Λύνεται αύριο το μυστήριο για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές για το κοίτασμα αντιμονίου στη Χίο, την ώρα που στην παγκόσμια αγορά επικρατεί... παροξυσμός για το σπάνιο μέταλλο, καθώς υπάρχει πρωτοφανής έλλειψη, η τιμή του έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί σε ένα χρόνο και τώρα αναμένεται να εκτιναχθεί η ζήτηση του από την αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Αύριο, 10 Μαρτίου, είναι η καταληκτική ημερομηνία που έχει ορίσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να υποβάλουν τις μη δεσμευτικές προσφορές τους οι ενδιαφερόμενοι για την έρευνα και εκμετάλλευση μεταλλευτικών ορυκτών και πιο συγκεκριμένα αντιμονίου, σε περιοχή της Βόρειας Χίου.
Ο διαγωνισμός έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία της Χίου, ενώ μυστήριο καλύπτει την ταυτότητα των ενδιαφερόμενων επενδυτών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το υπουργείο προκηρύσσει διαγωνισμούς κατόπιν εκδήλωσης ενδιαφέροντος από κάποια εταιρεία, αλλά στην περίπτωση της Χίου ο πραγματικός επισπεύδων κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει αποκαλυφθεί.
Η εκδήλωση ενδιαφέροντος που προκάλεσε τον διαγωνισμό έγινε από μια εταιρεία που έχει ιδρυθεί το 2006 στη Γαλλία, τη Waste & Water., η οποία όμως δεν έχει την παραμικρή επαφή με τον μεταλλευτικό κλάδο, αφού ειδικεύεται, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της, στην ταχεία πρόοδο της δευτερογενούς βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων.
Το γεγονός αυτό έχει εξάψει τη φαντασία πολλών, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου το αντιμόνιο είναι πιο περιζήτητο από κάθε άλλη εποχή και οι κυβερνήσεις της Δύσης πασχίζουν να βρουν τρόπους απεξάρτησης από την Κίνα, που επιβάλλει όλο και περισσότερους περιορισμούς στις εξαγωγές.
Σε αυτό το περιβάλλον, ουδείς μπορεί να αποκλείσει την εμφάνιση στον διαγωνισμό κάποιας μεγάλης μεταλλευτικής εταιρείας, κατά μόνας ή σε κοινοπραξία με τη Waste & Water. Από την άλλη, δεν μπορεί να αποκλεισθεί και το ενδεχόμενο ενός φιάσκου στον διαγωνισμό, δηλαδή να μην εμφανισθούν ενδιαφερόμενοι ή να προσέλθουν... απίθανες εταιρείες χωρίς εχέγγυα για σοβαρή προώθηση της έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων.
Προσφυγή στο ΣτΕ
Άλλωστε, ο διαγωνισμός δεν αντιμετωπίζει μόνο τις σφοδρές αντιδράσεις μεγάλης μερίδας κατοίκων της Χίου, που ανησυχούν για τις επιπτώσεις της εκμετάλλευσης στο περιβάλλον και την υγεία τους, αλλά και ένα πολύ σοβαρό νομικό κίνδυνο, μετά την προσφυγή 49 κατοίκων στο Συμβούλιο της Επικρατείας με αίτηση ακύρωσης του διαγωνισμού.
Η δικάσιμος αναμένεται να προσδιορισθεί μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, όταν θα «τρέχουν» οι διαδικασίες της δεύτερης φάσης του διαγωνισμού του ΥΠΕΝ, για την υποβολή δεσμευτικών οικονομικών προσφορών, την επιλογή του αναδόχου και τη σύναψη σύμβασης με το Δημόσιο για έρευνα διάρκειας έως πέντε ετών και εκμετάλλευση του κοιτάσματος για 30 χρόνια, εφόσον κριθεί ότι είναι αξιοποιήσιμο.
Δηλαδή, οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές θα πρέπει να αναλάβουν τον κίνδυνο... ξαφνικού θανάτου του εγχειρήματός τους, αν στην πορεία το ΣτΕ κάνει δεκτή την αίτηση ακύρωσης του διαγωνισμού, η οποία «πατάει» σε δύο βασικά επιχειρήματα:
- Η προκήρυξη, όπως λένε οι προσφεύγοντες, έχει μια σοβαρή αστοχία: ενώ προσδιορίζει τον χώρο έρευνας σε τμήμα εκτάσεως 9,02 km2 του Δημόσιου Μεταλλευτικού Χώρου της Χίου, σε ενσωματωμένο παράρτημα... επταπλασιάζει την έκταση στα 63,32 τ.χλμ. και στον χάρτη που παρατίθεται περιλαμβάνονται ολόκληρα χωριά της Αμανής στη βόρεια Χίο και προστατευόμενη περιοχή Natura.
- Η διαδικασία, σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, δεν περιλαμβάνει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ).
Τι λέει το υπουργείο
Το υπουργείο, πάντως, επιμένει ότι δεν τίθεται θέμα επέκτασης του πεδίου έρευνας πάνω από 9 τ.χλμ. που αναφέρονται στο κυρίως κείμενο της προκήρυξης, ενώ για το θέμα της περιβαλλοντικής μελέτης η γ.γ. Αλεξάνδρα Σδούκου έχει δηλώσει ότι τη ΜΠΕ θα διενεργήσει ο ανάδοχος που θα επιλεγεί από τον διαγωνισμό, ενώ τονίζει ότι, «εάν οι μελέτες δεν είναι σύμφωνες με τα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα θα τις απορρίψουμε».
