Πιασμένα χέρι-χέρι βρέθηκαν δύο ζευγάρια της Αρχαϊκής Εποχής (7ος - 6ος αιώνας π.Χ.) στη διάρκεια των ανασκαφών για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο φαληρικό Δέλτα. Οι σκελετοί των δυο ζευγαριών βρέθηκαν κοντά ενώ βρέθηκε και ένα παιδί αλλά και κάποιοι πολεμιστές δεμένοι πισθάγκωνα. Η έφορος αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων Στέλλα Χρυσουλάκη λέει στο Έθνος για τα ζευγάρια ότι δεν έχουν εξεταστεί από ανθρωπολόγο, όμως είναι βέβαιο πως πέθαναν με κρατημένα χέρια.
Η νεκρική ακαμψία δεν επιτρέπει άλλες εικασίες. Η κ. Χρυσουλάκη λέει επίσης ότι εντόπισε τα ζευγάρια στα αρχαϊκά στρώματα της νεκρόπολης που ήταν «ένα κανονικό νεκροταφείο των αρχαϊκών χρόνων με εξέλιξη στα κλασικά, με πλήθος ταφών οι οποίες δεν είναι τόσο συχνές».
Το νεκροταφείο έχει ιδιαίτερα ευρήματα, καθώς ανάμεσα στις ταφές του συγκαταλέγονται ταφές δεσμωτών ή ατόμων που είχαν βίαιο θάνατο. Επίσης, σε προηγούμενη συνεδρίαση είχε εισαχθεί η συντήρηση ενός ξύλινου φερέτρου, ευρήματος εξαιρετικά σπάνιου.
Άλλο εύρημα είναι μια ταφή αλόγου, που αποδεικνύεται ως η καλύτερα διατηρημένη. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους οι ιππείς στην αρχαιότητα τιμούσαν με αυτές τις ταφές τα άλογά τους.
Στο συγκεκριμένο τμήμα της έρευνας, έκτασης 840 τ.μ., αποκαλύφθηκαν 136 ταφές που χρονολογούνται στα αρχαϊκά χρόνια, από τις οποίες οι 74 ήταν ελεύθερες, οι 51 εγχυτρισμοί, οι 9 πυρές, η μία αλόγου, καθώς κι ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τμήμα ομαδικής ταφής καθώς και ταφικά αγγεία, αρχαϊκά στην πλειονότητά τους.
Αποκαλύφθηκε ταφή αλόγου
Μια ταφή αλόγου -όχι η πρώτη- αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών που πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια στην περιοχή του Φαληρικού Δέλτα, στο πλαίσιο του έργου για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».
Μεταξύ των ευρημάτων που παρουσιάστηκαν την Τρίτη στη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το οποίο κλήθηκε να γνωμοδοτήσει ως προς τη διατήρηση ή όχι των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή δεντροφύτευσης του Κέντρου, κοντά στο υπό διαμόρφωση τεχνητό κανάλι, η ταφή του αλόγου κέντρισε το ενδιαφέρον των μελών.
Πόσο σπάνια όμως είναι μια τέτοια ταφή, ειδικά σε μια περιοχή που μας έχει συνηθίσει σε «περίεργα» ευρήματα, όπως οι ταφές δεσμωτών ή ανθρώπων που είχαν βίαιο θάνατο ή το εξαιρετικής διατήρησης φέρετρο από ξύλο, υλικό που καταστρέφεται εύκολα γι' αυτό και η αρχαιολογική σκαπάνη δεν το ανακαλύπτει συχνά;
«Στη νεκρόπολη του Φαλήρου έχουμε βρει τέσσερις ολόκληρες ταφές αλόγου, καθώς και σπόλια από άλλους σκελετούς, συνεπώς για την περιοχή δεν είναι κάτι σπάνιο. Αυτό που είναι σπάνιο και μας εξέπληξε ήταν ο βαθμός διατήρησης του συγκεκριμένου σκελετού που έφερε ακόμα και τις οπλές του. Για τους ζωοαρχαιολόγους ή για ένα πανεπιστήμιο το εύρημα αυτό θα μπορούσε να είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για μελέτη. Έχοντας, δε, ένα πλήθος από τέτοιους σκελετούς -τέσσερις δεν είναι και λίγοι!- θα μπορούσε μια τέτοια μελέτη να βγάλει πολλά συμπεράσματα για ράτσες και εξελίξεις ειδών. Το εύρημα από αυτή την άποψη είναι πολύ σημαντικό», δήλωσε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Στέλλα Χρυσουλάκη, προϊσταμένη της Εφορείας Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, που διενεργεί τις ανασκαφές.
Ποια δουλειά όμως έχει μια ταφή αλόγου μέσα σε νεκροταφείο για ανθρώπους; «Μπορεί να συμβεί, ιδιαίτερα για τη νεκρόπολη του Φαλήρου που συμβαίνουν απίστευτα πράγματα. Πρόκειται για ένα κανονικό νεκροταφείο των αρχαϊκών χρόνων με εξέλιξη στα κλασικά, με πλήθος ταφών που δεν είναι τόσο συχνές», σημείωσε, κάνοντας λόγο για ένα ακόμα ενδιαφέρον εύρημα: Την αποκάλυψη δυο σκελετών, πιθανότατα ζευγαριού, πιασμένων χέρι-χέρι, χειρονομία που δείχνει ότι άφησαν μαζί την τελευταία τους πνοή, καθώς η νεκρική ακαμψία δεν επιτρέπει άλλες εικασίες, όπως πληροφόρησε η αρχαιολόγος.
Στη συγκεκριμένη περιοχή έρευνας, έκτασης 840 τ.μ., αποκαλύφθηκαν 136 ταφές που χρονολογούνται στα αρχαϊκά χρόνια, από τις οποίες οι 74 ήταν ελεύθερες, οι 51 εκχυτρισμοί, οι 9 πυρές, η μία αλόγου, καθώς κι ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τμήμα ομαδικής ταφής (το υπόλοιπο της ταφής που είχε εντοπιστεί το 2013 κατά την ανασκαφή του τεχνητού καναλιού), καθώς και ταφικά αγγεία, αρχαϊκά στην πλειονότητά τους. Η μη κανονική διάταξη των αγγείων αυτών, αλλά και ο ακανόνιστος προσανατολισμός των νεκρών, συνδέονται με τη διατάραξη του χώρου από πιθανές μετατοπίσεις ακτογραμμής, καθώς η περιοχή βρίσκεται πολύ κοντά στη θάλασσα.
