Η πανδημία του κορωνοϊού και η εξ ανάγκης μεταστροφή της δημοσιονομικής «φιλοσοφίας» που διέπει την Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιούργησε ουσιαστικές προσδοκίες για δομικές αλλαγές στον πυρήνα της ευρωπαϊκής κοινότητας. Το δόγμα Σόιμπλε, το οποίο κυριάρχησε την τελευταία δεκαετία, διαμόρφωσε την Ευρώπη και κατέστησε τη Γερμανία απόλυτο «εξουσιαστή» της Γηραιάς Ηπείρου, παραμένει ζωντανό και συνεχίζει να έχει υποστηρικτές εντός και εκτός Γερμανίας.
Ακόμα και τώρα, σ’ αυτή την εξόχως κρίσιμη καμπή για την Ευρώπη, η οποία επιχειρεί να ανασυγκροτηθεί από το πέρασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, οι «θιασώτες» των λελογισμένων προϋπολογισμών, των αυστηρών δημοσιονομικών-νομισματικών κανόνων και της λιτότητας, δεν συναινούν σε αναθεώρηση της οικονομικής διακυβέρνησης και του πλαισίου λειτουργίας των χωρών μελών της Ε.Ε. Οκτώ χώρες του Βορρά που βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής της Γερμανίας, έριξαν την πρώτη προειδοποιητική βολή. Δεν επιθυμούν ριζικές αλλαγές στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, δηλώνουν εκ προοιμίου την αντίθεσή τους στην τροποποίηση του αυστηρού δημοσιονομικού πλαισίου, καταθέτοντας ως επιχείρημα το εξής: οποιαδήποτε ισχυρή μεταβολή στο πλαίσιο, θα θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των χωρών – μελών αλλά και της Ένωσης συνολικά.
Η Μέρκελ αποχωρεί από την Καγκελαρία, αλλά η γερμανική οικονομική πολιτική που είναι εμποτισμένη με το «δόγμα» Σόιμπλε, δεν πρόκειται να εγκαταλειφθεί. Χάρη σ’ αυτήν, άλλωστε, το Βερολίνο πέτυχε να γίνει το απόλυτο Νο1 στην Ευρώπη, να παίζει ουσιαστικά χωρίς αντίπαλο. Ο σοσιαλιστής Σολτς, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις και φαντάζει φαβορί για την πρωτιά στις επερχόμενες εκλογές, φρόντισε να διαλύσει την ψευδαίσθηση ορισμένων περί αλλαγής «πλεύσης» του Βερολίνου και ενστερνισμού πιο χαλαρών δημοσιονομικών κανόνων. Εκδήλωσε απερίφραστα τους ενδοιασμούς του στην αναθεώρηση της οικονομικής φιλοσοφίας που διέπει την Ευρώπη, βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τασσόμενος πλησίον του δόγματος Σόιμπλε…
Υπάρχει, βεβαίως, και η άλλη τάση εντός της Ε.Ε, που εκφράζεται ως συνήθως από τις χώρες του Νότου και προ ημερών από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Να μην επιστρέψει, δηλαδή, η Ευρώπη στη «λογική» της δημοσιονομικής λιτότητας. Αντιθέτως, να δημιουργήσει ένα νέο ηπιότερο πλαίσιο λειτουργίας και διαχείρισης των ευρωπαϊκών οικονομιών.
«Πρέπει να μάθουμε από τα λάθη μας», είπε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μαζί της συμφωνούν πολλοί πρωταγωνιστές των προηγούμενων ετών, όταν η οικονομική κρίση σάρωσε κυρίως τον ευρωπαϊκό νότο και χώρες όπως η Ελλάδα βρέθηκαν αντιμέτωπες μ’ ένα σκληρό, πολλές φορές απάνθρωπο δημοσιονομικό πλαίσιο λειτουργίας (μνημόνιο). Η εκ των υστέρων αυτοκριτική είναι θετική, δεν αλλάζει, όμως, κάτι επί της ουσίας. Είναι χρήσιμη για τον ιστορικό του μέλλοντος που θα σκιαγραφήσει το πορτραίτο της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης την περασμένη δεκαετία.
Η συζήτηση μόλις άρχισε
Μιας και ο λόγος για ιστορία, η Ευρώπη στις επόμενες εβδομάδες, όταν θα ξεκινήσει η συζήτηση στο υψηλότερο επίπεδο για την αναθεώρηση της οικονομικής διακυβέρνησης στην Ε.Ε, θα αναμετρηθεί μ’ αυτήν. Θα καταφανεί εμπράκτως, αν η ευρωπαϊκή ενοποίηση, η συνεννόηση και η αλληλεγγύη- κυρίως σε μια ταραγμένη (υγειονομικά και φυσικά οικονομικά) εποχή λόγω πανδημίας, αποτελεί ουτοπία ή υπάρχουν έστω και ψήγματα κοινών συνισταμένων, ικανά να προσδώσουν ένα εν τοις πράγμασι πανευρωπαϊκό και πιο ανθρώπινο πλαίσιο λειτουργίας.
Η συζήτηση, βεβαίως, μόλις ξεκίνησε και θα διαρκέσει όλη την επόμενη χρονιά. Οι γερμανικές εκλογές που έπονται σε μία εβδομάδα, οι γαλλικές που θα ακολουθήσουν στα μέσα του 2022, θα καθορίσουν πολλά για το μέλλον και την πορεία της Ευρώπης. Όλοι οι σοβαροί «παίκτες» που απαρτίζουν την ευρωπαϊκή οικονομικό-πολιτική σκακιέρα, ετοιμάζουν τις κινήσεις τους.
Νώντας Βλάχος
