Σενάρια τραπεζικών συγχωνεύσεων διακινούνται και πάλι στην τραπεζική αγορά, καθώς πλησιάζει η στιγμή, στις αρχές του επόμενου έτους, που ο SSM θα προσδιορίσει το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών, για να αρχίσει ο νέος γύρος ενίσχυσης της κεφαλαιακής βάσης, με εκδόσεις υβριδικών τίτλων ή μετοχών.
Στο επίκεντρο όλων των σεναρίων βρίσκεται η Τράπεζα Πειραιώς, η μεγαλύτερη σε ενεργητικό τράπεζα της χώρας, που είχε προγραμματίσει ενίσχυση των κεφαλαίων της με 500 εκατ. ευρώ, με την έκδοση υβριδικών τίτλων (μετατρέψιμων σε μετοχές) μέσα στο 2019, αλλά αυτός ο σχεδιασμός προσκρούει στην προβληματική κατάσταση των αγορών, που δεν επιτρέπει στην τράπεζα να αντλήσει τα κεφάλαια με ανεκτό κόστος.
Οι εποπτικές αρχές, όπως ανέφερε πρόσφατο δημοσίευμα του “Bloomberg”, δεν έχουν αποφασίσει πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την αδυναμία της Τρ. Πειραιώς. Όμως, πληροφορίες αναφέρουν ότι, στο βαθμό που η τράπεζα συνεχίσει να ενισχύει την κεφαλαιακή επάρκεια με άλλες προγραμματισμένες δράσεις (πωλήσεις θυγατρικών, πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων), ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός δεν θα επιμείνει στην άμεση άντληση των 500 εκατ. ευρώ και θα αφήσει χρόνο στην τράπεζα να αντλήσει όλα τα απαραίτητα κεφάλαια μέσα στο 2019.
Κέρδη και παρενέργειες
Παρ’ όλα αυτά, τα σενάρια που κυκλοφορούν στην αγορά για τραπεζικούς «γάμους» επιμένουν να… παντρεύουν την Πειραιώς με την Εθνική ή την Alpha Bank. Στην πρώτη περίπτωση, ο υποτιθέμενος «γάμος» θα βασισθεί στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που είναι κοινός μέτοχος των δύο τραπεζών, στη δεύτερη στον Αμερικανό επενδυτή, Τζον Πόλσον, επίσης κοινό μέτοχο του ζευγαριού.
Σύμφωνα με τους θιασώτες αυτών των σεναρίων, σε όλα τα σενάρια «γάμων» κοινός παρονομαστής είναι η σημαντική αναμενόμενη βελτίωση της κερδοφορίας, ως αποτέλεσμα της δραστικής μείωσης δικτύων καταστημάτων και προσωπικού, αλλά και της περαιτέρω αποδυνάμωσης του ανταγωνισμού στην τραπεζική αγορά, που -θεωρητικά, τουλάχιστον- θα αυξήσει τα περιθώρια επιτοκίων.
Ακριβώς, όμως, αυτά που προβάλλονται ως πλεονεκτήματα μιας mega συγχώνευσης στον τραπεζικό κλάδο αποτελούν και τα μειονεκτήματά της: η συρρίκνωση δικτύων και προσωπικού, με κλείσιμο εκατοντάδων καταστημάτων και απομάκρυνση (με απολύσεις ή εθελουσία έξοδο) χιλιάδων εργαζομένων θα προκαλέσει τόσο σοβαρούς κραδασμούς στο τραπεζικό σύστημα και, ευρύτερα, στην οικονομία, που ίσως η θεραπεία να αποδειχθεί πιο επώδυνη από την ίδια την ασθένεια.
Εξάλλου, οι αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές (Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν, SSM) παραμένουν σταθερές στην αντίληψη ότι η ύπαρξη τεσσάρων συστημικών τραπεζών αποτελεί ιδανική διάρθρωση της αγοράς, όχι μόνο επειδή η μείωση του αριθμού των ιδρυμάτων σε τρία θα περιορίσει υπερβολικά τον ανταγωνισμό, αλλά και επειδή θα δημιουργηθεί μια τράπεζα τέτοιου μεγέθους, που θα είναι πολύ δύσκολο να διασωθεί, αν κάτι πάει στραβά στο μέλλον.