Το υπουργείο έχει ανακοινώσει ότι «θα εξασφαλίσει τις αυστηρότερες δεσμεύσεις από πλευράς του Αναδόχου για την προστασία του περιβάλλοντος, τη δημιουργία θέσεων εργασίας από τη τοπική κοινωνία, την απόδοση στο Δήμο Χίου ποσοστού από τα πάγια και αναλογικά μισθώματα και ένα συνολικό συμβολαιοποιημένο Πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης».
Και έχει εξηγήσει ότι «προχωρά στην αξιοποίηση του συγκεκριμένου Δημόσιου Μεταλλείου, καθώς το αντιμόνιο (Sb) ανήκει στη λίστα των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών (CRMs) που έχει δημοσιεύσει η ΕΕ. Είναι ένα ορυκτό με ποικίλες χρήσεις, μεταξύ άλλων, στην αμυντική βιομηχανία και στις τεχνολογίες της πράσινης μετάβασης και η χώρα μας είναι μία από τις μόλις δύο χώρες της Ευρώπης (μαζί με την Ιταλία) που κατέχει κοιτάσματα αντιμονίου, πλην όμως αναξιοποίητα μέχρι σήμερα.
Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας θα ενισχύσει την προσπάθεια της χώρας μας και συνολικά της Ε.Ε., να διαφοροποιήσει τις πηγές πρώτων υλών και να ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού».
Διεθνής... πανικός για το αντιμόνιο
Τη διαδικασία του ελληνικού διαγωνισμού παρακολουθούν πολύ στενά όχι μόνο οι Βρυξέλλες, αλλά και η Ουάσιγκτον, καθώς παρατηρείται πρωτοφανής παγκόσμια έλλειψη του μετάλλου, την ώρα που κορυφώνονται οι ανάγκες της αμυντικής βιομηχανίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και στη Γάζα. Καθώς η έλλειψη ποσοτήτων αντιμονίου υπολογίζεται τουλάχιστον στο 1/3 των αναγκών της παγκόσμιας αγοράς, η τιμή του μετάλλου έχει εκτοξευθεί στα ύψη, με άνοδο σχεδόν 300% σε ένα χρόνο (βλ. γράφημα).
Το αντιμόνιο... πέταξε
Η παραγωγή και τα αποθέματα αντιμονίου (στοιχεία 2023)
Η παγκόσμια έλλειψη αντιμονίου ενδέχεται να επιδεινωθεί, σημειώνει το Bloomberg, καθώς οι ΗΠΑ και η Ευρώπη αναπληρώνουν τα αποθέματα πολεμικού εξοπλισμού που χρησιμοποιήθηκαν στην Ουκρανία, όπως αναφέρει η εταιρεία που θα εκμεταλλευθεί ένα από τα ελάχιστα εκτός Κίνας νέα ορυχεία.
Η Larvotto Resources πρόκειται να λειτουργήσει ένα ορυχείο στην Αυστραλία το επόμενο έτος, προσφέροντας μια σπάνια νέα ροή παραγωγής από ένα δυτικό κράτος, όταν στη βιομηχανία αντιμονίου κυριαρχούν η Κίνα και η Ρωσία. Οι τιμές του μετάλλου είναι σχεδόν τετραπλάσιες από ό,τι πριν από ένα χρόνο, αφού το Πεκίνο περιόρισε τις εξαγωγές κρίσιμων υλικών, προκαλώντας έναν αγώνα δρόμου για προμήθειες σε όλες τις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και άμυνας.
Τα κράματα αντιμονίου-μολύβδου χρησιμοποιούνται για την κατασκευή εκρηκτικών, σφαιρών και όπλων. Οι δυτικοί στρατιωτικοί υποστηρικτές της Ουκρανίας έχουν χρησιμοποιήσει τα παλιά αποθέματα που τώρα θα πρέπει να αντικατασταθούν, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Larvotto, Ρον Χικς. «Το αντιμόνιο και ο μόλυβδος θα αντλούνταν από ανακύκλωση παλαιών όπλων, αλλά αυτά έχουν πάει στην πρώτη γραμμή του μετώπου στην Ουκρανία», τονίζει ο Χικς.
Οι στρατιωτικές εφαρμογές παραμένουν ένα μικρό τμήμα της ζήτησης αντιμονίου, στην οποία κυριαρχούν τα επιβραδυντικά καύσης, οι μπαταρίες μολύβδου-οξέος και η χημική βιομηχανία. Εξαιρουμένων των μπαταριών, ο κόσμος χρειάζεται περίπου 120.000 τόνους ετησίως και παράγει μόνο περίπου 80.000 τόνους, όπως επισημαίνει ο Χικς.
Η Κίνα τον Δεκέμβριο απαγόρευσε τις εξαγωγές αντιμονίου, γαλλίου και γερμανίου που προορίζονται για τις ΗΠΑ. Παράλληλα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει τον τερματισμό του πολέμου της Ουκρανίας και η πολιτική του ωθεί τα ευρωπαϊκά έθνη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες -συμπεριλαμβανομένων των πυρομαχικών.
Η Κίνα, η Ρωσία και το Τατζικιστάν παράγουν περίπου το 87% της παγκόσμιας προσφοράς αντιμονίου, σύμφωνα με την Mandalay Resources Corp. η οποία διαχειρίζεται ένα ορυχείο στην Αυστραλία που μετρά μόλις το 2%, ενώ η παραγωγή μειώνεται.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έδωσε τον περασμένο Νοέμβριο την αρχική έγκριση σε ένα προτεινόμενο ορυχείο στο Αϊντάχο, το οποίο χρηματοδοτείται εν μέρει από το υπουργείο Άμυνας για την παραγωγή εγχώριων προμηθειών. Το έργο Grovehill της Larvotto θα είναι το μεγαλύτερο ορυχείο αντιμονίου της Αυστραλίας, παρέχοντας έως και το 7% της παγκόσμιας ζήτησης, σύμφωνα με την εταιρεία.
