Η Ελλάδα είναι από τις πιό "ευάλωτες" ενεργειακά χώρες της ΕΕ και δεν θα αποφύγει την επιβολή δελτίου στην κατανάλωση φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος, εάν η Ρωσία διακόψει ή περιορίσει δραστικά την παροχή αερίου.
Αυτή είναι η εκτίμηση του Ινστιτούτου Bruegel, που έχει εκπονήσει πολλά σενάρια για τις εξελίξεις στο ενεργειακό μέτωπο, για τις επιπτώσεις τους ανά χώρα και για τις δυνατότητες αντιμετώπισής τους.
Οπως επισημαίνεται σε σχετική ανάλυση, αν η Ευρώπη στερηθεί το ρωσικό αέριο για κάποιες εβδομάδες ή μήνες, η Ελλάδα θα αναγκαστεί να περιορίσει την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 59%. Οι Ελληνες θα... παγώσουν και πολλές επιχειρήσεις θα υποχρεωθούν να διακόψουν προσωρινά τη λειτουργία τους.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει δυνατότητα πλήρους υποκατάστασης του ρωσικού αερίου αν το Κρεμλίνο κλείσει τη στρόφιγγα, οι αναλυτές του ινστιτούτου Bruegel εκτιμούν ότι η Ευρώπη δεν έχει άλλη λύση πέρα από τη μείωση της κατανάλωσης, που θα πρέπει να φθάσει σε ποσοστό 15% κατά μέσο όρο στην ΕΕ - και 59% στην Ελλάδα!
Προσωρινό λουκέτο και σε βιομηχανίες
Σχέδιο δραστικής μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη, για να αμυνθεί έναντι πιθανής διακοπής της τροφοδοσίας από τους Ρώσους, θα παρουσιάσει η Κομισιόν στις 20 Ιουλίου.
Το σχέδιο είναι μια μορφή ρύθμισης της παροχής φυσικού αερίου με... δελτίο. Περιλαμβάνει δύο στάδια:
- Αρχικά θα δοθούν στις βιομηχανίες κίνητρα για να μειώσουν την κατανάλωσή τους
- Παράλληλα οι κυβερνήσεις θα καταρτίσουν σχέδια διακοπής της παροχής σε βιομηχανίες, ανάλογα με τη σημασία τους για την οικονομία. Τα σχέδια θα τεθούν σε εφαρμογή εάν η κατάσταση επιδεινωθεί.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ενθαρρύνει τις χώρες μέλη να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου δίνοντας κίνητρα στις βιομηχανίες για να χρησιμοποιούν λιγότερο. Οι Βρυξέλλες προετοιμάζονται για περαιτέρω μειώσεις στις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου, ένα σενάριο που η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προειδοποίησε χθες ότι θα μπορούσε να βυθίσει τις οικονομίες της Ευρώπης σε ύφεση.
Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα δημοσιευθεί στις 20 Ιουλίου, μία ημέρα πριν τη λήξη της προγραμματισμένης συντήρησης του αγωγού Nord Stream. Από τις 22 Ιουλίου θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει το τοπίο για τις προθέσεις των Ρώσων, δηλαδή αν θα επαναφέρουν τον αγωγό σε πλήρη δυναμικότητα, ή θα περιορίσουν τις ροές, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και το σενάριο της πλήρους διακοπής τροφοδοσίας.
Τι προτείνει η Κομισιόν
Η Κομισιόν θα προτείνει στις χώρες να καθιερώσουν οικονομικά κίνητρα για τις εταιρείες, προκειμένου να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου, να χρησιμοποιήσουν κρατικές ενισχύσεις για να ενθαρρύνουν τις βιομηχανίες και τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής να στραφούν σε άλλα καύσιμα και να αναπτύξουν ενημερωτικές εκστρατείες για να ωθήσουν τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν λιγότερη θέρμανση και ψύξη.
Τα μέτρα που απευθύνονται στη βιομηχανία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δημοπρασίες ή διαγωνισμούς, όπου οι μεγάλοι καταναλωτές θα λαμβάνουν αποζημίωση για τη χρήση λιγότερου φυσικού αερίου, όπως αναφέρει το προσχέδιο της Κομισιόν.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να αποφασίσουν τη σειρά με την οποία θα αναγκάσουν τις βιομηχανίες να κλείσουν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εφοδιασμού. Η εντολή διακοπής λειτουργίας θα πρέπει να βασίζεται σε μια αξιολόγηση για το πόσο σημαντικές είναι οι υπηρεσίες μιας εγκατάστασης και πώς το κλείσιμό της θα διαπερνούσε τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Στόχος της Κομισιόν είναι να ωθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο φυσικό αέριο στην αποθήκευση, για να δημιουργηθεί ένα ικανό απόθεμα εφοδιασμού για τον χειμώνα, όταν η ζήτηση αερίου για θέρμανση κορυφώνεται. Σήμερα, οι αποθήκες φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν πληρότητα μόλις 62%, πολύ μακριά από τον στόχο της Ε.Ε. για πληρότητα 80% έως τον Νοέμβριο.
