Στα ύψη εκτινάχθηκε το πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης το 2024, φθάνοντας το 5,1% του ΑΕΠ, ποσοστό υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο του 2023 (2,4%), σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη αυτής της εντυπωσιακής επίδοσης έπαιξε η ιδιωτικοποίηση της Αττικής Οδού, που «απογείωσε» τα έσοδα από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου, αλλά και τα φορολογικά έσοδα.
Σημειώνεται ότι πρόκειται για ταμειακά στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, τα οποία αποτυπώνουν τα ποσά που μπαίνουν στο ταμείο του κράτους ή δαπανώνται μέσα σε ένα 12μηνο και τα οποία διαφέρουν από τα δημοσιονομικά στοιχεία που παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με βάση τους κοινοτικούς κανόνες.
Εκτός από τη μεγάλη αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος της γενικής κυβέρνησης, στα στοιχεία για το 2024 αποτυπώνεται και μια πολύ μεγάλη αύξηση στο πρωτογενές αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού, το οποίο εμφανίζεται αυξημένο στο 3,7% του ΑΕΠ από 1,7% το 2023, δηλαδή έχει υπερδιπλασιασθεί. Το πλεόνασμα ξεπέρασε θεματικά τον αρχικό στόχο που είχε θέσει το υπ. Οικονομικών και ήταν 2% του ΑΕΠ.
Τα ταμειακά στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού (πηγή: ΤτΕ)
Η θεαματική βελτίωση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, όπως εξηγεί η ΤτΕ, «οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα αυξημένα φορολογικά έσοδα -λόγω των άμεσων φόρων ως αποτέλεσμα τόσο των υψηλότερων επιχειρηματικών κερδών και των αυξημένων μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, όσο και των έμμεσων φόρων-, των αυξημένων ασφαλιστικών εισφορών καθώς και των υψηλότερων εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις.
Οι δαπάνες αυξήθηκαν κυρίως λόγω των υψηλότερων κοινωνικών μεταβιβάσεων που συνδέονται με τις αυξήσεις των συντάξεων μέσω του μηχανισμού τιμαριθμικής αναπροσαρμογής (+2,95%) και της εκκαθάρισης των καθυστερούμενων συντάξεων, των υψηλότερων αποδοχών εξαρτημένης εργασίας κυρίως λόγω των αυξήσεων των μισθών, των υψηλότερων επενδύσεων καθώς και της υψηλότερης ενδιάμεσης ανάλωσης.
Το πρωτογενές ισοζύγιο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2024 κατέγραψε πλεόνασμα (3,7% του ΑΕΠ) έναντι χαμηλότερου πλεονάσματος (1,7% του ΑΕΠ) την ίδια περίοδο το 2023. Σε σύγκριση με τον στόχο της περιόδου (σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του 2025), το πρωτογενές αποτέλεσμα υπεραπέδωσε κατά 4,1 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω
(i) υψηλότερων φόρων που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε λογιστική εγγραφή που αντικατοπτρίζει τον ΦΠΑ που αντιστοιχεί στη σύμβαση παραχώρησης της Αττικής οδού,
(ii) υψηλότερων μεταβιβάσεων από την ΕΕ και
(iii) χαμηλότερων πρωτογενών δαπανών λόγω χαμηλότερων μεταβιβάσεων σε ασφαλιστικά ταμεία και στρατιωτικές δαπάνες».
Η «χρυσή» συναλλαγή
Όπως δείχνουν τα στοιχεία, μόνο από μία μεγάλη συναλλαγή μέσα στο 2024 το Δημόσιο άντλησε περισσότερα πρόσθετα έσοδα από κάθε άλλη πηγή. Πρόκειται για την ιδιωτικοποίηση της Αττικής Οδού, το τίμημα της οποίας ξεπέρασε τα 3,2 δισ. ευρώ, με ένα σημαντικό μέρος αυτού να καταλήγει στα φορολογικά έσοδα.
Όπως έχει εξηγήσει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών,
- Κατά τον μήνα Οκτώβριο εισπράχθηκε το καθαρό ποσό των 3.241 εκατ. ευρώ που αφορά το αντίτιμο από τη νέα Σύμβαση Παραχώρησης της Αττικής Οδού, το οποίο εμφανίστηκε εξ’ ολοκλήρου στην κατηγορία «Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών».
- Στη Σύμβαση Παραχώρησης οριζόταν ότι στο ως άνω ποσό περιλαμβανόταν ο ΦΠΑ (ύψους 784,8 εκατ. ευρώ) και συνεπώς το ποσό αυτό θα έπρεπε να εμφανιστεί στην κατηγορία «Φόροι».
- Για την ορθή υλοποίηση των όρων της Σύμβασης Παραχώρησης πραγματοποιήθηκε, κατά τον μήνα Δεκέμβριο, μεταφορά του ποσού των 784,8 εκατ. ευρώ από την κατηγορία «Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών» στην κατηγορία «Φόροι».
