Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προειδοποιεί για ένα «σενάριο-σοκ» στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, προβλέποντας ότι η ζήτηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο θα συνεχίσει να αυξάνεται για τα επόμενα 25 χρόνια, παρά τις δεσμεύσεις για απανθρακοποίηση και ενεργειακή μετάβαση.
Σύμφωνα με τη νέα Έκθεση Παγκόσμιας Ενεργειακής Προοπτικής, εάν οι κυβερνήσεις δεν εφαρμόσουν νέες πολιτικές για περιορισμό των εκπομπών, η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων θα παραμείνει σε ανοδική τροχιά έως το 2050. Το συγκεκριμένο σενάριο, που φέρει τον τίτλο «Τρέχουσες Πολιτικές», βασίζεται αποκλειστικά στα μέτρα που ισχύουν ήδη και δεν λαμβάνει υπόψη μελλοντικές παρεμβάσεις ή πράσινες επενδύσεις.
Η έκθεση προβλέπει ότι η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου θα αυξηθεί από περίπου 100 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2024, σε περίπου 113 εκατομμύρια βαρέλια έως τα μέσα του αιώνα. Παράλληλα, η κατανάλωση φυσικού αερίου αναμένεται να παραμείνει σταθερά υψηλή, καθώς πολλές χώρες εξακολουθούν να το θεωρούν ως καύσιμο-γέφυρα στη μετάβαση προς καθαρότερες μορφές ενέργειας.
Η πρόβλεψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις της IEA, σύμφωνα με τις οποίες η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων θα έφθανε στο ανώτατο σημείο μέσα στη δεκαετία του 2020. Όμως, η ενεργειακή κρίση, οι γεωπολιτικές εντάσεις και το υψηλό κόστος των ανανεώσιμων επενδύσεων φαίνεται να έχουν επιβραδύνει την παγκόσμια μετάβαση σε καθαρή ενέργεια. Η ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια και προσιτές τιμές έχει φέρει ξανά στο προσκήνιο τα παραδοσιακά καύσιμα.
Η IEA διευκρινίζει ότι δεν αποδίδει πιθανότητες στο συγκεκριμένο σενάριο, αλλά το παρουσιάζει ως προειδοποίηση για το πού μπορεί να οδηγηθεί η παγκόσμια οικονομία χωρίς νέες πρωτοβουλίες. Αν επαληθευτούν οι προβλέψεις, η ανθρωπότητα κινδυνεύει να ξεπεράσει το όριο της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου μέσα στην επόμενη δεκαετία, κάτι που θα επιδεινώσει την κλιματική κρίση.
Οι επιπτώσεις ενός τέτοιου σεναρίου θα είναι πολλαπλές. Οι διεθνείς αγορές ενέργειας ενδέχεται να αντιμετωπίσουν νέα περίοδο αστάθειας, ενώ οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα μπορούσαν να κινηθούν ανοδικά. Από την άλλη, οι καθυστερήσεις στην πράσινη μετάβαση θα επιβαρύνουν περαιτέρω τους στόχους βιωσιμότητας και θα αυξήσουν τις πιέσεις στις κυβερνήσεις.
Για χώρες όπως η Ελλάδα, η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τη σημασία μιας ισορροπημένης ενεργειακής στρατηγικής. Η ανάγκη για διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας, ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ. Η χώρα καλείται να επενδύσει σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, διατηρώντας παράλληλα ενεργειακή ασφάλεια και ανταγωνιστικότητα.
Το μήνυμα της IEA είναι σαφές: χωρίς φιλόδοξες πολιτικές και αποφασιστική δράση, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε έναν νέο ενεργειακό κύκλο εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα — με βαρύ οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος για τις επόμενες δεκαετίες.