Το σχέδιο περικοπών στην κατανάλωση δεν θα τα επηρεάσει άμεσα τα νοικοκυριά, που θεωρούνται «προστατευόμενοι πελάτες» σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι οι τελευταίοι που θα επηρεασθούν από περιορισμούς στη διανομή φυσικού αερίου. Ωστόσο, οι χώρες θα μπορούσαν να επιβάλουν υποχρεωτικά όρια για τη θέρμανση ή ψύξη σε άλλους καταναλωτές, όπως τα γραφεία ή τα εμπορικά κέντρα, εάν υπήρχε σοβαρή έλλειψη φυσικού αερίου, όπως αναφέρει το προσχέδιο.
Όπως τονίζεται στο κείμενο της Επιτροπής, «η έγκαιρη κοινή δράση σε επίπεδο ΕΕ σε αυτή την κρίσιμη στιγμή της διαδικασίας πλήρωσης των αποθηκών θα μειώσει την ανάγκη για ενδεχομένως πιο επώδυνη μείωση της ζήτησης αργότερα μέσα στο χειμώνα».
Η Ελλάδα πρέπει να μειώσει την κατανάλωση στο μισό!
Ανάλυση του ευρωπαϊκού think tank, Bruegel υπολογίζει τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου που θα ήταν απαραίτητη στην Ευρώπη, σε περίπτωση πλήρους διακοπής της τροφοδοσίας από τη Ρωσία και καταλήγει σε άκρως ανησυχητικά συμπεράσματα για την Ελλάδα.
Όπως αναφέρει το ινστιτούτο, το μερίδιο της προμήθειας φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρέχεται από τη Ρωσία μειώθηκε από πάνω από 40% το 2021 σε μόλις 20% τον Ιούνιο του 2022. Το κενό των 300 και πλέον τεραβατώρων το πρώτο εξάμηνο του 2022 σε σύγκριση με το 2021 έχει μέχρι στιγμής καλυφθεί κυρίως από 240 TWh πρόσθετων εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG ). Η Gazprom έχει παραβιάσει αρκετές μακροπρόθεσμες συμβάσεις εφοδιασμού με τους εμπορικούς εταίρους της στην ΕΕ, και ο κίνδυνος είναι μεγάλος να διακόψει η Ρωσία όλες τις προμήθειες προς την ΕΕ ενόψει του χειμώνα, εάν το κρίνει στρατηγικά επωφελές.
Η υποκατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου από LNG έχει φτάσει στα όριά των δυνατοτήτων, τονίζεται στην έκθεση. Οι χαμηλότερες εισαγωγές από τη Ρωσία μπορούν πλέον να καλυφθούν μόνο με τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου στην ΕΕ. Για την ΕΕ στο σύνολό της, θα απαιτηθεί συνολική μείωση της ζήτησης κατά τους επόμενους 10 μήνες κατά περίπου 15% σε σύγκριση με τη μέση ζήτηση την περίοδο 2019-2021, προκειμένου να αντισταθμιστεί η πλήρης διακοπή των εισαγωγών μέσω ρωσικών αγωγών.
Στην επικίνδυνη ζώνη
Το Bruegel ταξινομεί τις χώρες της Ευρώπης με βάση τη θέση που έχουν στο δίκτυο διακίνησης του φυσικού αερίου και καταλήγει στην εκτίμηση ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών στα ποσοστά μείωσης της κατανάλωσης που θα χρειάζονταν στο χειρότερο σενάριο της πλήρους διακοπής τροφοδοσίας από τους Ρώσους. Υπολογίζεται ότι η απαιτούμενη μείωση κυμαίνεται από μηδέν έως -54%.
Η Ελλάδα, βρίσκεται στη δεύτερη πιο «επικίνδυνη» ζώνη, μετά τις χώρες της Βαλτικής και συγκαταλέγεται στην ίδια ομάδα με τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, τη Σερβία και την Κροατία. Για αυτή την ομάδα χωρών, το ποσοστό της αναγκαίας μείωσης κατανάλωσης υπολογίζεται σε 49%, δηλαδή θα πρέπει να κόψουν στο μισό την κατανάλωσή τους, αν κλείσει τη στρόφιγγα η Ρωσία. Αντίθετα, δεν θα έχουν την παραμικρή ανάγκη για περικοπές κατανάλωσης η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Οι μειώσεις της ζήτησης σε κάθε ομάδα χωρών που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου 2022 απέχουν πολύ από το να επαρκούν για πολλές ομάδες χωρών να καλύψουν τη μείωση της ζήτησης που απαιτείται για να περάσουν τον επόμενο χειμώνα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, τονίζει το Bruegel.
Η ομάδα στην οποία κατατάσσεται η Ελλάδα εμφανίζει μια από τις μεγαλύτερες αποκλίσεις ανάμεσα στη μείωση που ήδη έχει κάνει και στη μείωση που θα χρειαζόταν σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας.
