Επιχείρηση διάσωσης της Ελλάδας από ενδεχόμενη κρίση ρευστότητας, που θα μπορούσε να έλθει ως αποτέλεσμα των τεράστιων δαπανών για τη στήριξη της οικονομίας εν μέσω πανδημίας, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες πρόσβασης στην αγορά ομολόγων, έστησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό μέτρων πολιτικής, με τελευταίο και σπουδαιότερο την εκ νέου αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρο για τη χρηματοδότηση των τραπεζών.
Με μια κίνηση που εξέπληξε πολλούς στις αγορές, η ΕΚΤ ανακοίνωσε χθες την επαναφορά του waiver για τα ελληνικά ομόλογα, δηλαδή θα γίνονται κατ' εξαίρεξη αποδεκτά ως ενέχυρο δανεισμού, παρότι η πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας είναι χαμηλότερη από την επενδυτική βαθμίδα και δεν βρίσκεται σε πρόγραμμα διάσωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Υπενθυμίζεται ότι η ιστορία με το waiver είναι παλιά και ενδιαφέρουσα: τα ελληνικά ομόλογα γίνονταν κατ' εξαίρεση αποδεκτά μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2015, επειδή η Ελλάδα εφάρμοζε μνημόνια. Τότε, στα πρώτα βήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η ΕΚΤ είχε αποφασίσει να αποβάλει τους ελληνικούς τίτλους από το χρηματοδοτικό της μηχανισμό, προκαλώντας ασφυξία στην οικονομία. Το waiver επανήλθε όταν οριστικοποιήθηκε το τρίτο μνημόνιο και είχε ξαναχαθεί το καλοκαίρι του 2018, με την έξοδο από το πρόγραμμα.
Η επάνοδος των κρατικών ομολόγων στο «παράθυρο» χρηματοδότησης της ΕΚΤ επιτρέπει σε ελληνικές, αλλά και σε ξένες τράπεζες, να αγοράζουν τους ελληνικούς τίτλους και να τους χρησιμοποιούν για το δανεισμό τους και μάλιστα με χαμηλότερο «κούρεμα» από όσο στο παρελθόν, αφού η ΕΚΤ ανακοίνωσε χθες ότι μειώνονται και τα ποσοστά κουρέματος των χρεογράφων που θα δεσμεύονται ως ενέχυρα.
Αυτό το μέτρο, σε συνδυασμό με την προηγούμενη απόφαση της ΕΚΤ να ακυρώσει τους περιορισμούς στα κρατικά ομόλογα που μπορούν να αγοράζουν οι ελληνικές τράπεζες, αλλά και με την απόφαση να προχωρήσει σε αγορές ελληνικών ομολόγων με το νέο πρόγραμμα QE των 750 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσει η κυβέρνηση να αντλήσει χρηματοδότηση από την αγορά ομολόγων. Έως τώρα, η αβεβαιότητα που επικρατούσε δεν επέτρεπε στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε νέες εκδόσεις τίτλων, καθώς αντιμετώπιζε τον κίνδυνο να ζητήσουν οι επενδυτές πολύ υψηλές αποδόσεις.
Η παροχή στήριξης με εντελώς ασυνήθιστους τρόπους, που ξεφεύγουν εντελώς από τους κανόνες λειτουργίας της κεντρικής τράπεζας, έρχεται την κατάλληλη στιγμή για την κυβέρνηση, καθώς η ρευστότητα του Δημοσίου βρίσκεται σε πρωτοφανή πίεση, εξαιτίας του μεγάλου κόστους των μέτρων για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.
Το Δημόσιο μπήκε σε αυτή την κρίση με ένα «μαξιλάρι» ρευστότητας σχεδόν 36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 20 μπορεί να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση χωρίς άδεια από τους δανειστές, ενώ τα υπόλοιπα είναι δεσμευμένα για εξυπηρέτηση του χρέους και απαιτείται ειδική άδεια για να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς.
Ήδη ως και τον Απρίλιο, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, τα μέτρα που έχουν ληφθεί ως τώρα έχουν περιορίσει κατά 12 δισ. ευρώ τη ρευστότητα του Δημοσίου, ενώ τον Μάιο και για κάθε μήνα που θα συνεχίζεται η εφαρμογή τους θα «καίνε» 5-6 δισ. ευρώ από τα διαθέσιμα του κράτους.
Όμως, τα μέτρα στήριξης από την ΕΚΤ απομακρύνουν τις ανησυχίες για το ενδεχόμενο να υποχρεωνόταν η κυβέρνηση να ζητήσει ένα δάνεια από την αγορά «με το μαχαίρι στο λαιμό», ρισκάροντας την επανάληψη όσων είχαν συμβεί το 2010, όταν η χώρα αποκλείσθηκε από την αγορά ομολόγων. Έτσι, δεν αποκλείεται μια έκδοση νέων ομολόγων μέσα στο επόμενο δίμηνο, παρότι αρχικά σχεδιαζόταν να γίνει τον Σεπτέμβριο, σε πολύ καλύτερες συνθήκες, αφού τα μέτρα της ΕΚΤ δίνουν... φτερά στους ελληνικούς τίτλους.
Υπενθυμίζεται ότι η απόδοση του 10ετούς ομολόγου εκτινάχθηκε κοντά στο 4% μετά το ξέσπασμα της αναταραχής, αλλά ήδη, με την ενεργοποίηση των αγορών ομολόγων από την ΕΚΤ, που «σήκωσε» τίτλους αξίας 250 εκατ. ευρώ σε πρώτη φάση, η απόδοση έχει πέσει στο επίπεδο του 1,8%, παρότι, θεωρητικά, η μεγάλη ύφεση που αναμένεται και η τεράστια δημοσιονομική πίεση που δημιουργεί η πανδημία θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει σε πολύ υψηλότερες αποδόσεις των ελληνικών τίτλων.
