Ο Τζο Μπάιντεν θα έχει σήμερα την πρώτη του συνάντηση ως πρόεδρος των ΗΠΑ με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τερματίζοντας μια αναμονή πέντε μηνών, η οποία αποτελεί ένδειξη των πιο ψυχρών σχέσεων που διατηρούν Άγκυρα και Ουάσινγκτον από τον Ιανουάριο όταν ο Δημοκρατικός ορκίστηκε πρόεδρος.
Οι δύο ηγέτες έχουν να αντιμετωπίσουν μια σειρά ζητημάτων, τα περισσότερα από τα οποία προέκυψαν επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ και προκαλούν τριβή μεταξύ των δύο συμμαχικών στο ΝΑΤΟ χωρών.
Πυραυλική άμυνα
Η Τουρκία, χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, προκάλεσε την οργή των ΗΠΑ αγοράζοντας το ρωσικό αντιπυραυλικό σύστημα S-400.
Η Ουάσινγκτον επέβαλε κυρώσεις στην αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας και ακύρωσε την πώληση στην Άγκυρα 100 μαχητικών αεροσκαφών F-35. Επίσης ανέστειλε τη συμμετοχή τουρκικών εταιρειών στην κατασκευή εξαρτημάτων των F-35, αν και κάποιες έχουν συνεχίσει να τα κατασκευάζουν απουσία εναλλακτικών λύσεων.
Στήριξη στους Κούρδους στη Συρία
Η Τουρκία έχει εξοργιστεί λόγω της στήριξης που προσφέρουν οι ΗΠΑ στην κουρδική πολιτοφυλακή Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), την οποία η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.
Τουρκικές δυνάμεις έχουν εισβάλει τρεις φορές στη βόρεια Συρία από το 2016 για να εκδιώξουν τη YPG από τη μεθόριο.
Γενοκτονία Αρμενίων
Η μοναδική τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο Μπάιντεν από τότε που ορκίστηκε πρόεδρος με τον Ερντογάν ήταν τον Απρίλιο, όταν ενημέρωσε τον Τούρκο πρόεδρο για την πρόθεσή του να χαρακτηρίσει γενοκτονία τη σφαγή των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο Ερντογάν είχε δηλώσει τότε ότι η απόφαση της Ουάσινγκτον στερείται βάσης, είναι άδικη και βλάπτει τις διμερείς σχέσεις, ενώ ζήτησε από τον Μπάιντεν να αλλάξει γνώμη.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία
Η Άγκυρα ζητεί οι ΗΠΑ να εκδώσουν τον ισλαμιστή ιερωμένο Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγορεί ότι ενορχήστρωσε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 εναντίον του Ερντογάν.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επισημάνει ότι τα δικαστήρια απαιτούν επαρκή στοιχεία για να εκδώσουν τον Γκιουλέν, ο οποίος αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή στο πραξικόπημα.
Ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού έχει κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι κρύβονται πίσω από το πραξικόπημα, μια κατηγορία την οποία η Ουάσινγκτον έχει χαρακτηρίσει εντελώς ψευδή.
Ανθρώπινα δικαιώματα
Μετά το πραξικόπημα οι τουρκικές αρχές προχώρησαν σε πρωτόγνωρες διώξεις. Περισσότεροι από 91.000 άνθρωποι έχουν φυλακιστεί και περισσότεροι από 150.000 έχουν απολυθεί λόγω των φερόμενων δεσμών τους με τον Γκιουλέν.
Τον Φεβρουάριο η πλειοψηφία των Γερουσιαστών στις ΗΠΑ ζήτησε από τον Μπάιντεν να πιέσει την Τουρκία να κάνει περισσότερα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατηγορώντας τον Ερντογάν ότι περιθωριοποιεί την εγχώρια αντιπολίτευση, φιμώνει τα επικριτικά μέσα ενημέρωσης, φυλακίζει δημοσιογράφους και διώκει τους ανεξάρτητους δικαστές.
Διώξεις εργαζομένων στο αμερικανικό προξενείο
Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης καταδίκασε Τούρκο εργαζόμενο στο αμερικανικό προξενείο σε πέντε χρόνια φυλάκιση πέρυσι με την κατηγορία ότι βοήθησε το δίκτυο του Γκιουλέν. Ο Ναζμί Μετέ Τσαντούρκ, αξιωματούχος ασφαλείας στο αμερικανικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, αρνείται τις κατηγορίες και είναι ελεύθερος μέχρι να εκδικαστεί η έφεση που έχει υποβάλει.
Ο Τσαντούρκ είναι ο τρίτος εργαζόμενος στο αμερικανικό προξενείο που καταδικάζεται. Ο Χαμζά Ουλουτζάι εξέτισε ποινή δύο ετών φυλάκιση για τρομοκρατία. Ο Μετίν Τοπούζ, διερμηνέας της αμερικανικής υπηρεσίας καταπολέμησης των ναρκωτικών στο προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, καταδικάστηκε πέρυσι σε σχεδόν εννέα χρόνια κάθειρξη επειδή βοήθησε το δίκτυο Γκιουλέν.
Η αμερικανική πολιτική στη Μέση Ανατολή
Ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Μάιο τον Μπάιντεν ότι «γράφει ιστορία με ματωμένα χέρια» αφού ενέκρινε την πώληση όπλων στο Ισραήλ στη διάρκεια των συγκρούσεων με το παλαιστινιακό κίνημα Χαμάς.
Οι ΗΠΑ επέκριναν ως αντισημιτικά κάποια σχόλια του Τούρκου προέδρου στη διάρκεια της σύγκρουσης αυτής.
Δίκη Halkbank
Το 2018 αμερικανικό δικαστήριο καταδίκασε τον Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, Τούρκο υπήκοο και τραπεζίτη της τουρκικής, κρατικής τράπεζας Halkbank, σε 32 μήνες φυλάκιση με την κατηγορία ότι βοήθησε το Ιράν να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις.
Αντίστοιχες κατηγορίες έχουν απαγγελθεί και εναντίον της τράπεζας, με την υπόθεση να εκκρεμεί. Ο Ατίλα αφέθηκε ελεύθερος το 2019.
Δύο πρόεδροι
Στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Μπάιντεν επέκρινε τον Ερντογάν και δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα στηρίξουν τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Ο Τούρκος πρόεδρος επεσήμανε στις αρχές του μήνα ότι οι σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ υπό την προεδρία του Μπάιντεν είναι πιο τεταμένες από όσο ήταν υπό προηγούμενους προέδρους.
«Στη συνάντησή μας μαζί του φυσικά θα τον ρωτήσουμε για ποιο λόγοι οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι τόσο τεταμένες», σχολίασε ο Ερντογάν.
