Δίνοντας συμβουλές «ζεις επικίνδυνα». Κάποιοι άνθρωποι τείνουν να αντιδρούν, κάνοντας το ακριβώς αντίθετο. Άλλοι μπαίνουν σε άμυνα και σου επιτίθενται, οδηγώντας σε στην αμήχανη απάντηση «απλώς προσπαθούσα να βοηθήσω!». Ορισμένοι ζητούν τη συμβουλή σου, αλλά μετά σου αραδιάζουν ένα εκατομμύριο δικαιολογίες, γιατί οι προτάσεις σου δεν θα έχουν αποτέλεσμα. Γιατί όλες αυτές οι αρνητικές αντιδράσεις; Πολλοί άνθρωποι βλέπουν τη συμβουλή σαν καταπάτηση των προσωπικών τους ορίων ή επίθεση στην αυτάρκειά τους. Σημαίνει όμως αυτό ότι δε μπορούμε να «σταθούμε» σε έναν φίλο που αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ή δίλημμα; Δε νομίζω… Τι νόημα θα είχε τότε η φιλία;
Από την Αννίτα Νιάκα
Μπορεί το να δίνεις συμβουλές να είναι επικίνδυνο, αλλά εξίσου επικίνδυνο και σίγουρα αγενές, είναι να αδιαφορείς για την ανάγκη ενός φίλου να μιλήσει για μία επώδυνη κατάσταση. Ακόμα κι αν τελικά εσύ αισθανθείς ότι δεν βοήθησες ιδιαίτερα, μπορεί ο φίλος σου να αισθανθεί πραγματικά υποστηριγμένος, επειδή ήσουν πρόθυμος να αφιερώσεις χρόνο και ενέργεια να ασχοληθείς με τα θέματά του. Και αυτό θα σας κάνει και τους δύο να αισθανθείτε καλύτερα.
Προτού σπεύσεις να βοηθήσεις όμως, υπάρχουν τουλάχιστον 5 δύσκολες αλήθειες που είναι καλό να λάβεις υπ’ όψιν:
- Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να αποφασίζει μόνος του για τη ζωή του. Το τι θα κάνει τελικά, είναι δική του επιλογή (εννοείται, εφόσον είναι ενήλικος, με πλήρη νοητική ανάπτυξη και δεν απειλείται η ζωή του ίδιου ή άλλου…)
- Ο άνθρωπος αυτός θα πρέπει να ζήσει με την απόφαση που θα λάβει. Όχι εσύ.
- Ποτέ δε μπορείς να γνωρίζεις τη συνολική κατάσταση ενός άλλου ανθρώπου. Αυτό που σου λέει, μπορεί να είναι μόνο η κορυφή του προσωπικού του παγόβουνου.
- Εάν έχεις κάποιο «μερίδιο» στην έκβαση της υπόθεσης του φίλου σου, ίσως να μη μπορείς να είσαι αμερόληπτος. Οπότε, όπως θα έκανε ένας καλός δικαστής, εξαίρεσε τον εαυτό σου.
- Πιθανότατα έχεις λάβει κι εσύ κάποιες λανθασμένες αποφάσεις στη ζωή σου. Εάν το υπενθυμίζεις αυτό στον εαυτό σου, θα σε βοηθήσει να παραμείνεις ταπεινός και να αποφύγεις μία στάση του τύπου «εγώ ξέρω καλύτερα».
Στήριξη χωρίς συμβουλές
Με μία εξαίρεση, οι εννέα στάσεις που ακολουθούν θα σου δώσουν τη δυνατότητα να στηρίξεις έναν φίλο, χωρίς να δώσεις άμεσες συμβουλές για ανάληψη δράσης. Στόχος είναι να σεβαστείς το δικαίωμά του στην αυτοδιάθεση και να του ενισχύσεις την αίσθηση του εαυτού:
1. Απλώς μείνε παρών και άκου
Και μόνο η παρουσία σου μπορεί να δίνει ανακούφιση και δύναμη σε έναν φίλο. Μερικές φορές απλώς το να κάνεις παρέα σε κάποιον όταν περνάει δύσκολα, είναι ένα πολύτιμο δώρο από μόνο του.
2. Νιώσε τον άλλο
Αφέσου να αισθανθείς πώς νιώθει ο άνθρωπος δίπλα σου και δείξε του ότι τον κατανοείς και τον συμπονάς. «Καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι αυτό για ‘σένα… Λυπάμαι».
3. Χρησιμοποίησε την αβεβαιότητα
Αντί να υιοθετήσεις στάση ειδικού, μπορείς να προσφέρεις τις παρατηρήσεις σου «σαν αρχάριος». «Ίσως κάνω λάθος, αλλά μου φαίνεται ότι…», «ακούγεται σαν να…», «μήπως αισθάνεσαι ότι…», «δεν είμαι σίγουρος, αλλά ίσως ανησυχείς ότι…» ή «εάν αισθάνθηκες άνετα κάνοντας αυτό, ίσως θα μπορούσες να προσπαθήσεις εκείνο». Όταν χρησιμοποιείς τέτοιου είδους προτάσεις, επικοινωνείς στον άλλο ότι δεν έχεις έτοιμη μία εύκολη λύση, αλλά είσαι εκεί γι’ αυτόν. Άλλωστε, εάν το θέμα ήταν τόσο απλό, ο φίλος σου δεν θα χρειαζόταν την υποστήριξή σου σε αυτό!
