Σε νέο στάδιο περνά ο «πόλεμος» των παραδοσιακών με τις «ηλεκτρονικές» τράπεζες, όπως η Viva, που διαθέτει πλέον και τραπεζική άδεια μετά την εξαγορά της Praxia, καθώς μια νέα υπηρεσία προσφέρει το egov του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης επιτρέπει να ανοίγονται τραπεζικοί λογαριασμοί εξ αποστάσεως, με ηλεκτρονική διεκπεραίωση όλων απαραίτητων εγγράφων που ζητούν οι τράπεζες και προέρχονται από δημόσιες υπηρεσίες.
Η υπηρεσία «Συστηθείτε» (“Know your Customer”) του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία αυτόν τον μήνα, εξουδετερώνει σε μεγάλο βαθμό ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που έχουν οι παραδοσιακές τράπεζες στην πιο βασική τραπεζική συναλλαγή, το άνοιγμα λογαριασμού.
Μέχρι τώρα, η διαδικασία “Know your Customer”, που αποτελεί το σημαντικότερο βήμα για το άνοιγμα λογαριασμού, καθώς οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να λαμβάνουν πλήθος στοιχείων για τον πελάτη τους, προϋπέθετε την προσκόμιση σε κάποιο τραπεζικό κατάστημα των αντίστοιχων δικαιολογητικών. Με το «Συστηθείτε», όμως, οι τράπεζες μπορούν να λαμβάνουν αυτόματα όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και δικαιολογητικά μέσα από μια ηλεκτρονική υπηρεσία του egov.
Αυτό διευκολύνει ιδιαίτερα το έργο ηλεκτρονικών τραπεζών, όπως η Viva, και απαξιώνει το πλεονέκτημα των παραδοσιακών τραπεζών που διαθέτουν δίκτυα, γι’ αυτό και θεωρείται ως μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την επέκταση των ηλεκτρονικών τραπεζικών ιδρυμάτων στην ελληνική αγορά και την αφαίρεση μεριδίων κυρίως από τις συστημικές τράπεζες, που ελέγχουν πάνω από 95% της αγοράς.
Σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί από την κυβέρνηση, η υπηρεσία Know-Your-Customer («Συστηθείτε») προσφέρει μια ψηφιακή εναλλακτική στηv προσκόμιση εγγράφων του δημοσίου, για τη βεβαίωση στοιχείων του πολίτη σε φορείς του ιδιωτικού τομέα εφόσον απαιτείται από τη νομοθεσία. Αρχικά η δράση θα εστιάσει στα τραπεζικά ιδρύματα και τις διαδικασίες Know Your Customer - KYC που οφείλουν να ακολουθήσουν στο πλαίσιο του Anti Money Laundering - AML κανονισμού, ο οποίος απαιτεί την προσκόμιση στοιχείων σε έντυπη μορφή.
Τα στοιχεία που αντλούνται είναι:
α) Στοιχεία ταυτότητας από το μητρώο της ΕΛΑΣ
β) Στοιχεία επικοινωνίας από το Ε.Μ.ΕΠ
γ) Στοιχεία εισοδήματος από την ΑΑΔΕ
δ) Στοιχεία επαγγελματικής δραστηριότητας μισθωτών του Δημοσίου Τομέα από το Υπουργείο Εσωτερικών (ΑΠΟΓΡΑΦΗ)
ε) Στοιχεία επαγγελματικής δραστηριότητας απασχολούμενων με εξαρτημένη σχέση εργασίας Ιδιωτικού δικαίου από το Υπουργείο Εργασίας (ΕΡΓΑΝΗ)
στ) Στοιχεία επαγγελματικής δραστηριότητας αυτοαπασχολούμενων από την ΑΑΔΕ
Αντιπαράθεση στην Ένωση Τραπεζών, έρευνα της Επ. Ανταγωνισμού
Η προετοιμασία της νέας υπηρεσίας έγινε με τη συμμετοχή της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, που συνεργάσθηκε με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Πριν λίγες ημέρες, ξέσπασε σφοδρή αντιπαράθεση στους κόλπους της ΕΕΤ, καθώς έγινε ενημέρωση των μη συστημικών τραπεζών για τη νέα υπηρεσία και οι εκπρόσωποι της Viva και άλλων μικρότερων τραπεζών κατηγόρησαν τη διοίκηση της ΕΕΤ ότι καθυστέρησε να ενημερώσει τις μη συστημικές τράπεζες, ενώ οι συστημικές είχαν πλήρη ενημέρωση εξαρχής και συμμετοχή στις διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση. Πάντως, η Viva έσπευσε να αξιοποιήσει τη νέα υπηρεσία πριν καν εκδοθούν σχετικές οδηγίες από την ΕΕΤ.