Σχέδιο "Β"
Ποια είναι, όμως, τα διαθέσιμα εργαλεία για να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες πρόσθετων κεφαλαίων που θα ανακοινώσει στις αρχές του επόμενου χρόνου ο SSM, αφού λάβει υπόψη τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής και τους νέους, εξαιρετικά φιλόδοξους στόχους για μείωση των προβληματικών, που πρόσφατα έθεσαν οι τράπεζες, επικαιροποιώντας τα σχέδιά τους για την περίοδο 2019-2021;
Σύμφωνα με τις καλοκαιρινές εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι ανάγκες αυτές δεν θα ξεπερνούσαν τα 1,9 δισ. ευρώ για τις τρεις τράπεζες (η Alpha δεν θα χρειαζόταν πρόσθετα κεφάλαια). Με δεδομένο, όμως, ότι η κερδοφορία των τραπεζών είναι χαμηλότερη από το αναμενόμενο, ενώ το «ξεφόρτωμα» προβληματικών ανοιγμάτων πάνω από 50 δις. ευρώ σε μια τριετία θα φέρει περισσότερες ζημιές, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο το ποσό που θα ζητηθεί από τον SSM να είναι αρκετά υψηλότερο.
Το καλό σενάριο προβλέπει ότι η κατάσταση στις αγορές ομολόγων και μετοχών θα βελτιωθεί, ιδιαίτερα μετά την αναμενόμενη έξοδο του Δημοσίου στην αγορά με 10ετές ομόλογο, επιτρέποντας στις τράπεζες να αντλήσουν κεφάλαια με υβριδικές εκδόσεις ή αυξήσεις κεφαλαίου σε καλές τιμές, ώστε να μην υποστούν μεγάλες ζημιές οι παλαιοί μέτοχοι.
Αν κάτι πάει στραβά, τονίζουν τραπεζικά στελέχη, «δίχτυ ασφαλείας» από το Δημόσιο δεν υπάρχει, αλλά θα μπορούσε σχετικά εύκολα να δημιουργηθεί:
1. Μετά τη λήξη του προγράμματος, ο «φάκελος» που υπήρχε για κάλυψη ενδεχόμενων αναγκών των τραπεζών έχει χαθεί και δεν υπάρχει η αυτόματη δυνατότητα υποστήριξης των τραπεζών, που θα είχαμε αν είχε συμφωνηθεί μια προληπτική πιστωτική γραμμή.
2. Όμως, η κυβέρνηση διαθέτει «μαξιλάρι» κεφαλαίων 24 δισ. ευρώ, που παρέχει κάποια ασφάλεια, παρότι τυπικά το ποσό είναι δεσμευμένο σε ειδικό λογαριασμό εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άλλες ανάγκες, παρά μόνο εάν αυτό συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους.
Έτσι, το βασικό σενάριο ενίσχυσης των τραπεζών σε περίπτωση ανάγκης, που θα επιτρέψει και να αποφευχθεί ένα bail-in πιστωτών και καταθετών, προβλέπει ότι η κυβέρνηση θα ζητήσει από το Eurogroup να δοθεί άδεια για «προληπτικές» ενισχύσεις κεφαλαίων. Τα κεφάλαια γι’ αυτές τις ενισχύσεις θα προέλθουν από το «μαξιλάρι», κάτι που θα περιορίσει μεν το δυνητικό χρόνο κάλυψης των αναγκών του Δημοσίου, αλλά θα έχει σοβαρά οφέλη για την οικονομία, προσφέροντας βαθιά ανάσα στο τραπεζικό σύστημα.
Δεδομένου ότι και οι Ευρωπαίοι δανειστές θα προτιμούσαν να αποφύγουν τον κίνδυνο να αφεθούν οι ελληνικές τράπεζες στην τύχη τους και να εφαρμοσθεί αργότερα ο κανονισμός για το bail-in με σοβαρές αποσταθεροποιητικές συνέπειες, η χρήση κεφαλαίων από το «μαξιλάρι» προβάλλει ως το πιθανότερο σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ενώ τα σενάρια για συγχωνεύσεις πιθανότατα θα μείνουν και πάλι στα χαρτιά…