4. Πες μία ιστορία
Αντί να δώσεις ευθέως μία συμβουλή, πες μία σύντομη ιστορία για κάτι ανάλογο που συνέβη σ’ εσένα ή κάποιον άλλο (φυσικά, χωρίς να παραβιάσεις την εμπιστευτικότητα), εάν αυτό θα μπορούσε να «ρίξει φως» στο θέμα με κάποιο τρόπο. «Θέλεις να ακούσεις τι συνέβη σ’ εμένα όταν βρέθηκα σε μία παρόμοια κατάσταση;» Έτσι -ακόμα κι αν επινοήσεις την ιστορία- μπορείς να μοιραστείς την αλήθεια σου, χωρίς να «εισβάλεις». Όμως πες την ιστορία σύντομα, καθώς δεν θέλεις να μετακινήσεις το επίκεντρο στον εαυτό σου. Είσαι εκεί για τον φίλο σου.
5. Διεύρυνε την οπτική του
Εάν ο φίλος σου έχει κολλήσει και βλέπει την κατάσταση εντελώς μονοδιάστατα, βοήθησέ τον να διευρύνει την οπτική του. «Ίσως υπάρχει και άλλος τρόπος να το δεις αυτό. Τι λες για…» ή «μήπως συμβαίνει αυτό;», «μήπως θα ήταν δυνατό και εκείνο ή το άλλο;».
Μπορείς επίσης να διευρύνεις την οπτική του, επισημαίνοντας τις συνέπειες των δράσεών του στον μελλοντικό του εαυτό: «Αυτό ίσως μοιάζει καλή ιδέα αυτή τη στιγμή, αλλά πώς θα αισθάνεσαι σε μία εβδομάδα; Σε έναν μήνα; Σ’ ένα χρόνο;».
Εάν ο φίλος σου βλέπει υπερβολικά μεγάλο ένα πρόβλημα, μπορείς να αμβλύνεις αυτή την εντύπωση λέγοντας κάτι όπως «και αυτό θα περάσει».
Τέλος, εάν βλέπεις ότι είναι εφικτό, βοήθησε τον φίλο σου να δει και τη θέση του άλλου ατόμου σε μία διαφωνία ή διαμάχη.
6. «Επικύρωσε» τα συναισθήματά του
Εάν όντως πιστεύεις ότι ο φίλος σου έχει δίκιο, πες το: «Έχεις δίκιο να αισθάνεσαι πληγωμένος (θιγμένος, θυμωμένος, θλιμμένος, καχύποπτος κλπ)». Ή «Μα, αυτό είναι εντελώς άδικο για ‘σένα!». Αυτό μπορεί να ξεκαθαρίσει πιο εύκολα κάτι και να του δώσει θάρρος να υποστηρίξει τη θέση του.
7. Κάνε «ερωτήσεις ταυτότητας»
Ρώτα «τι θα σε έκανε να αισθανθείς το καλύτερο δυνατό για τον εαυτό σου;» και άλλες «ερωτήσεις ταυτότητας», που θα βοηθήσουν τον φίλο σου να έρθει σε επαφή με τις αξίες που τον κάνουν το άτομο που είναι. Ορίστε μερικές ακόμα: «Τί είναι πραγματικά σημαντικό για ‘σένα;», «Πώς θέλεις να είναι η ζωή σου;» ή «Τι είδους άτομο θέλεις να είσαι;».
8. Ρώτα «πώς μπορώ να βοηθήσω;»
Αλλά να είσαι προετοιμασμένος να θέσεις τα όριά σου, σε περίπτωση που η άμεση βοήθεια θα σε «έδενε» πολύ σφιχτά σε ένα περίπλοκο πρόβλημα του φίλου σου.
9. Εάν ακόμα αισθάνεσαι έντονα την ανάγκη να δώσεις συμβουλή…
…τότε καν’ το! Ορισμένοι φίλοι πραγματικά θέλουν και χρειάζονται να ακούσουν τη γνώμη σου. Η ειλικρινής ανταπόκριση, ακόμα κι όταν είναι κάτι σκληρό να ακούσει ο άλλος, μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται. Δώσε πάντως έμφαση στο ότι η συμβουλή σου μπορεί να είναι σωστή ή λάθος και ότι ο φίλος σου θα κρίνει εάν θα την ακολουθήσει ή όχι. «Φυσικά, δε γνωρίζω όλες τις λεπτομέρειες. Εσύ θα αποφασίσεις. Και ό,τι κι αν αποφασίσεις, θα σταθώ στο πλευρό σου».
Κάτι που μπορεί να λειτουργήσει με έναν φίλο, μπορεί να μη λειτουργεί για κάποιον άλλο. Η όλη ιδέα είναι η συμβουλή σου να στηρίξει τον φίλο σου και να του δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στη δική του κρίση στο μέλλον.
Και εάν αισθάνεσαι ότι μπαίνεις στο ζήτημα πολύ βαθιά, θυμήσου ότι τελικά είναι δουλειά του φίλου σου να λύσει το πρόβλημά του, όχι δική σου. Σε περίπτωση που αισθάνεσαι συγκλονισμένος και καταβεβλημένος με το θέμα, εξέτασε το ενδεχόμενο να του προτείνεις να λάβει βοήθεια από έναν ειδικό.
