Λίγο μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Τουρκία στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, η οποία στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον δέκα άτομα και τραυματίζοντας σοβαρά άλλους 15, η τουρκική κυβέρνηση επέβαλε πλήρη απαγόρευση μετάδοσης ειδήσεων για την επίθεση στην πλατεία Σουλταναχμέτ επικαλούμενη λόγους «εθνικής ασφαλείας».
Από τη μία πλευρά, η απόφαση αυτή έχει λογική βάση, καθώς προλαμβάνει τη διασπορά φημών και εικασιών, που ευνοούνται από την καθολική πλέον χρήση προηγμένων φορητών συσκευών τηλεπικοινωνιών, όπως κινητά τηλέφωνα, tablet και βιντεοκάμερες, πολλοί ανταποκριτές ξένων δικτύων, αλλά και Τούρκοι δημοσιογράφοι, είδαν στην πρωτοβουλία αυτή σαν μία ακόμα μια προσπάθεια του προέδρου Ερντογάν και της κυβέρνησής του να φιμώσουν τον Τύπο και να καθοδηγήσουν την ενημέρωση, όπως ανέφερε χθες η ιστοσελίδα της γαλλικής Le Monde.
Αν και πολλά τουρκικά ΜΜΕ, όπως η ιστοσελίδα της εφημερίδας Hurriyet, το ειδησεογραφικό τηλεοπτικό δίκτυο CNNTurk και το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο «Ανατολή», μνημόνευσαν την απαγόρευση, συνέχισαν να δημοσιεύουν κείμενα για την έκρηξη.
Ο ανταποκριτής αγγλόφωνων μέσων, Αλεξ Κρίστι-Μίλερ, που αναπαρήγαγε στον λογαριασμό του στο Twitter τη σχετική εγκύκλιο του Τούρκου αντιπροέδρου Νουμάν Κουρτουλμούς, υπογράμμισε την ασάφεια της κυβερνητικής διαταγής: «Ιδού η διαταγή. Ασαφής και δυνητικά ικανή να καλύψει κάθε δημοσιογραφική δραστηριότητα. Φαντάζομαι ότι όλα εξαρτώνται από την εφαρμογή της», έγραψε ο Κρίστι-Μίλερ.
Την ασάφεια αυτή εκμεταλλεύθηκαν πλήρως τα τουρκικά ΜΜΕ. Το τηλεοπτικό δίκτυο TRT, για παράδειγμα, μετέδιδε στις 11.30 ζωντανή εικόνα από τον τόπο της έκρηξης, χωρίς ουδείς αστυνομικός ή δικαστικός λειτουργός να παρέμβει στο έργο του.
Παράλληλα, και η ανταποκρίτρια των New York Times Τσεϊλάν Γεγκινσού, ανέφερε ότι στην άλλη πλευρά της πλατείας Σουλτανχαμέτ «αστυνομικοί εμποδίζουν διαπιστευμένους δημοσιογράφους να τραβήξουν φωτογραφίες».
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η τακτική αυτή δεν είναι κάτι πρωτότυπο για την τουρκική κυβέρνηση. Και στο παρελθόν η κυβέρνηση είχε επιβάλει στα τουρκικά ΜΜΕ να αποφύγουν τη μνεία ορισμένων θεμάτων τα οποία χαρακτηρίσθηκαν «ευαίσθητα».
Κατά το παρελθόν η τουρκική κυβέρνηση είχε προχωρήσει και σε ριζικά μέτρα, όπως η διακοπή πρόσβασης των χρηστών του Διαδικτύου σε υπηρεσίες όπως το Twitter. Αυτό έπραξε η κυβέρνηση της Αγκυρας τον Ιούλιο, μετά τη δημοσίευση στο Ιντερνετ εικόνων από την επίθεση αυτοκτονίας στην πόλη Σουρούτς. Ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει άλλωστε εκδηλώσει επανειλημμένα την αντιπάθειά του για τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικότερα για το Twitter, το οποίο θεωρεί «απειλή» και «μέσο διασποράς των μεγαλύτερων ψευδών».
Σε επιστολή του, που δημοσιεύθηκε την Κυριακή στη Le Monde, ο έγκλειστος στις φυλακές διευθυντής σύνταξης της Cumhuriyet, Τσαν Ντουντάρ, υπογραμμίζει ότι το μένος του Ταγίπ Ερντογάν κατά των μέσων ενημέρωσης δεν έχει προηγούμενο στη σύγχρονη τουρκική ιστορία. «Είχα εργασθεί ως ρεπόρτερ την εποχή της στρατιωτικής δικτατορίας. Οι στρατηγοί δίσταζαν να επιδεικνύουν τέτοιο μίσος προς τα ΜΜΕ και τέτοια προτίμηση στη λογοκρισία, όπως επιδεικνύει ανοιχτά ο Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει δηλώσει ευθαρσώς στην τηλεόραση ότι τα βιβλία είναι πιο επικίνδυνα από τις βόμβες. Εξέφραζε με κάθε ευκαιρία την απέχθειά του για την ελευθερία του Τύπου και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία αδυνατεί να ελέγξει. “Twitter ή Τσίτερ, όπως και εάν το λένε, θα το κλείσω!”, έλεγε πριν από το καλοκαίρι, και το έπραξε».
Αξίζει να σημειωθεί πως η Τουρκία κατέχει σήμερα την 149η θέση στην κατάταξη της ελευθερίας του Τύπου, όπως αναφέρει η οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα.
