Σημαντικές αυξήσεις στα τρία βασικά προνοιακά επιδόματα που καταβάλλει ο ΟΠΕΚA, αλλά και πιο «χαλαρά» κριτήρια για τη χορήγησή τους σε σε μισθωτούς, προβλέπονται για το 2025. Σημαντικές αλλαγές, εξάλλου, έχουν ήδη γίνει ή προβλέπεται να γίνουν στα επιδόματα θέρμανσης, ανεργίας και φοιτητικής στέγασης.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Κοινωνικών Μεταρρυθμίσεων του ΚΕΠΕ, σε σχέση με τα τρία κυριότερα προνοιακά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ προβλέπονται τρεις παρεμβάσεις:
- Η πρώτη παρέμβαση αφορά την αύξηση του ύψους των επιδομάτων με συνολική επιβάρυνση του Προϋπολογισμού περίπου 70 εκατ. €.
- Η δεύτερη είναι η εισαγωγή απαλλαγής ποσοστού του εισοδήματος από μισθωτή εργασία από τα εισοδηματικά κριτήρια, με στόχο να μειωθούν τα αντικίνητρα απασχόλησης, και ισοδυναμεί με διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων.
- Η τρίτη παρέμβαση είναι προσαρμοσμένη σε κάθε επίδομα ξεχωριστά και αφορά την εισαγωγή περιουσιακών κριτηρίων, όπου δεν υπήρχαν, ή την τροποποίηση αυτών, όπου υπήρχαν ήδη.
Στόχος των παρεμβάσεων αυτών, είτε δηλώνεται σαφώς είτε όχι, είναι: α) να βελτιωθεί η επάρκεια των επιδομάτων και η στήριξη που παρέχουν στους δικαιούχους μέσω της αύξησής τους, β) να μειωθούν τα αντικίνητρα για τη μισθωτή απασχόληση των δικαιούχων και να ενθαρρυνθεί η ένταξή τους στην αγορά εργασίας και γ) να γίνει δικαιότερη η επιλογή των δικαιούχων μέσω του αποκλεισμού κάποιων υφιστάμενων με την εισαγωγή των περιουσιακών κριτηρίων (κινητής και ακίνητης περιουσίας και καταθέσεων), δηλαδή να βελτιωθεί η στόχευση των επιδομάτων.
Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα
Πιο συγκεκριμένα, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα θα αυξηθεί από τα 216€ στα 250€, δηλαδή κατά 15,7%. Η προσαύξηση για κάθε παιδί θα αυξηθεί επίσης από τα 54€ στα 75€. Παράλληλα, εισάγονται αλλαγές στα εισοδηματικά κριτήρια ακίνητης, κινητής περιουσίας και καταθέσεων. Με αυτόν τον τρόπο θα εντοπιστούν αυτοί που δεν έχουν πραγματική ανάγκη είσπραξης επιδομάτων και οι πόροι που θα εξοικονομηθούν μπορούν να κατευθυνθούν στους εναπομείναντες δικαιούχους.
Το επίδομα στέγασης
Το επίδομα στέγασης που καταβάλλεται από τον ΟΠΕΚΑ αυξάνεται από 70€ σε 75€- 125€, ανάλογα με την εισοδηματική κλίμακα και με κριτήρια ακίνητης περιουσίας και καταθέσεων (ορίζονται ανώτατα επιτρεπόμενα όρια), πλέον αύξησης 30% για κάθε τέκνο, ενώ αξιολογείται και το ύψος της κινητής περιουσίας (π.χ. αυτοκίνητο). Επίσης, εισάγεται η απαλλαγή του 20% στο εισόδημα του νοικοκυριού και εδώ. Με αυτές τις παρεμβάσεις αναμένεται να προκύψει εξορθολογισμός των δαπανών, όπως και στην περίπτωση του ΕΕΕ.
Το επίδομα παιδιού
Επίσης, αυξάνεται το επίδομα παιδιού. Ειδικότερα, ενοποιείται η δεύτερη και τρίτη εισοδηματική κλίμακα σε μία, οπότε πλέον θα υπάρχουν δύο. Στην πρώτη εισοδηματική κλίμακα το επίδομα αυξάνεται από 70€ σε 75€. Στη δεύτερη κλίμακα το επίδομα αυξάνεται από 28€ σε 45€ και σε 90€ για το τρίτο παιδί και κάθε επόμενο. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι με δύο παιδιά χωρίς εισοδήματα, θα λαμβάνει πλέον 535€ από 432€ μηνιαίως (23,8% αύξηση) από το επίδομα παιδιού και το ΕΕΕ μαζί. Βασικές αλλαγές στο επίδομα παιδιού είναι η εισαγωγή διευρυμένων περιουσιακών κριτηρίων που αφορούν κινητή και ακίνητη περιουσία, για πρώτη φορά, καθώς και η απαλλαγή του 20% στο εισόδημα του νοικοκυριού, προκειμένου να μειώνεται το αντικίνητρο απασχόλησης.
Διευκόλυνση στους μισθωτούς
Σημειώνεται ότι η απαλλαγή ενός ποσοστού εισοδήματος από το εισοδηματικό κριτήριο εισάγεται και στα τρία παραπάνω επιδόματα. Στόχος είναι να μην οδηγεί η μισθωτή απασχόληση σε απώλεια επιδομάτων, και άρα να περιοριστεί το κίνητρο μη δήλωσής της (ή ακόμη και αποφυγής απασχόλησης πλήρως).
