Οι κεντρικές τράπεζες βλέπουν όλο και περισσότερο με θετικό μάτι την επιβολή αρνητικών επιτοκίων στις καταθέσων που αποφασίζουν να κάνουν στις ίδιες οι εμπορικές τράπεζες.
Εκπλήσσοντας τις αγορές η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας, μπήκε σήμερα Παρασκευή στο κλάμπ αυτών που τιμωρούν τα υπερβολικά διαθέσιμα των εμπορικών τραπεζών.
Περίπου στο ένα τέταρτο της παγκόσμιας οικονομίας επιβάλλονται τώρα αρνητικά επιτόκια καταθέεων, μια τακτική που ασκεί πίεση στο να γίνουν περισσότερο δραστήριες για να ανέβει ο πληθωρισμός. Δεν αποκλείεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια καταθέσεων κι άλλο ενώ το ίδιο μπορεί να κάνει η Federal Reserve αν τα πράγματα πάρουν μια άσχημη τροπή στις ΗΠΑ.
"Τα αρνητικά επιτόκια έχουν γίνει πια κάτι το σύνηθες", ανέφερε ο Gabriel Stein, οικονομολόγος της Oxford Economics Ltd. στο Λονδίνο. "Έχουμε δει πια ότι αυτή είναι μια δυνατότητα που μπορεί να επεκταθεί".
Με τις μετοχές να πέφτουν, τα εμπορεύματα να διολισθαίνουν και την Κίνα να επιβραδύνεται, η ΕΚΤ έχει δώσει σήμα ότι νέα βοήθεια προς την οικονομία τον Μάρτιο, ότι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό, ενώ η Fed έδωσε το μήνυμα αυτή την εβδομάδα ότι μειώνεται η πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων στο μέλλον.
"Υπάρχει η άποψη ότι η Fed πρέπει να κάνει λιγότερα και η ΕΚΤ πρέπει να κάνει περισσότερα», δήλωσε ο Christoph Rieger, επικεφαλής του τμήματος ομολόγων της Commerzbank AG στη Φρανκφούρτη.
Κάποτε, και δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια, οι οικονομολόγοι νόμιζαν ότι τα επιτόκια κατάθεσης των εμπορικών τραπεζών στις κρατικές μπορούν να φτάσουν το πολύ μέχρι το μηδέν. Ωστόσο έφτασαν σε αρνητικό έδαφος καθώς οι τράπεζες συσσωρεύουν τα λεφτά χωρίς να τα δανείζουν εξ’ ου και ο κίνδυνος αποπληθωρισμού.
Η Σουηδία ήταν πρωτοπόρος το 2009, η Δανία και η Ελβετία έχουν αρνητικά επιτόκια κατάθεσης, και το Δεκέμβριο η ΕΚΤ αποφάσισε να τα πάει στο -0,3% για τις overnight καταθέσεις.
Ακόμα και στο -1%
Σκοπός αυτής της πολιτικής είναι να γίνει λιγότερο ελκυστική για τις τράπεζες η διατήρηση μετρητά, αναγκάζοντάς τους να μετακυλίσουν το κόστος δανεισμού σε φτηνά δάνεια προς τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Το μειονέκτημα για τις τράπεζες είναι ότι αν δεν κάνουν κάτι, θα έχουν λιγότερα κέρδη.
"Για τις τράπεζες, τα αρνητικά επιτόκια είναι κακή είδησης όσον αφορά την κερδοφορία τους καθώς παρασύρονται και τα μακροχρόνια επιτόκια χαμηλότερα κι έτσι τα περιθώρια συμπιέζονται", δήλωσε ο Μπρένταν Μπράουν, επικεφαλής των οικονομικών ερευνών της Mitsubishi UFJ Securities στο Λονδίνο.
Το καλό είναι πάντως ότι υπήρξε περιορισμένη επίπτωση στις σκανδιναβικές χώρες που πρώτες επέλεξαν το αρνητικό έδαφος των επιτοκίων. Οι περισσότερες τράπεζες δεν μετακύλησαν το κόστος στους δανειολήπτες.
"Υπάρχουν κάποιες επιπλοκές από τα αρνητικά επιτόκια κατάθεσης για το τραπεζικό σύστημα, αλλά τα μαθήματα από τη Δανία, τη Σουηδία και την Ελβετία είναι ότι υπάρχουν επίσης θετικές οικονομικές επιπτώσεις γενικότερα", λέει ο Kristoffer Kjaer Lomholt, αναλυτής της Danske Bank.
«Η BOJ έκανε μια δοκιμαστική κίνηση για την ώρα», είπε ο Νικ Κούνης, επικεφαλής της μακροοικονομικής έρευνας στην ABN AMRO στο Άμστερνταμ. "Η BOJ έχει αφήσει ορθάνοιχτη την πόρτα για να μειώσει το επιτόκιο των τραπεζικών διαθεσίμων των εμπορικών τραπεζών ακόμα πιο πολύ στο μέλλον".
Οι οικονομολόγοι της JP Morgan Chase προβλέπουν ότι η ΕΚΤ θα φτάσει το ποσοστό στο -0,4% το Μάρτιο και θα μπορούσε να το φτάσει ακόμα και μέχρι το -1% αν μεγαλώσει ο κίνδυνος αποπληθωρισμού.
