Δεκαπλάσιες είναι φέτος, στο 9μηνο του έτους, οι συνολικές ροές χρηματοδότησης από τις τράπεζες στον ιδιωτικό τομέα, που επηρεάζονται καταλυτικά από την αλλαγή του κύκλου της νομισματικής πολιτικής, με τη μείωση των πρωτοφανώς υψηλών επιτοκίων της ΕΚΤ. Ωστόσο, σε αντίθεση με προηγούμενες εποχές επιτάχυνσης της πιστωτικής επέκτασης, οι τράπεζες αποδεικνύονται πολύ επιλεκτικές στα δάνεια που χορηγούν και κατευθύνουν τα περισσότερα νέα δάνεια στον επιχειρηματικό τομέα.
Από τις αρχές του έτους, οι τράπεζες περίμεναν τη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, καθώς στο τέλος του 2023 το βασικό επιτόκιο είχε αυξηθεί στο 4% και αναμενόταν ότι ο πληθωρισμός επρόκειτο να τεθεί υπό έλεγχο -όπως και έγινε- επιτρέποντας στην κεντρική τράπεζα να αρχίσει τη μείωση επιτοκίων, ώστε να αρχίσουν να αυξάνονται και οι ροές χρηματοδοτήσεων προς τις οικονομίες της ευρωζώνης.
Ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες, που εξακολουθούν και τώρα να έχουν από τα μεγαλύτερα επιτοκιακά περιθώρια στην ευρωζώνη, η αλλαγή του κύκλου της νομισματικής πολιτικής δημιούργησε μια πιεστική αναγκαιότητα: έπρεπε να αρχίσουν με γρήγορους ρυθμούς την αύξηση των νέων δανείων, ώστε με αυτόν τον τρόπο να αντισταθμίσουν την πίεση που θα δεχόταν η κερδοφορία τους από τη μείωση του spread χορηγήσεων - καταθέσεων.
Αυτό φαίνεται ότι επιτυγχάνεται και μάλιστα με επιδόσεις πολύ καλύτερες από αυτές που προέβλεπαν οι τραπεζικές διοικήσεις στις αρχές του χρόνου. Η Τρ. Πειραιώς, που πρώτη δημοσίευσε αποτελέσματα γ' τριμήνου / 9μήνου την περασμένη Παρασκευή είναι χαρακτηριστικό ότι είχε θέσει ένα φιλόδοξο στόχο για «πράσινα» δάνεια 31,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2024, αλλά με βάση τις νέες προβλέψεις ο στόχος έχει ανεβεί πλέον στα 33 δισ. ευρώ.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (open data) για τις ροές χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα από τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αποκαλύπτουν σημαντική επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης στο 9μηνο, αλλά και μια εξαιρετικά επιλεκτική πιστωτική πολιτική που ακολουθούν αυτή την περίοδο οι τράπεζες:
- Στη μεγάλη εικόνα, δηλαδή στις ροές χρηματοδότησης γενικά προς τον ιδιωτικό τομέα, όπου καταγράφεται το καθαρό αποτέλεσμα όταν αφαιρεθούν από τις νέες χρηματοδοτήσεις τα ποσά που εισπράττουν οι τράπεζες από τις προηγούμενες, η επιτάχυνση είναι θεαματική. Στο 9μηνο του 2023, οι ροές ήταν μόνο 341 εκατ. ευρώ, ενώ την ίδια περίοδο φέτος έχουν εκτιναχθεί στα 3,646 δισ., μια αύξηση σχεδόν κατά 11 φορές.
- Η μερίδα του λέοντος των καθαρών ροών δανειοδότησης πήγε στις επιχειρήσεις. Στις μη χρηματοπιστωτικές, οι ροές δανείων έχουν αυξηθεί από 1,2 σε 3,3 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι σε αυτά τα ποσά περιλαμβάνονται και πολλά νέα δάνεια σχετικά χαμηλού πιστωτικού κινδύνου, που χορηγούν οι τράπεζες αξιοποιώντας προγράμματα του ΕΣΠΑ (π.χ. το ΤΕΠΙΧ) και φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.
- Την ίδια στιγμή, όμως σε ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις οι τράπεζες κρατούν τις στρόφιγγες κλειστές, καθώς θεωρούν ότι ο πιστωτικός κίνδυνος είναι υψηλός. Είναι χαρακτηριστικό ότι πέρυσι στο 9μηνο οι δανειακές ροές ήταν αρνητικές κατά -96 εκατ. ευρώ και φέτος διατηρείται το αρνητικό πρόσημο, με -23 εκατ. ευρώ. Ακόμη και σε αυτόν τον τομέα, πάντως, παρατηρείται βελτιωμένη πιστωτική επέκταση.
- Σε ό,τι αφορά τον δανεισμό των νοικοκυριών, συνολικά η πιστωτική επέκταση παραμένει αρνητική κατά 208 εκατ. ευρώ, αλλά με μεγάλη βελτίωση από τα -665 εκατ. πέρυσι. Στα στεγαστικά δάνεια, οι τράπεζες είναι πολύ φειδωλές, με αρνητική πιστωτική επέκταση κατά 645 εκατ. ευρώ. Όμως, δείχνουν έντονη διάθεση για χορηγήσεις καταναλωτικών δανείων, που έχουν και πολύ υψηλά επιτόκια, με τις ροές να αυξάνονται από 229 σε 442 εκατ. ευρώ.
