Μια μεγάλη αλλαγή στην πιστοδοτική πολιτική των ελληνικών τραπεζών έχει συντελεσθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς διατηρούν ανοικτές τις στρόφιγγες των δανείων μόνο στις επιχειρήσεις, που έχουν αντλήσει σχεδόν 16 δισ. ευρώ από τις αρχές του 2019. Σε ό,τι αφορά τα στεγαστικά δάνεια, οι ροές χρηματοδότησης είναι αρνητικές, δηλαδή οι τράπεζες έχουν χορηγήσει λιγότερα δάνεια από αυτά που αποπληρώνονται και ουσιαστικά αφαιρούν ρευστότητα από την αγορά.
Μετά την πικρή εμπειρία με τα... βουνά προβληματικών δανείων που σωρεύθηκαν στη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης, ύστερα από αρκετά χρόνια αλόγιστης επέκτασης των πιστώσεων, την περίοδο 2004 - 2009, οι τράπεζες έχουν γίνει εξαιρετικά φειδωλές στις χορηγήσεις δανείων στους καταναλωτές (στεγαστικά, καταναλωτικά), ενώ κατευθύνουν τις ροές των νέων πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι:
- Το τελευταίο δωδεκάμηνο, οι ροές δανείων προς τις επιχειρήσεις έφθασαν τα 5,614 δισ. ευρώ, ενώ από τον Ιανουάριο του 2019 οι νέες πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις ανήλθαν στα 15,848 δισ. ευρώ.
- Αντίστοιχα, στα στεγαστικά δάνεια οι ροές του τελευταίου 12μήνου ήταν αρνητικές κατά -1,118 δισ. ευρώ, ενώ από τον Ιανουάριο του 2019 οι αρνητικές ροές έφθασαν τα 6,085 δισ. ευρώ.
- Στα καταναλωτικά δάνεια, από τον Ιανουάριο του 2019 οι ροές ήταν αρνητικές κατά -613 εκατ. ευρώ, ενώ στο τελευταίο 12μηνο τα καταναλωτικά δάνεια έδωσαν κάποια... σημεία ζωής, με μια αύξηση των πιστώσεων κατά 144 εκατ. ευρώ.
Οι τράπεζες σχεδιάζουν δυναμική αύξηση των δανείων προς τις επιχειρήσεις το 2023, αξιοποιώντας και τα δισεκατομμύρια φθηνών δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χρ. Μεγάλου, διευθύνων σύμβουλος της Τρ. Πειραιώς, προέβλεψε πρόσφατα καθαρή πιστωτική επέκταση για την τράπεζα της τάξεως των 1,7 δισ. ευρώ, έναντι των περίπου 1,3 δισ. που καταγράφηκαν το 2022 -αύξηση κατά 30%.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, οι καθαρές ροές δανείων προς τις επιχειρήσεις αναμένεται φέτος να ξεπεράσουν τα 8 δισ. ευρώ, έναντι των 6,8 δισ. ευρώ που καταγράφηκαν το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Αυτό σημαίνει ότι ο ετήσιος ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις που ήδη είχε ανεβεί στο 11,8% στο τέλος του 2022 θα επιταχυνθεί περίπου στο 17% στο τέλος του τρέχοντος έτους.
Η ζήτηση δανείων παραμένει ισχυρή, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος. Κατά το δ΄ τρίμηνο του 2022, η συνολική ζήτηση δανείων και, ειδικότερα μακροπρόθεσμων δανείων, αυξήθηκε, τόσο από τις μικρομεσαίες όσο και από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Οι παράγοντες που επηρέασαν την αύξηση της ζήτησης ήταν κυρίως η χρηματοδότηση παγίων επενδύσεων και ο σχηματισμός κεφαλαίου κίνησης.
Σε ό,τι αφορά τα στεγαστικά δάνεια, διαπιστώνεται ένα παράδοξο στην αγορά κατοικίας: παρά την καθίζηση των χρηματοδοτήσεων, οι τιμές «καλπάζουν» με διψήφια ποσοστά αύξησης, ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να χάνουν τη δυναμική τους ή να υποχωρούν. Στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι το δ΄ τρίμηνο του 2022 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν κατά μέσο όρο αυξημένες κατά 12,2% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021, ενώ το 2022 οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,1%, έναντι αύξησης 7,6% το 2021.
Το συνεχιζόμενο ράλι τιμών στις κατοικίες αποδίδεται από τους παράγοντες της αγοράς στο γεγονός ότι τα μετρητά που εισρέουν στην αγορά, από καταθέσεις, επαναπατρισμό κεφαλαίων, ή επενδύσεις ξένων, καλύπτουν με το παραπάνω το έλλειμμα νέων χρηματοδοτήσεων από τις τράπεζες.
