτη από αιφνιδιαστικά και μη νόμιμα μέτρα του Δημοσίου.