Ειδικότερα, ένα ποσοστό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία δεν θα προσμετράται στα εισοδηματικά όρια, οπότε ο δικαιούχος δεν θα χάνει το επίδομα επειδή βρήκε εργασία. Το ποσοστό αυτό ορίζεται στο 20% για το επίδομα παιδιού και το επίδομα στέγασης και στο 30% για το ΕΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι, αν το εισόδημα του δικαιούχου ξεπερνά το εισοδηματικό όριο κατά 20% ή 30%, δεν θα χάνει το επίδομα παιδιού και στέγασης ή το ΕΕΕ αντίστοιχα.
Το επίδομα θέρμανσης
Αναφορικά με το επίδομα πετρελαίου θέρμανσης αλλάζει από φέτος (2024-2025) το μοντέλο επιδότησης. Ειδικότερα, αυξάνεται κατά 20% η επιδότηση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και προσαρμόζεται το επίδομα στα ενημερωμένα κλιματικά δεδομένα, όπως αυτά προκύπτουν από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Η επιδότηση θα είναι μεγαλύτερη για τα νοικοκυριά που θα επιλέξουν ηλεκτρική θέρμανση, με στόχο την προώθηση πιο φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων θέρμανσης.
Επίσης, οι περιοχές που αντιμετωπίζουν πιο έντονο κρύο κατά τους χειμερινούς μήνες θα λάβουν υψηλότερη επιδότηση, με στόχο το επίδομα να κατανεμηθεί πιο δίκαια. Το σύνολο των επιδοτήσεων υπολογίζεται ότι θα αγγίξει τα 250 εκατ. € και αναμένεται να ωφεληθούν 1,3 εκατ. νοικοκυριά. Τα κριτήρια υπαγωγής δεν θα αλλάξουν.
Το επίδομα ανεργίας
Αλλαγές σχεδιάζονται και στο επίδομα ανεργίας, το οποίο είναι μεν σε έναν βαθμό ανταποδοτικό, αλλά ουσιαστικά αποτελεί ασφάλεια έναντι του κινδύνου ανεργίας και έχει ως στόχο να στηρίξει τον άνεργο όσο διαρκεί η μετάβαση στην επόμενη θέση εργασίας. Οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις αφορούν τον προσδιορισμό του ύψους και την κλιμάκωση της στήριξης που παρέχεται.
Ειδικότερα, η πρώτη παρέμβαση θα εισάγει την ασφαλιστική ιστορία του ανέργου, δηλαδή τον χρόνο εργασίας και τις αποδοχές, ως παράμετρο προσδιορισμού ενός τμήματος του επιδόματος. Αυτό σημαίνει ότι το επίδομα ανεργίας δεν θα είναι το ίδιο για όλους.
Η δεύτερη παρέμβαση θα μεταβάλλει το ύψος του επιδόματος ανάλογα με τη διάρκεια της ανεργίας. Έτσι, το επίδομα αναμένεται να είναι αυξημένο τους πρώτους μήνες, ώστε να στηριχθεί έμπρακτα ο εργαζόμενος που έχει μείνει χωρίς δουλειά, και να μειώνεται στη συνέχεια. Μάλιστα, η διάρκεια καταβολής του επιδόματος αναμένεται να αυξηθεί σε 24 μήνες. Αυτή η πρακτική θα έχει δύο συνέπειες. Η πρώτη είναι να βελτιωθεί η στήριξη που παρέχεται στον άνεργο τους πρώτους μήνες, καθώς το επίδομα θα προσεγγίζει τις τελευταίες αποδοχές του, άρα θα αλλάζει λιγότερο δραματικά το βιοτικό του επίπεδο. Η δεύτερη συνέπεια είναι η ενίσχυση του κινήτρου να αποδεχτεί ο άνεργος μια νέα θέση εργασίας, εφόσον το ύψος του επιδόματος ανεργίας θα φθίνει καθώς θα αυξάνεται ο χρόνος ανεργίας. Πιλοτική έναρξη του νέου επιδόματος προγραμματίζεται για 15.000 ανέργους.
Το επίδομα φοιτητικής στέγασης
Το επίδομα φοιτητικής στέγασης αυξάνεται σε έως και 2.500€. Το ετήσιο επίδομα δικαιούνται όλοι οι προπτυχιακοί φοιτητές που διαμένουν σε μισθωμένη οικία λόγω των σπουδών τους σε πόλη άλλη της κύριας κατοικίας τους, για τα συμβατικά έτη φοίτησης. Η φοίτηση βεβαιώνεται με πιστοποιητικό σχολής ή τμήματος, στο οποία επίσης θα βεβαιώνεται ότι ο φοιτητής είχε επιτυχία στις εξετάσεις τουλάχιστον στα μισά μαθήματα του προηγούμενου έτους, όπως προβλέπονται στο ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών. Το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου έτους δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 30.000€ (ή 40.000€ για φοίτηση σε συγκεκριμένα πανεπιστήμια), προσαυξανόμενο κατά 3.000€ για κάθε προστατευόμενο παιδί πέραν του ενός.