Ο «πόλεμος» για τους ηλεκτρονικούς λογαριασμούς εγγράφεται στο γενικότερο πλαίσιο μιας γενικότερης αντιπαράθεσης των μικρών με τις μεγάλες τράπεζες, η οποία παραμένει ανοικτή από το 2019, όταν άρχισε η μεγάλη έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τις τραπεζικές προμήθειες και έγιναν ελεγκτικές έφοδοι στις συστημικές τράπεζες.
Όπως είχε γράψει τότε το Σin, οι συστημικές τράπεζες κατηγορήθηκαν ότι το καλοκαίρι του 2019 ύψωσαν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στη λειτουργία ανταγωνιστών: αρχικά επέβαλαν πολύ υψηλές προμήθειες, 2 – 3 ευρώ, στις συναλλαγές με κάρτες ξένων τραπεζών στα ελληνικά ATM (direct access fees – D.A.F.). Όταν έγιναν καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από μεγάλους οργανισμούς πληρωμών (Visa – Mastercard) για την πρακτική αυτή, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες ισότιμης μεταχείρισης όλων των πελατών στον ευρωπαϊκό χώρο, οι ελληνικές τράπεζες δεν μείωσαν τις προμήθειες για τους ξένους, αλλά επέβαλαν ακριβώς τις ίδιες και στους Έλληνες πελάτες.
Το γεγονός αυτό, όπως υποστηρίζουν όσοι έχουν βλέψεις εισόδου με αξιώσεις στις συναλλαγές λιανικής, δημιουργεί γι' αυτούς ένα συντριπτικό μειονέκτημα: οι κάρτες που μπορεί να εκδίδουν για πελάτες τους εναλλακτικές εταιρείες πληρωμών ή μικρότερες τράπεζες, που δεν διαθέτουν δίκτυα ή έχουν πολύ περιορισμένη παρουσία φυσικών καταστημάτων, γίνονται υπερβολικά ακριβές για τους πελάτες, αφού σε όλες τις συναλλαγές τους επιβάλλονται υψηλές προμήθειες.
Έτσι, όποιος προσπαθήσει να διεκδικήσει μερίδιο αγοράς από τους μεγάλους, έχει δύο πολύ κακές επιλογές: να «σηκώσει» το τεράστιο κόστος ανάπτυξης ενός δικτύου με επαρκή κάλυψη της χώρας, ή να συμφωνήσει με τις τράπεζες να καλύπτει ο ίδιος τις προμήθειες που θα πλήρωναν οι κάτοχοι καρτών, κάτι που σημαίνει ότι ο επίδοξος ανταγωνιστής των μεγάλων τραπεζών και πάλι θα πρέπει να «ματώσει» σε τέτοιο βαθμό, που είναι αμφίβολο αν έχει νόημα να επιχειρήσει διείσδυση στην αγορά.
Κρίσιμο το αποτέλεσμα της έρευνας
Η έκβαση αυτής της έρευνας θα κρίνει πολλά για τη διαμόρφωση του πλαισίου ανταγωνισμού στον τραπεζικό κλάδο, σε μια εποχή που αμφισβητείται η παντοδυναμία των παραδοσιακών τραπεζών από μικρότερες, ηλεκτρονικές τράπεζες και μάλιστα με αρκετά απειλητικό τρόπο, αφού στις νέες συνθήκες δεν έχουν τόση σημασία τα καταστήματα και τα κεφάλαια, αλλά περισσότερο η τεχνολογική καινοτομία.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννης Λιανός, εμφανίζεται αποφασισμένος να φέρει αποτελέσματα σε αυτή την έρευνα. Όπως δήλωσε πρόσφατα (στην «Καθημερινή»),
- «Έχουμε ξεκινήσει μία προσπάθεια άνευ προηγουμένου, στην ελληνική τραπεζική αγορά, η οποία ήταν στο απυρόβλητο για δεκαετίες. Προχωρήσαμε στον μεγαλύτερο επιτόπιο έλεγχο που έχει κάνει ποτέ η Επιτροπή Ανταγωνισμού, μόλις δύο μήνες από την ανάληψη της θητείας μου και το ζήτημα αυτό αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για εμάς.
- Η Επιτροπή έχει ξεκινήσει Κλαδική έρευνα στον κλάδο Fintech, καθώς θεωρούμε ότι ανεξαρτήτως τυχόν αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών, θα πρέπει να μην υπάρξουν εμπόδια στην εισαγωγή ανταγωνισμού μέσω της καινοτομίας, μιας και εταιρείες Fintech σε διάφορες αγορές στον χρηματοοικονομικό τομέα, μπορούν να πιέσουν ανταγωνιστικά τις τράπεζες π.χ. να μειώσουν τις προμήθειες και να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους, προς όφελος των καταναλωτών. Σκοπεύουμε να προωθήσουμε αυτόν τον ανταγωνισμό ειδικά μέσω πολιτικής Open banking και Open finance, όπως σε άλλες χώρες της Ευρώπης και το Ισραήλ, παραδείγματα που παρακολουθούμε στενά».
